Eski ANAR Araştırma Genel Müdürü, siyaset danışmanı ve araştırmacı Dr. İbrahim Uslu, Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanlığı’nda Kemal Kılıçdaroğlu’nu aday göstermesi halinde, birinci cinste olmasa bile ikinci cinste AKP Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan’a karşı üstün geleceğini söyledi. 2023’te yapılması planlanan seçimlerin “Erdoğan gitsin mi kalsın mı?” seçimi olacağını tabir eden Uslu, “Seçmenin oy kullanımında belirleyici faktör iktisat olacak” dedi. Uslu, “Benim gördüğüm şu an iki ittifakın da oy oranları eşit ancak kimin potansiyeli daha yüksek dediğimizde, Cumhur İttifakı dezavantajlı durumda” değerlendirmesini yaptı.
Birgün’den Hüseyin Şimşek’in haberine nazaran, AKP’nin 2002 yılında aldığı oy oranına gerilediğini, Cumhur İttifakı’ndaki asıl oy kayıplarının MHP değil AKP’den kaynaklandığını söz eden Dr. Uslu, süreci şöyle kıymetlendirdi:
“AKP’deki çözülme 5 yıldır sürüyor”
“İktidar, referandumdan bu vakte tertipli olarak aşınıyor. Her ay biraz daha oy kaybediyor. Mesela 1 Kasım 2015’ten, 2018 Haziran seçimlerine kadar AKP, 7,5 puan oy kaybetti. Lakin birinci cinste Cumhurbaşkanlığı seçimi kazanınca o 7,5 puanlık oy kaybı görülmedi. Sonra lokal seçimler oldu. Genel seçimlerle ortasında dokuz ay var. Cumhur İttifakı, 2018 TBMM seçimlerinde 53,7 almışken belediye meclislerinde 50,8 aldı. 45,5 alan AKP’nin o ortada üç, dört puan daha kaybettiğini gözlemledik. Oy kayıplarının MHP’den olduğunu düşünmüyoruz. Zira MHP ve AKP’nin seçim ittifakı yapmadığı Anadolu vilayetlerinde, AKP ve MHP yarıştı ve MHP 11 vilayet belediyesini AKP’den aldı. Münasebetiyle mahallî seçimlere geldiğimizde MHP’nin oy kaybetmediğini tam bilakis performansının arttığını gördük. Lokal seçimlerde AKP, yüzde 40’ın altına indi. Erozyon orada da durmadı, devam etti. Geçen Ağustos ayında birinci defa AKP’yi yüzde 30’ların altında gördük. İktidar partisi, 2002 yılındaki birinci seçimlerinde yüzde 33 oy aldı. O günden sonra daima yüzde 34’ün üstünde oy almıştı. Bunun en değerli nedeni iktisat. Bundan sonra Cumhur İttifakı’nın siyaseten tekrar avantajlı duruma gelmesinin yegâne yolu, vatandaş memnuniyeti üretmesi lakin bunu da üretemiyor. Bu türlü olunca da muhalefet, siyaseten avantajlı duruma geçmiş oluyor.”
“Fark en az 20 puanın üzerinde”
“Şu an için Cumhur İttifakı’nın ve Millet İttifakı’nın içinde olmayan yaklaşık 20 puanlık bir oy havuzu var. Bunlardan yüzde 12’si HDP, yaklaşık yüzde 5’i DEVA ve Gelecek Partisi, yüzde 3’ü de başka partileri içeriyor. HDP dışında başkaları AKP ve CHP’den kopanlar. Artık bu 20 puanın Cumhurbaşkanlığı seçiminde ikinci tıpta kime gideceği sorusu değerli. HDP’nin açıklamalarına baktığımızda bu 12 puanın Millet İttifakı’na gelme mümkünlüğü bugün prestijiyle yeterlice yükseldi. DEVA ve Gelecek Partisi’nin bütün bu yaşananlardan sonra tekrardan Cumhur İttifakı’nı desteklemeyeceğini biliyoruz. Muharrem İnce’nin partisinin ve öbür partilerin de ikinci cinste Cumhur İttifakı’na oy vermesi düşük görünüyor. Benim gördüğüm şu an iki ittifakın da oy oranları eşit fakat kimin potansiyeli daha yüksek dediğimizde, Cumhur İttifakı dezavantajlı durumda.
Muhalefetin şu an için iktidarla başa baş olmasını sağlayan kıymetli faktörlerden bir tanesi lokal idare başarısı. Zira iktidar, uzun yıllar muhalefeti becerisizlikle suçladı ve ülkeyi yönetemeyeceğini tez etti. Mahallî seçimlerde de bu argümanlar kullanıldı. Muhalefete ilişkin belediyelerde yapılan vatandaş memnuniyet anketlerinde memnuniyet oranının yüksek olduğunu görüyoruz. Hatta bir kamuoyu dayanağının de olduğunu görüyoruz. Beşerler, ‘Muhalefet yönetemez’ formundaki propagandalara çok da ikna olmuyor.
“İnsanların başkanlık sistemine inancı sarsıldı”
İnsanların başkanlık sistemine olan itimatları sarsıldı. Bugün referandum olsa başkanlık sistemine seçmenlerin yüzde 60’ı hayır oyu vereceğini söylüyor. Beşerler artık parlamenter sistem istiyor. Muhalefet seçmeni, muhalefetin birlikte hareket etmesinden son derece mutlu. İki başka ittifakta da bu durum kelam konusu. Seçmenler bu ittifak sistemini satın almış durumdalar. ‘Partiniz ittifak içinde mi olsun bağımsız mı hareket etsin’ dediğimizde Millet İttifakı seçmenlerinin yüzde 90 civarında ittifak içinde hareket edilmesini tercih ettiğini görüyoruz. HDP seçmenine sorduğumuzda, yaklaşık dörtte üçü, ‘Millet İttifakı ile hareket etmeli’ diyor, geri kalan kesitin büyük bir kısmı müstakil hareket etmesini istiyor, az bir kısmı da Cumhur İttifakı’ndan yana tutum alıyor. Muhafazakar HDP seçmenleri bilhassa. HDP seçmeni de mental olarak HDP’nin Millet İttifakı ile birlikte hareket etmesini istiyor. Aslında bu takviyesi mahallî seçimlerde de açıkça gördük. Şu an sistem oturmuş durumda. Beşerler bu parametreler doğrultusunda hareket edecekler ve parlamenter sistem vaadiyle yol yürüyen muhalefet bloğunun önümüzdeki seçimlerde talihi yüksek görünüyor.”
“Eğer muhalefetin ortak adayı Sayın Kılıçdaroğlu olursa birinci çeşitte olmasa da ikinci çeşitte favoridir”
“Eğer muhalefetin ortak adayı Sayın Kılıçdaroğlu olursa birinci tıpta olmasa da ikinci çeşitte favoridir. Yüzde 60’e ulaşan muhalefet seçmeni, Erdoğan’ın yine Cumhurbaşkanı seçilmesine mani. Muhalefetin öbür muhtemel adayları için de bu durum geçerli. ‘Erdoğan cumhurbaşkanlığını kaybetti’ diyelim, bu durumda Meral Akşener, sağın doğal bir başkanı haline gelecek. Sağın başkanı olunca, parlamenter sistemde yapılan seçimleri kazanabileceğini ve başbakan olacağını düşünüyor olabilir. Bu da siyasal tarihin doğal akışı ile başbakan olacağının bir göstergesidir. Muhalefet bloğunun seçmene sunacağı bir seçenek değildir. Seçmen adım adım gidecek. Üç yıl sonrasını düşünerek bir satranç oynamayacak.”
“HDP, muhalefetin elini rahatlattı”
“HDP’nin Tavır Belgesi’nde Öcalan ve İmralı vurgusu yapmamasıyla iktidar, en stratejik manivelasını kaybetti. Zira stratejisini bunun üzerine kurguluyordu. Özelikle de muhalefet içerisindeki ulusalcı, milliyetçi kesitleri HDP’nin iticiliği ile koparmaya çalışıyordu lakin Kılıçdaroğlu’nun, ‘Kandil ve İmralı olmaz fakat TBMM’de HDP ile görüşürüz’ hareketi işe yaradı. UYGUN Parti de ‘Bu şartlarda müzakere olur’ dedi. Ortaya da bu türlü bir uzlaşı yeri çıktı. Muhalefet, Kürt sıkıntısının mecliste konuşulması gerektiğini bildirdi. Bir bakış ve vizyon birliğine ulaşıldığını görüyoruz. Hükümet, muhalefet tarafından kurulursa o vakit Kürt sıkıntısının hangi düzlemde konuşulacağını biliyoruz. Bu tartışmada muhalefet tabanının bundan rahatsız olup olmadığına bakmak gerekir. Şu anki haliyle tabanlardan olumsuz reaksiyonlar gelmedi. HDP de Tavır Belgesi’nde, ‘Kandil ve İmralı olmadan kendim olarak masaya geleceğim ve ben Türkiye partisiyim’ vurgusunu yaparak son derece değerli bir işe imza attı. Bu telaffuzun muhalefet tabanında bir antipati yaratacağını düşünmüyorum. HDP’nin katiyetle Millet İttifakı’na girmek üzere bir fikri de yok. Cumhurbaşkanlığı konusunda dayatması yok, Kandil ve İmralı’yı da işin içine katmıyor.
“Önemli olan bu süreçte HDP ile Millet İttifakı ortasında bir tansiyonun yaşanıp yaşanmayacağıdır”
Kürt seçmenin birinci çeşitte olmasa bile ikinci çeşitte bir takviye olacağını düşünüyorum. HDP ile Millet İttifakı nasıl uzlaşacak tartışması yapanlara da diyorum, ‘Boşuna tartışıyoruz.’ Bu türlü bir şeyin yaşanmasına gereksinim yok. İkinci cinste aslında anayasa gereği iki seçenekten birini seçecekler ya da sandığa gitmeyecekler. Ben sandığa gitme eğiliminin rekabet kızışacağı için ikinci çeşitte daha da artacağını düşünüyorum. Kıymetli olan bu süreçte HDP ile Millet İttifakı ortasında bir tansiyonun yaşanıp yaşanmayacağıdır.”
“Muhalefetten marjinal aday çıkmaz”
“Aday kim olursa olsun oy verme eğiliminde bir değişiklik beklemiyorum. Kimin geleceğinden çok kimin gideceğinin değerli olduğu bir seçim olacak. Erdoğan periyodu bitsin isteyenler muhalefet adayı her kimse ona oy verecekler. Muhalefet, sonuçta uzlaşı ile aday çıkaracağı için marjinal bir isim çıkarmayacaktır. Seçmen de çok keyifli olmasa bile gönül rahatlığı ile oyunu verecektir.”