Eski Emniyetçiler Kadıköy’deki Müdahaleyi Değerlendirdi: ‘Mevcut Hükümetin Bakış Açısının Oraya Yansıması’

İstanbul Kadıköy’de önceki gün çoğunluğu öğrencilerden oluşan bir grup, Boğaziçi Üniversitesi’ne rektör ataması protestolarında tutuklanan öğrenciler için bir basın açıklaması düzenlemek istedi. Eylemin izinsiz olduğunu söyleyen polisin “Dağılın” uyarısının ardından göstericilere müdahale edildi.

Gözaltına direnen bazı göstericilerin yaka-paça götürüldüğü müdahale sırasında kimi polislerin ellerinin göstericilerin boğazında olduğu anlar da görüntülere yansıdı. Sözkonusu görüntülerin sosyal medyaya düşmesinin ardından kimi kullanıcılar, polisin göstericileri dağıtmak için aşırı sert davrandığını iddia etti.

Yapılan kimi yorumlarda polisin özellikle sol-muhalif grupların gösterilerine karşı daha tahammülsüz olduğu öne sürüldü.

Independent Türkçe’den Ali Kemal Erdem’in haberine göre, Emniyet yapısı itibariyle milliyetçi görüşün baskın olduğu bir yapı.

Bundan dolayı sol kesim tarafından yapılan eylemlere müdahalede bazı polislerin ideolojik karşıtlıklarının onları daha tahammülsüz davranmaya ittiği iddiası yıllardır dillendirilir.

Eski Emniyet Müdürü Hanefi Avcı, toplumsal olayların uzmanlık alanı olmadığını, görevi süresince daha çok istihbarat ve terör birimlerinde görev alması nedeniyle bu tür olayların içinde çok bulunmadığını belirtti. 

Avcı, 2911 sayılı “Toplantı ve Gösteri Kanunu”nu hatırlatarak şöyle konuştu:

“Toplantı izinsiz olursa uyarıya uyulmaması halinde dağıtılması gerekiyor. Ancak burada vurma kırmadan çok beden gücüyle dağıtılması lazım. Normalde şiddet kullanılmaması lazım. Grubun küçük parçalara bölünerek dağıtılması lazım.”

Avcı, toplumsal olaylarda topluluğa müdahale yetkisinin polisten ziyade mülki amirde olduğunu ancak bunun uygulamada pek olmadığını çünkü mülki amirin uzak durduğunu öne sürdü.

Kadıköy’deki gösterinin içeriğini bilmemekle birlikte öğrencilerin muhtemelen izinsiz toplanmış olabileceğini söyleyen Avcı, “Kanunlar basın açıklamalarının izinsiz yapılabileceğini de söylüyor ancak trafiği engellememesi gibi şartlar olması lazım diyor. Hukuk bazen izinsiz gösterileri hoş görüyor ama emniyet hoş görmeyebiliyor trafiği engellediği gibi nedenleri söyleyerek” ifadelerini kullandı ve şöyle devam etti:

“Mevcut hükümet çok açık tavır aldı. Normal hükümetler öğrenci olaylarıyla muhatap olmaz, o işe karışmaz, o mülki amirin görevidir. Ama şimdi bizzat hükümetin görevli bakanları devreye girip, konuşunca tabii ki aşağıdaki polis bundan etkilenir ve yukarının bakış açısına göre tavrını biraz değiştirir. Tabi son olayda ne yapıldı bilmiyorum ama bu iklim ortamı otomatikman etkiler. Burada da etkilenmesi söz konusu sanıyorum. Mevcut hükümetinin bakış açısının oraya yansıması. Biraz onların verdiği havanın polisi de etkilediği kanaatindeyim. Yukarının bakış açısına göre tavrını biraz değiştirir.”

Uzun yıllar boyunca emniyette görev yapan eski İçişleri Bakanı Saadettin Tantan da Kadıköy’deki olayın içeriğini bilmediği için yorum yapamayacağını belirterek, sözlerini şöyle konuştu: 

“Yani bu tip halk hareketlerinde tabii ki istihbarat teşkilatların ve polisin önceden aldığı bilgiler ve içeride kimlerin kışkırttığı dikkate alınır. Ama müdahale tamamen oradaki yetkiliye bağlıdır. Bir önleyici kolluk hizmeti vardır, bir de izinsiz toplumsal hareketlerde hareketin etkisiz hale getirilmesi vardır. Polisin yasal yetkilileri var. Bu tür hareketlerde kışkırtacak kişiler varsa bunlar önceden etkisiz hale getirilebiliyor. Bugün Anayasa ayaklar altına alındı ve TBMM işlevsiz hale getirildi. Kurumların güvenlik güçlerinin istihbarat birimlerinin yıllar içinde oluşmuş bilgisi ve karşılıklı sevgi saygısı ortadan kaldırıldı. Olaylara bir de bu açıdan bakmak lazım.”

Avukat Ayhan Erdoğan, eski bir polis memuru. Bir dönem Bülent Ecevit’in koruma polisi olarak da çalıştı. 12 Eylül 1980’den önce daha çok sol görüşlü polislerin üye olduğu Pol-Der yani Polis Derneği’nin genel merkez yöneticisiydi. 30 yıldan beri ceza avukatlığı yapıyor.

Erdoğan, her dönem dillendirilen polisin mevcut iktidarlara muhalif olan yapılara müdahalede daha özensiz davrandığı iddialarına şöyle cevap verdi:

“Genel olarak bu cümle doğru, daha özensiz. Ama bu özensizlikteki şiddet oranı siyasal iktidarın demokrasi anlayışıyla orantılı. Müdahale eden amirlerin hukuk anlayışıyla alakalı. Bu şiddet iktidarın şiddetidir. Görüntüde polis vardır ama iktidarın şiddetidir. Bu iktidar kadar yoğun şiddet kullanan sıkı yönetim dahil hiçbir dönem olmamıştır.”

Toplantı ve gösteri yasasıyla ilgili iktidar kanadından ve polisten gelen açıklamaların da doğru olmadığını öne süren Erdoğan, şu iddialarda bulundu:

“Bir kere toplantı ve gösteri Anayasal bir hak.  Polisin müdahale değil grubu dışarıdan bir saldırıya karşı koruma altına alması lazım. Ancak bu iktidarın demokrasi anlayışı bu olduğu için kendileri tarafından atanan bir rektörün eleştirilmesine tahammül gösteremiyorlar. Çünkü o tahammülün kendisine kadar gelecek tepkilerin yolunu açacağını düşünüyorlar. Dolayısıyla daha başından tepkileri şiddetle bastırmayı seçiyor. Aynı şiddet uygulanıyor. Anayasal bir hak olan toplantı ve gösteri hakkını kullanan silahsız ve çevresine zarar vermeyen bir gruba müdahale eden polislerin, Anayasal bir hakkın kullanımını engellemekten soruşturma geçirmeleri lazım.  Ama bu dönemde böyle bir şey mümkün değil. Dolayısıyla bu iktidara yakışan bir müdahale olmuştur.”

Erdoğan, ideolojik karşıtlığın da gösterilere yapılan müdahalelerin sertliğinde etkili olduğu iddiasına da şu cevabı verdi:

Benim polis olduğum dönemde emniyette farklı düşüncede insanlar vardı ve bu bir denge unsuru oluyordu. Şimdi daha çok sağ kesimin eline bırakılmış bir polis teşkilatı var. Dolayısıyla bunlar hukuk çerçevesinde değil, bir ideolojik formasyonla hareket ediyor. İdeolojik formasyonları polislik görevlerinin önüne geçiyor önceki gün olayda da bu olmuştur. Bu da iktidarın işine geliyor.

Geçmişte de bu tür olayların olduğunu öne süren Erdoğan, “Ama bu kadar aleni olmadı. Hiçbir zaman hukuk devleti olmadığımız için her dönem oluyor ama her dönemde yapanın yanına kar kalıyor kimse de soruşturmuyor” ifadelerini kullandı.