Fehmi Koru*
AK Parti genel lideri da olan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ülkede her şeyin güllük gülistanlık olduğunu anlatmayı seviyor. Cumhurbaşkanlarının bir vazifesinin de vatandaşlara moral vermek olduğunu düşünüyor olmalı. Şu sırada insanların hayat pahalılığı yüzünden moralleri epey bozuk; Cumhurbaşkanı Erdoğan o eksiği ortadan kaldırmaya çalışıyor.
Moral için son günlerde söylediği bir cümle bayağı tartışılıyor.
Dediği şu: “Amerika’nın, İngiltere’nin halini görüyorsunuz değil mi? Akaryakıt yok akaryakıt. Birebir halde Almanya’da, Fransa’da kuyruklar. Yiyeceklerini bulamıyorlar.”
Almanya’da, Amerika’da, İngiltere’de akaryakıt problemi yaşanmasını, bir çok ülkede kuyruklar oluşmasını, insanların marketlerde aradıklarını bulamamasını abartılı tezler sayanlar var.
Halbuki sahiden de dünyanın öndegelen ekonomileri şu sıralarda daha evvel hiç karşılaşmadıkları meselelerle baş etmeye çalışıyorlar. Birtakım ülkelerde hakikaten akaryakıt istasyonlarında kuyruklar oluşmakta. Kimilerinde büyük marketlerin rafları boşalınca yerine yeni mal bulmakta zorlanıldığı oluyor.
Yokluktan değil lakin.
Sorun çoklukla pandemi devrinden kaynaklanıyor.
ABD’de, İngiltere’de uzun yol araçlarında çalışacak insan kıtlığı var; bu sebeple yüklü gemiler ile TIR’ların eser taşımasında aksamalar yaşanıyor. Marketlerdeki raf boşlukları malların vaktinde oralara ulaştırılamamasıyla ilgili.
İngiltere’nin ezası ise daha çok yılbaşında Avrupa Birliği’nden kesin kopuşla –Brexit ile- ilgili. Rafinerilerde petrol var, lakin tankerleri kullanacak nitelikte sürücü bulunamadığı için petrolü akaryakıt istasyonlarına ulaştırma sorunu yaşanıyor. Daha evvel kamyonları ve TIR’ları AB üyesi Doğu Avrupa ülkelerinden sürücüler kullanıyordu, Brexit sonrası onlar ülkelerine dönmek zorunda bırakıldı..
BBC ülkede 100 bin nitelikli sürücü zahmeti bulunduğunu haber veriyor.
Eza petrol fiyatlarını da etkiledi.
Marketlerde süt ve et rafları boş. Sebep tekrar tıpkı. Sürücü azlığı. Doğu Avrupa ülkelerinden eleman çalıştıramadığı için artık kendi vatandaşlarıyla yetinmek zorunda İngiltere.
Bir-iki gün akaryakıt bulunmayınca, marketlerde raf boşlukları görününce, bu türlü bir olayla daha evvel karşılaşmamış ülkelerde telaşlanıldığı görülüyor.
Kuyruklar oluşuyor.
Almanya’da bile düşünceler var.
Reklam
Güç fiyatları bir çırpıda yüzde 14.3 arttı Almanya’da; bu durum akaryakıt fiyatlarına yüzde 20 olarak, besin fiyatlarına da yüzde 4.9 olarak yansıdı. Almanya’da haziran ayında yüzde 4.1 artışla 30 yıllık aylık enflasyon rekoru kırıldı.
Yıl sonu enflasyonunun yüzde 5 olmasını bekliyor Bundesbank. [Türkiye’nin bu yılki enflasyon sayısının yüzde 20 olması bekleniyor. Resmi beklenti bu. Gayrı resmi beklenti bunun en az bir misli fazlası.]
Çip üretiminde yaşanan meşakkat Alman otomotiv sanayiini etkiliyor. Bilinen markalar birtakım fabrikalarını kapatmak zorunda kaldı.
Almanya’da marketlerde eser ezası yaşanmıyor.
Mevzuya ait geniş bir kıymetlendirme yayınlayan Guardian gazetesi en büyük meşakkatin Çin’de yaşandığını vurguluyor. Elektrik kesintisi yüzünden trafik ışıklarının bir hafta çalışmadığı kentler olmuş orada. Kendisinin güç kaynakları bulunmadığı için muhtaçlığını dışarıdan karşılamaya mahkum bir ülke Çin; petrol fiyatlarının artışı kömürü de pahalılandırmış ve bu da elektrik kesintilerine yol açmış.
Dünyanın öndegelen ülkelerinde daha evvel hiç görülmemiş kahırların görünür hal almasını birinci lisanına dolayan Rusya. Rus medyasında İngiltere’de akaryakıt istasyonlarındaki kuyruklar, marketlerdeki boş raflar her gün sergilenmekte.
Rusya dünyaya petrol ve doğalgaz satan bir ülke. Bu taraftan rahat. Güç kaynaklarında fiyatların yükselmesi Rus iktisadını rahatlatıyor. Lakin nitelikli personel eksikliği ve besin fiyatlarında artışlar Rusya’da da tesirini hissettiriyor.
Batı ülkelerinde yaşanan zahmetlere ilgili ülkelerin medyası hükümetleri suçlayarak geniş biçimde yer veriyor. İngiltere’de Boris Johnson hükümeti bu yüzden son vakitlerin en önemli krizini geçiriyor. Yıllık yüzde 5 olarak gerçekleşmesi beklenen enflasyon Almanya’da evvelki hafta yapılan seçimin sonucunu etkiledi; iktidardaki partiler oy kaybetti. ABD’de Joe Biden’ın takviyesi epey eksildi.
Amerika’nın, İngiltere’nin, Almanya’nın hali bu. Fakat biraz irdelendiğinde oralarda yaşanan problemlerin fakirlikten değil zenginlikten biraz da hükümetlerin beceriksizliğinden kaynaklandığı anlaşılıyor. Nitelikli işgücü açığını kısa müddette telafi edebilir, eserlerin ulaşımını kolaylaştıracak önlemleri alabilir, enflasyonu tekrar sıfıra yakın hale getirebilir Batı ekonomileri.
Onların bugününe bakıp yerici sonuçlar çıkarmak yerine Türkiye’nin bugününe bakıp yarınıyla ilgili sıkıntıları ciddiye almak gerekiyor.
Hangi alanda o ülkelerde işgücü açığı varsa, bunu öğrenen bizdeki nitelikli elemanları oralara kaptırabiliriz.
Bir bakmışız, ağır vasıta ehliyetli sürücü kıtlığı bizde çekilmeye başlanmış…
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.
TIKLAYIN – Erdoğan: Almanya’da kuyruklar, Fransa’da kuyruklar, yiyeceklerini bulamıyorlar; Türkiye’de bu türlü bir sorun yok
