Fehmi Koru*
Her gün göz atma gereksinimi duyduğum Arap gazetelerinden birinde, yazılarını önemsediğim bir meslektaşın köşesinde, birkaç gün ortayla tıpkı yabancı muharrire atfedilen bir cümleyle karşılaştığımda, zihnim bizde televizyon ekranlarının Adana’dan yansıttığı imgelere kilitlenmişti.
O imgelere bakıp, “Nasıl bu hale gelindi?” diye düşünüyordum.
Arap muharrir, Ahmad Assarraf, işte bu soruya yanıt olarak bir Fransız muharririn neredeyse 100 yıl öncesinde yaptığı tespiti hatırlatıyordu.
Fransız sosyolog Gustave Le Bon’un (1841-1931).
‘Kitleler Psikolojisi’ isimli yapıtı bizde de tekraren basılmış bir velût muharrirdir Le Bon… Şimdilerde ismi pek anılmasa bile çağdaşı devlet adamlarını fikirleriyle bayağı etkilemiştir.
Gustave Le Bon (1841-1931).
Tarihçi Şükrü Hanioğlu bir yazısında kendisini şöyle tanıtmaktaydı:
“Günümüzde ismi pek de hatırlanmayan bir ‘sosyolog’ olan Gustave Le Bon on dokuzuncu asrın son yıllarından öldüğü 1931’e kadar Türkiye’de dünyanın en kıymetli düşünürlerden birisi olarak kabul edilmiş, tezleri Ahmed İstek Beyefendi ve Enver Paşa‘dan, Atatürk ve Fuad Köprülü‘ye ulaşan asker, entelektüel ve devlet adamlarını derinden etkilemişti. / Le Bon tıp eğitimi almasına rağmen daha sonra farklı antropolojik ve sosyolojik çalışmalar kaleme almış ve ‘kitle psikolojisi’ kuramına değerli katkılarda bulunmuştu. Freud da bu alandaki temel tezlerini kendisinden almıştı.”
Ahmad Assarraf işte o Fransız muharririn üzerinde pek konuşulmayan bir özelliğini öne çıkarıyordu birkaç gün evvelki yazısında.
Okuyalım:
“İslam dünyasında seyahat etmiş olan Le Bon toplumsal sorgulamaları sırasında Avrupa’yı uygarlaştıranların Müslümanlar olduğu görüşündeydi ve bu sebeple Arapların altın çağını ortaya çıkarıp dünyaya en gerçek biçimiyle göstermesi gerektiğine inanıyordu.”
Fransız müellifin ‘The World of Islamic Civilization’ ismiyle İngilizceye çevrilmiş -nedense Türkçesi bulunmayan- 1884 yılında yayımlanmış bir kitabı da var.
Arap meslektaşın Fransız müellifi hatırlamasına sebep olan iki olay yaşanmış şu yakınlarda.
Birincisi ismini vermediği halkı Müslüman olan bir ülkede, başkası Mısır’da.
Mısır’dan aktardığı imaj bir imtihandan. Görüntüsünü izlediği imajlar bir okulda çekilmiş. Öğrenciler içeride imtihan olurken, kadınlı-erkekli veliler okulun bahçesindeler. İmgeye yansıyana bakılırsa, bahçede toplaşan anne-babaların dini hassasiyete sahip beşerler olduğunu düşünmek gerekiyor. Assarraf o denli düşünmekte.
Rahatsızlık duyuran, anne-babaların ellerindeki kitaplardan içeride imtihana katılan çocuklarına kopya vermeleri…
Motamot aktarıyorum:
“Birileri onlara imtihan sorularını sağlamış olmalı ki, her baba, anne ve kız kardeş ders kitaplarına dalmış, birtakımı gülüyor birtakımı ağlaşıyor, lakin bizim üzere ülkelerde görülebilecek bir görüntüyle, bulundukları yerden yüksek sesle okul kitaplarından imtihan sorularına yanıtları bağıra çağıra cevaplıyorlar; kız yahut erkek çocukları işitsin de tam not alabilsinler diye… Kopya çekerek…”
Aktardığım olay Mısır’da yaşanmış.
Müellifin ismini vermediği ülkede yaşanan -anlatımından yeniden tıpkı okulda olduğunu bana düşündüren- olay daha rahatsız edici.
Neden bu çatışma?
Karşılığı sona saklamış müellif: Kalabalık, çocuklarına imtihan sorularına yanıt vermelerine -yani kopya çekmelerine- mahzur olmaya kalkışan bir bayan öğretmene saldırmak istemiş de ondan…
“Kalabalık imajlarıyla dindar ve inançlı, fakat çocuklarının kopya çekmesine müsaade vermeyen öğretmeni öldürmeye bile hazır görünüyorlar; her türlü mantık ve insani bedele ters bu tuhaf ve ölümcül davranış stiline bizim üzere ‘inançlı’ milletlerden diğer hiçbir yerde rastlanamaz” diyor muharrir.
İzlediği davranışlara bakıp Gustave Le Bon’u hatırlamasının sebebi, Fransız muharririn şu tespiti:
Bu türlü bir şey olabilir mi?
Olmaması gerekir.
Fransız müellifin Arap meslektaş tarafından açıklayıcı bulunan bu tespitini okuduğumda, biraz evvel ekranlara yansıyan farklı imajları izlemekteydim.
Adana’dan konutlarımıza ulaşan görüntüleri…
Polisin giysi kuşamından dindar oldukları anlaşılan kalabalık bir kümenin şovlarını bastırma teşebbüsü görüntülerini…
En zirve amirleri pozisyonundaki içişleri bakanının “Orantısız güç” olduğunu kabullendiği teşebbüsü yapan polisler de göstericilerden pek farklı bir imajda değiller.
Copunu kaldırıp siyah başörtülü bayan göstericiye elindeki copu indirdiği görülen üniformalı bayan polisin de başörtüsü var.
Başörtülü bayan polis başörtülü gösterici bayanın başına indiriyor copunu…
Beşerler yerlerde; bu kere coplar yerdeki insanların doruklarına iniyor…
Nasıl olabiliyor bu?
[Yazımı okuyup da polisin şiddet teşebbüsünü sırf başörtülü bayanlara yönelik olduğunda eleştirdiğimi düşünenler çıkmaz umarım. Başörtülü-başörtüsüz bayanlara ve çocuklara olduğu kadar erkeklere de polisin şiddet uygulamasını asla tasvip etmem. Şovlar herkes için anayasal bir haktır. Devletin güvenlik güçleri şovlarda göstericileri korumakla vazifelidirler; dövmekle değil.]
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.
