Fehmi Koru*
Bugünkü yazıda, vaktinde yapıldığı takdirde bile ufukta görünür hale gelen fakat yaygın bekleyişe nazaran tarihinin erkene alınma ihtimali de bulunan seçimle ilgili aklıma takılan kimi mülahazaları dikkatlere sunacağım.
Evvel yanıtını önemsediğim bir sorum olacak:
Sanki ülkemizde ‘cumhurbaşkanı adayı’ olarak ismi ortaya atıldığında toplumun bütününün -evet kahir ekseriyeti de değil, bütününün- hiç itiraz etmeyeceği bir kişi bulunabilir mi?
Tek bir kişi?
Aslında üstteki soru öbür ülkeler insanları için de sorulabilir.
Diğer ülkeler için de kendi ülkemiz için de sorulduğunda durum değişmiyor. Bugünün insanları ortasındaki görüş farklılıkları ismi ortaya atılan rastgele bir ismi tartışmasız kabul etmeye elverişli değil.
Siyaset esasen bu türlü bir şey. Birleştirmek ve bütünleştirmek yerine ayrıştırmak ve farklılaştırmak formülleri siyasette geçerli.
Gerçek bu olduğuna nazaran, bundan hareketle benimsenecek tavır şu olabilir: Aday belirlerken onun şahsına yahut geçmişine ya da temsil ettiği çizgiye itiraz edenler bulunacağını evvelce kabul etmek gerekiyor.
Cumhurbaşkanlığı için adaylık kriterlerinde -iktidar ve muhalefet fark etmez- her kesim en başta ‘seçilebilecek bir isim’ olmasına kıymet verecektir. Daha doğrusu vermelidir.
İktidarın durumu
MHP’nin kelamları dikkate alınması gereken yetkilileri aylar öncesinden, “Bizim adayımız Tayyip Erdoğan” diye gönüllerinden geçeni açıkladıkları için iktidar cephesinin işi kolay; günü geldiğinde mevcut cumhurbaşkanını aday göstermeye kalkarlarsa bu hiç şaşırtan olmaz.
[Anayasanın 101. hususu cumhurbaşkanının sadece iki sefer seçilebileceğini öngörüyor; Tayyip Erdoğan 2014 ve 2018 yıllarında olmak üzere iki sefer seçildi. Anayasanın bir öteki unsurunda (m. 116), “Cumhurbaşkanının ikinci periyodunda Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, Cumhurbaşkanı bir sefer daha aday olabilir” istisnası yer aldığı için, Erdoğan’ın yine adaylığı fakat seçim tarihinin TBMM tarafından erkene alınmasıyla mümkün olabilir. Aksi halde, vaktinde yapılacak bir seçimde Tayyip Erdoğan’ın aday gösterilmek istenmesi önemli türel tartışmalara yol açar. ‘Cumhur İttifakı’nın sonunda bir öteki adayla seçime girmesi beklenebilir.]
İktidar cephesini oluşturan AK Parti ve MHP’nin oylarında çoktandır fark edilmekte olan düşüş çıkaracakları adayın seçilme ihtimalinin azlığına işaret ediyor. Hiç değilse durum bugün bu türlü. Cumhurbaşkanı seçimi için ‘yüzde 50+1’ oy kuralı bulunduğunu da unutmayalım. Seçime beş kala, aday ilan edileceği sırada kamuoyu yoklamaları Cumhur İttifakı’nın aday göstereceği kişinin seçilemeyeceğini açık seçik gösterirse, Tayyip Erdoğan’ın kendisi de adaylığı düşünmeyebilir ve iktidar cephesinde de ‘seçilebilecek aday’ arayışı kelam konusu olabilir.
Artık de muhalefete yakından bakalım
Güç olan muhalefet cephesinin durumu.
Sırf altı değişik partinin vakit zaman bir ortaya gelmekte olan başkanlarının bir isim üzerinde uzlaşmasının zahmeti istikametinden değil, daha çok onların ortak belirleyeceği ismin çabucak yanı başlarında bulunanlardan başlayarak itirazlara uğraması ihtimali bakımından da iktidar cephesinin işi kolay değil.
Üç yıl öncesine kadar geçerli olan parlamenter sistemde cumhurbaşkanı seçimi nispeten kolaydı. Meclis makul bir aday ismini seçebilecek çoğunluğa eriştiğinde sorun aşılabiliyordu.
“Nispeten” deyişimin sebebi, bu zahiri kolaylığa karşın, her cumhurbaşkanlığı seçiminin aday isimlerine itirazlar yüzünden önemli kasvetler yaşatmış olmasıdır. 1980 öncesinde Meclis aylarca yeni cumhurbaşkanı seçememişti. Benzeri bir durum AK Parti’nin Abdullah Gül’ü aday gösterdiği, muhalefetin mevzuyu ‘367’ mahzuru koysun diye Anayasa Mahkemesi‘ne götürdüğü, fakat seçime gidilerek sorunun üstesinden gelinebildiği 2007 cumhurbaşkanlığı seçiminde de yaşanmadı mı?
Buna karşın bir periyodun Anayasa Mahkemesi lideri Ahmet Necdet Sezer, 2000 yılında, Meclis’te yer alan değişik partilerden milletvekillerinin oyuyla seçilebilmişti.
Mevzuyu ve en başta sorduğum soruyu aklıma getiren, Anayasa Mahkemesi’nin Sezer’den sonraki lideri Haşim Kılıç’ın muhalefet cephesi tarafından cumhurbaşkanı adayı gösterilebileceğinin söylem edilmesine gelen yansılar oldu.
Altı önderli masadan biri bile adayı beğenmediğini dışa vurdu.
CHP’ye yakın duran, muhalif medyadan bilinen bireyler de beğenmeyenler korosuna katılmakta gecikmedi.
Ortaya atılan birinci önemli aday isminin üzerine bir çizik atılmak isteniyor.
İtiraz edenlerin gönlünde farklı birer aslan yattığı aşikâr.
Pekala de, onların cumhurbaşkanı görmek istedikleri isim/ler ciddiyetle tartışma gündemine girdiğinde farklı yerlerden o adaylara da itirazlar gelmeyecek mi?
Kemal Kılıçdaroğlu’na?
Meral Akşener’e?
Gültekin Uysal’a?
Temel Karamollaoğlu’na?
Ali Babacan’a?
Ahmet Davutoğlu’na?
Ortaya atılacak her isme, çok yakınlarında bulunmayan kısımlardan -belki yakın bildiklerinden de- itirazlar gelmesi mukadder.
Rastgele birini kendisine yakın bulanlar onun cumhurbaşkanı seçilmesini ister, aday gösterilmesini istek eder; lakin kimin ismi aday olarak ortaya atılsa, ‘seçilebilecek biri’ olduğunu görüp anlasalar bile, başkalarının yakınlarından itiraz sesleri yükselebilir.
İktidarın medyası varsa muhalefetin de artık seslerini duyurabilen kendi medyası var. İkisi ortasındaki fark, iktidar medyasının aday konusunda tek bir isim üzerinde kolay kolay uzlaşabilmesi, lakin muhalefetin birebir kolaylığa sahip olmaması…
Galiba iktidar cephesi en çok günü geldiğinde daha da güçlü çıkacak o karışıklığa güveniyor.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.