Fehmi Koru*
Dün bir programa katılmak üzere konuttan çıkarken televizyon ekranının altından akan dolarla ilgili anlık bilgi 11.35 TL’yi gösteriyordu; gideceğim yere vardığımda bir gazetenin internet sitesindeki sayıya baktım, orada 1 doların 11.44 TL olduğu bilgisi yer alıyordu.
Artık bir noktada sabitleşsin beklentisi var lakin dolar gün uzunluğu inişler çıkışlar yaşıyor ve TL için bu daha da ziyanlı.
“Bir saat içinde ne oldu da paramızda 10 kuruşa yakın kayıp yaşandı?” merakım kısa müddette karşılık buldu: Oysaki o sırada AK Parti genel lideri da olan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, başkanlık ettiği bakanlar şurası toplantısı sonrasında konuşma yapmaktaymış…
Cumhurbaşkanı Erdoğan konuşmasında, “Kurdaki yükselişi mazeret ederek hiçbir mantıklı izahı olmayan fahiş fiyat artışları yapan fırsatçılara göz açtırmayacağız, hepsinin zirvesine bineceğiz. Ülkemizi denklemin dışına itmek isteyenlerin kur, faiz ve fiyat artışı üzerinden oynadıkları oyunu görüyor, kendi oyun planımızla devam etme irademizi ortaya koyuyoruz” tesirli cümlelerini dinleyicilerine ilettikten sonra, “Ekonomik kurtuluş savaşı yapıyoruz” da demiş…
Evvelce, içinde “Savaş yapıyoruz” çeşidi bir bildirim geçen cümleler söylem ettiğinde, Cumhurbaşkanı Erdoğan, çoklukla, karşısındaki dinleyenlerden alkış, konuşmasını canlı nakleden yayınları izleyenlerden de dayanak alırdı; fiyattaki oynamaya bakılırsa bu kere dinleyenler ellerindeki TL’yi dolarla değiştirmeye koşmuş olmalı.
Marketlere gidenler fark ediyordur: Günün aşikâr bir saatinde bir vazifeli raflar ortasında dolaşarak etiketlerdeki fiyatları değiştiriyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dikkati buna çekilmiş olmalı ki, ‘fahiş fiyat artışları’ dediği bir gelişmeden kelam ediyor ve bunu yapanların ‘tepesine binecekleri’ tehdidinde bulunuyor.
Bu münasebetle ‘birilerinin’ -ülkenin her köşesinde şubeleri bulunan beş büyük market firmasının- zirvesine binildi zati; toplam 5 milyar 700 milyon TL cezaya çarptırıldılar…
Yine birebir firmalara cezalar mı yağacak, yoksa bu beş firmaya yenileri mi eklenecek?
Yeterli ancak marketler -tabii bakkallar ve onlara tedarikte bulunanlar da- durduk yere fiyat artışına mı gidiyorlar?
Aslında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın tehdit de içeren konuşmasında bu sorunun karşılığı bulunuyor: Fiyat artışları kurdaki yükseliş -yani TL’nin yabancı paralar karşısında kıymet yitirmesi- ile irtibatlı. Dolardaki paha artışı yüzünden artıyor fiyatlar… Firmalar stok bulundurmadıkları için üretici yahut toptancıdan yüksek fiyattan gelen yeni malları her zamanki kâr marjlarını ekleyerek raflara yerleştirirken, evvelden aldıkları birebir malları da yeni fiyattan etiketlemek gereksinimi duyuyorlar.
Malları tükettiklerinde artık yeni fiyattan satın almak zorunda kalacakları hesabıyla…
O denli yapmasalar, kısa müddet sonra, kepenk kapatmak zorunda kalırlar zira.
Fiyat artışlarını önlemenin yolu, firmalara ağır cezalar yağdırmak yahut yağdırılacağını duyurmak değil, TL’nin bedelini yabancı paralar karşısında sabitlemektir.
Enflasyona karşı önlem alıyor firmalar.
Durduk yere artmıyor enflasyon; artış biraz da faizle oynanmasıyla bağlantılı.
Gerçekten, Merkez Bankası’nın faizle ilgili her kararı ile TL’nin kıymeti olumlu yahut olumsuz etkileniyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bankanın başına atadığı Naci Ağbal vaktinde alınan karar aşağı, ondan sonra atadığı Şahap Kavcıoğlu’nun iki ay üstü üste aldığı kararlar ise üst gerçek hareketine sebep oldu doların.
Olay bu kadar kolay: TL’nin kıymetinin düşmemesi için ne yapılması da ne yapılmaması da aşikâr; yapılması gereken yerine yapılmaması gereken yapıldığında TL’ye bedel kaybettirilmiş oluyor.
Pekala de, ‘ekonomik kurtuluş savaşı’ nereden çıkıyor?
Savaş da, kime karşı savaş?
Bununla ‘yabancılar’ yahut ‘üst akıl’ diye de tabir edilen çevreler kast ediliyorsa, üstte sunduğum denklemde onları nerede arayacağız?
Paramızın pahasını etkileyen kararları alanlar ortasında yabancı kimse yok.
Evvelden suçlamalar daha açık tabirlerle yapılır, bunlar yanında ‘faiz lobisi’ diye isimlendirilen bir kesim de kesinlikle anılırdı. Şimdilerde yaşanan savrulmada ‘faiz lobisi’ pekala tekrar hatırlanabilir fakat şimdilerde o kesitten kimse bahis açmıyor.
Meğer muhtemelen ‘faiz lobisi’ artık vaktiyle hiç olmadığı kadar devrede.
Merkez Bankası’nın geçen hafta aldığı son kararın çabucak öncesinde dolarda fark edilecek kadar değerli bir düşüş yaşanmıştı; karar sonrasında ise beklenmediği kadar şiddetli bir artış reaksiyonu verdi dolar. O ortada dolarla alım-satım süreci yapanlar olduysa, kendilerinden çekinmeden ‘faiz lobisi’ diye de kelam edebileceğimiz birileri bayağı kâra geçmiş olmalı.
‘Ekonomik kurtuluş savaşı’ onlara karşı veriliyorsa -ki verilsin- her şeyden evvel o kısa vakit diliminde dolarla süreç yapmış olanların tespit edilmesi gerekir.
Kimdi onlar? Dolar-TL paritesinde en oynak periyodu nasıl öğrenip değerlendirebildiler?
“Aferin” demek için bile kim oldukları meraka paha.
Lakin merak eden yok.
Bu yazıyı yazdığım gecenin epey erken bir vaktinde gazeteler dolar için 11.4112 TL anlık kıymet biçildiği bilgisini veriyor.
Siz bu yazıyı okurken ve piyasaların kapanacağı akşam saatlerinde TL bakalım nasıl bir seyir izleyecek…
Aşağı mı, yoksa üste hakikat mu hareket eder dersiniz…
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.