Fehmi Koru*
Bugün cuma namazına gidenler imamların okuyacağı Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından hazırlanmış hutbede ekonomik hayatla ilgili ikazları dinleyecekler.
Cuma namazına gitmeyen yahut gidemeyenler de öğrensin diye olacak, hazırlanan metin evvelden paylaşıldığı için, hutbede ne denileceğini biliyorum.
Bir kısmı şöyle:
“Allah’a ve ahiret gününe inanan bir mümin, işinde ve ticaretinde harama ve gayr-ı yasal kar yollarına başvurmaz. Ölçü ve tartıda adaletsizlik yapmaz. Malını satmak için yemin etmez. Karaborsacılık yapmaz, fırsatçı davranmaz. Fâhiş fiyatlarla insanları mağdur etmez. Alışverişte fiyatları kızıştırmaz, oburunun pazarlığını bozmaz. Hâsılı, dünya hırsına kapılıp da harama bulaşmaz.”
Önümüzdeki günlerde enflasyonla uğraş kapsamında alınacak önlemlere zihnen hazırlık sayabiliriz bu hutbeyi.
Vatandaşın cebini ‘cep delik cepken delik’ haline getiren hayat pahalılığı, ekseriyetle bu tıp gelişmelere karşı duyarsız kalması yadırganmayan kimi kalemlerin ve yorumcuların şikayetlerine de yol açtı. Köşelerde el yakan fiyat artışlarına artık yer verilmeye başlandı.
Akabinde Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “Enflasyonu en kısa vakitte denetim altına alacağız” açıklaması geldi.
Onu da okuyalım:
“Enflasyonun yol açtığı hayat pahalılığı konusundaki ezaları da biliyoruz. Maliyetleri düşürmek ve fırsatçılarla uğraş etmek suretiyle, en kısa müddette enflasyonu da denetim altına alarak, etiketlerdeki fahiş fiyat artışlarının önüne geçeceğiz.”
Sanki bu nasıl başarılacak?
İktisadın dıştan müdahalelere pek aldırmayan kendine mahsus kuralları var. ‘Arz-talep kanunu’ bunlardan biri. Bilhassa bizdeki üzere ‘serbest piyasa ekonomisi’ yürürlükteyse fiyatları denetim altına almak hiç kolay değil.
Günümüzde ‘narh’ kullanım dışı. Sokaktaki genç-yaşlı insanlara “Narh nedir?” diye sorulsa, onun devlet yahut mahallî yöneticiler eliyle fiyatlara müdahale aracı olduğunu bilmedikleri görülecektir. Evvelden fiyatlar ‘narh’ ile dondurulurdu.
‘Narh’ uygulaması piyasa iktisadına karşıt olduğuna nazaran yapılabilecek olan -daha evvel de uygulandığı için- aşikardır: Belediyelerin talimatla kimi eserlerin marketlerden daha ucuza satılmasını sağlamak üzere devreye sokacakları çadır marketler…
Geçmişte bir seçim öncesinde bu türlü bir yola başvuruldu, fiyatları indirmede hiç mi hiç başarılı olmadı.
Sebebi muhakkak: Hayat pahalılığına sebep olan enflasyon yapay değil. Bir merkezden verilen buyruklarla yükselmiyor fiyatlar. Üretim azlığı en büyük etken. Dışarıdan getirilen eserlerle istikrar sağlanmaya çalışılması yerli üretime darbe vurdu. Türk lirasının bedeli yabancı paralar karşısında feci bir düşüşe uğradığı için artık dışarıdan getirilen eserler de ucuza mal edilemiyor.
Faizin yüzde 20 üzerinde seyrettiği, devletin fakat yüksek faizle borçlanabildiği bir ülkede ne yaparsanız yapın fiyatları aşağıda tutamazsınız.
Öyleyse faiz indirilsin…
Bu da o kadar kolay değil. Merkez Bankası bunu birkaç kere denedi, her denemede TL’nin bedelinde biraz daha düşüş yaşandı.
Yakında yeni bir deneme daha yapılacağı beklentisi bile dolara tekrar kıymet kazandırmak için kâfi oldu.
İktisadın bu halinde devlet siyasetlerinin da hissesi var.
İsrafın…
Yatırımlarda önceliklerin âlâ belirlenmemesinin…
Kayıtdışılığın…
Dış siyasette tutulan yolun…
Bunlar bir çırpıda benim aklıma geliverenler; üzerinde düşünülse hem yeni sebepler akla gelebilir, hem de benim genel başlıklar olarak sunduğum hususlara detaylı örnekler verilebilir.
Diyanet’in hutbeler yoluyla insanlara aktarmaya çalıştığı iletilerin işe yaramayacak olmasına mı üzüleyim, yoksa devleti yönetenlerin enflasyonla çaba ismine verdikleri kelamların yerine gelmeyecek olmasına mı, bilemedim.
Metropoll’un Ağustos 2021 araştırmasından: “Türkiye düzgüne gidiyor” diyenler (yüzde 18.4), “Kötüye gidiyor” diyenler (yüzde 67.7)..
Devlet Bahçeli ne demek istedi?
Umutları tazeleyecek, insanların çalışma ve kazanma iştahlarını tekrar kabartacak, yapılan yanlışlıklardan vazgeçildiği imgesini verecek esaslı bir değişim yaşanana kadar üzülmeye devam edeceğiz.
Onun da bir an önce gerçekleşmesi kaide.
MHP genel lideri Devlet Bahçeli’nin dün yaptığı cumhurbaşkanlığı seçimiyle ilgili açıklama diğerlerinde farklı niyetler uyandırsa bile, bana seçimin yaklaştığı hissini verdi.
Dediği motamot şu Bahçeli’nin:
“2021 yılı girdi gireli zillet ittifakının cumhurbaşkanı adayının kim olacağı tartışılmaktadır. Televizyon ekranları bilhassa bu tartışmanın odak noktası halindedir. Papatya falları açılırken, talih kuşunun kimin başına konacağı, çekilişten kimin çıkacağı daima gündemdedir. Her akşam ekranlara beşlik simit üzere dizilen kelamda uzman ve sivri yorumcular bir torbaya doldurdukları isimleri sırasıyla gün yüzüne çıkarmaktadır. Milletimiz bu sakil ve sefil tartışmadan bıkmış usanmıştır. Zillet ittifakı adayının eşgali ve robot resmi bile çizilmiştir.”
Şikayet edilen husus MHP’nin küçük ortağı olduğu ‘Cumhur İttifakı’nın başlattığı bir tartışma. AK Parti sözcüleri mevzuyu gündemde tutuyor, papatya falını onun ismine konuşan ve yazanlar açıyorlar.
Hem de hergün.
Bunu MHP’nin ve genel liderinin bilmemesi mümkün değil.
O halde?
Galiba “Sandık gelsin” davetine az kaldı.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.
