Fehmi Koru*
İktisadın kitaplarını yazabilecek uzmanlıkta olanlar, ülkemizin içine yuvarlandığı problemlere bakarak, “Bu iş tamam, iktidar el değiştirecek” sertliğiyle konuşmaya başladılar… Bu yaklaşım medyaya da yansıyor; orada da birebir beklenti kendini dışa vuruyor…
Biraz erkenci bir hal bu…
CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun yüzleşme ve helalleşme adımlarıyla siyaset alanına getirdiği yeni yaklaşım da emsal bir erken sevinci muhalefet saflarına yerleştirecek üzere. Partisinin geçmişte taraf olduğu yanlışları Kılıçdaroğlu’nun kişiliğinde dışlayan bir yaklaşım bu ve CHP’den uzak durmak için tarihe dayalı münasebetleri bulunan kişi ve etrafları yumuşatmayı amaçlıyor…
Uyandırdığı olumlu havaya bakıp, “Bu iş tamam, iktidarın değişmesi kaçınılmaz” diye düşünen çok…
Sağlam araştırma şirketlerinin açıkladığı kamuoyu yoklamaları birebir sonucun ilanı için de kullanılacak kadar iktidarın ‘merkez kaç’ akımına uğradığını, kimi seçmenlerinin kendilerini ‘kararsızlar’ kümesine attığını gösteriyor; beklenen, kararsızların çözülmesi ve kendilerine muhalefet cephesindeki partilerden birinde yer tutması…
“Kararlı hale gelecek kararsızlar iktidarın sonunu getirir” diye düşünülüyor…
Art geriye sıraladığım bu kabuller için de biraz erken…
Türkiye rastgele bir öbür demokratik ülke, Tayyip Erdoğan da rastgele bir demokratik ülkenin iktidarının başı olsaydı, bu çeşit analizler üzerine iktidarın el değiştireceği seçim için geri sayım başlatılabilirdi; meğer Türkiye’de seçmen diğerleri üzere basitçe parti değiştirmiyor ve Tayyip Erdoğan da son 20 yılın -hatta daha uzun bir sürenin- seçim kazanma şampiyonu…
Muhalefet havaya girdi girmesine lakin işi o kadar kolay değil…
İktisatta yaşanan problemler, CHP’nin eski CHP olmaktan uzaklaşma imgesi vermeye başlaması elbette kıymetli olaylar ve bunların seçmenin dikkatini üzerlerine çekmediği söylenemez. Lakin kamuoyu yoklamalarında hala ‘kararsız’ olduğu görülen seçmen kitlesinin ittifak değiştirmesi için daha geçerli sebepleri olması gerektiğini düşünüyorum.
Çok-partili periyoda geçildiğinde Demokrat Parti’nin, 1980 askeri müdahalesi sonrasında Anavatan Partisi’nin ve 2000’li yılların başında ülkemizde ekonomik bir kriz yaşanırken doğan Adalet ve Kalkınma Partisi’nin iktidarı ele geçirmesi süreçlerine bugünkü muhalefetin yakından bakmasında fayda var.
Hiçbiri kolayından gerçekleşmemişti.
Ben o süreçleri mercek altına aldığımda, hepsinin ortak ögesinin itimat verici liderlik ve kulak verilmeyi sağlayan gerçekçi politik sloganlar olduğunu fark ediyorum.
DP’nin Bayar-Menderes ikilisinin başı çektiği önder takımı bir yandan laik kesite Celal Bayar’la sahip çıkarken, Adnan Menderes de muhafazakârlar için teminat olmuş, “Yeter, kelam milletindir” sloganı ise bütün milleti umutlandırmıştı.
Üç partinin girebildiği 1950 seçiminde, bütün cazibesine karşın, DP, oyların yüzde 55’ini alabilmişti. [CHP’nin oyları, her şeye karşın, yüzde 40’ı bulabilmişti; CHP’nin 1957 seçiminde de oyu yüzde 41,5 oldu.]
ANAP Turgut Özal liderliğinde ‘orta direk’ kavramı eşliğinde bir dizi cazip sloganla askerlerin tercihi olan partileri geride bırakırken, üç partinin katıldığı seçim yarışında oyların yüzde 45’ini alabilmişti. [Diğer iki partinin oy toplamı yüzde 55’ti.]
Daha yakın bir tarihte (2002) yapıldığı için bileni çoktur; Tayyip Erdoğan-Abdullah Gül liderliğinde ve her kesite hitap eden sloganlar eşliğinde seçime katılan Adalet ve Kalkınma Partisi, köhnemiş partiler yüzde 10 barajına takıldığı için, oyların yalnızca yüzde 34’ünü alabildiği halde iktidar olabilmişti.
O periyotların bugün de tekrarlanabileceğine dair sağlam emareler var mı?
Sağlam bir liderlik?
Sağlam sloganlar?
Birinci seçime tarih olarak 2023 biçildiği için şimdi vakit çok üzere görünse de tekrar iktisat uzmanları ile siyasi yorumcuların birçoklarının öngördüğü, kamuoyu yoklamalarında da vatandaşların beklediğini muhakkak ettikleri bir erken seçim durumunda, bu iki alanda arayış kendini aşikâr edecektir.
Sadece eskiyi yererek, problemleri ön plana çıkararak seçim kazanılamıyor bizde. 1991’de bu yüzden sandıktan kesimli bir iktidar çıkabildi.
Öteki ülkelerde de durum pek farklı değil.
ABD’de en kritik seçim, beyaz çoğunluğa sahip ülkede seçmeni bir siyahiye oy vermeye yöneltecek sertlikte bir dönüşüm, Barack Obama’nın adaylığı sırasında yaşanmıştı. Obama derisinin rengi siyah olduğu için kazanmadı o seçimi, derisinin siyahlığına karşın, liderliğinde ABD’nin değişeceği umudunu seçmenlere verebildiği için kazandı.
‘Umut’ (hope) ve ‘değişim’ (change) sloganları seçmen kararını etkilemede başarılı oldu.
Muhalefet, bizde, mevcut iktidarı hırpalayabiliyor ya da kendi mazisindeki yanlışlıkları üzerinden atma konusunda maharetli; fakat seçmene umut verebiliyor, var olan problemlerin üstesinden gelebileceğine, değişimi sağlayabileceğine insanları ikna edebiliyor mu?
Bu sorulara bugün olumlu yanıt verebilmek sıkıntı.
AK Parti’nin kendisini MHP’ye yaklaştırmasıyla Cumhur İttifakı uyumlu bir cephe tablosu verebiliyor; Millet İttifakı ise sadece iktidar aksiliği ortak noktasında buluşan birbirine benzemez partiler cephesi manzarasında.
Liderliğe hala gereksinimi var.
Umut verebilmeye ve dağ üzere olumsuz kurallara karşın değişimi sağlayabileceğine de…
İktidarlar kolay el değiştirmez.
Bilhassa de bizim ülkemizde.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.
