Fehmi Koru*
Sorun haline gelmiş bahisleri, tartışmamız gerektiği ve tartıştığımızda faydalı sonuçlar alınabileceği sırada değil de, her şey olup bittikten ve sorunun tahlilinin önündeki maniler aşılması oldukça güç -hatta imkansız- hale geldikten sonra tartışıyoruz.
Vakte da, çenemize de yazık.
Son tartışma bahsimiz olan sığınmacılar o denli konulardan…
‘Arap baharı’ diye isimlendirilen, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’daki ülkelerin birçoklarında demokrasi dileğinin dışa vurmasıyla kendini belirli eden süreç, en son güney komşumuz Suriye’ye uğradı (2011). Öteki birtakım ülkelerde saltanatları ve rejimleri sarsan sürecin Suriye’de de benzeri bir sonuca gerçek evrilmesi beklendi.
Bekleyenler siz-biz olsak neyse, hesap yanlışını, devlette karar alma düzeneği içerisinde yer alanlar yaptılar.
Hesapları şuydu: Suriye rejimi saltanatları sarsan sürecin en zayıf halkasıydı. İdarede bulunan Baas Partisi halkın çok azıyla ortak paydası olan bir tabana dayanıyordu. Beşşar Esad ve Baas’ın ileri gelenleri Suriye’de bir azınlık mezhebine mensuptular. Halkın büyük çoğunluğu “Yeter” dediğinde rejimin devrilmesi kaçınılmazdı.
Bu hesapla, yetkili ağızlardan “Gelecek cuma namazını Şam’da Emevi Camii’nde kılacağız” çeşidi kelamlar bile çıktı.
Rejim değişmedi, iç savaş çıktı ve bu türlü ortamlarda daima olduğu üzere ülkeden göçler başladı. Suriye’den göçüp öbür ülkelere sığınanlardan ülkemizin hissesine da milyonlar düştü.
Ülkemize sığınan Suriyelilerin sayısının 3 ila 5 milyon ortasında olduğu sanılıyor.
Suriye’nin nüfusu 20 milyon; 20 milyon nüfuslu bir ülke için epey yüksek bir sayı bu.
Ürdün ve Lübnan’a sığınan Suriyelileri de toplama katarsak, Suriye’nin yarıya yakın nüfusunun komşu ülkelerde sığınmacı statüsünde yaşamak zorunda kaldıkları anlaşılır.
Geride kalanların ana gövdesini Baas Partisi’ni kuran takım üzere azınlık mezhebine mensup olanlar ile 50 yılı aşan Baas iktidarında yönetimdekilerin kendileriyle ortak noktalarda buluştuğu yahut çıkar bağlantısında bulunduğu çoğunluk mezhebinden beşerler teşkil ediyor.
Türkiye dahil komşu ülkelere sığınanların çoğunluğu ise mezhep farklılığını sorun edinen insanlar…
Muhalif onlar…
Esad ülkesinin birtakım kısımlarında yabancı askerler bulunsa bile, Şam’da ve büyük kentlerde iktidar hayatının en rahat günlerini yaşıyor.
Kendisini devirmeyle sonuçlanacağı sanılan süreç muhaliflerini ülke dışına sürüklediği için…
İçeride kalanların büyük çoğunluğunun kendisiyle bir sorunu bulunmadığı için…
‘Arap baharı’nın ve onun Suriye’yi de tesiri altına almasının üzerinden tam 10 yıl geçti; Türkiye -ve Suriye’ye komşu öbür ülkeler- milyonlarca sığınmacıya konut sahipliği yapmaktalar. Bu sığınmacılar keyiflerinden öteki ülkelerde değiller; konutları ve işyerleri yerle bir olduğu için yahut ülkelerinde kendilerini inançta hissetmediklerinden, öteki ülkelere sığınmış durumdalar.
“Gidin artık” denildiğinde gidebilecekleri bir yuvaları yahut işyerleri yok birçoklarının; bu türlü bir sorunu bulunmayanların da rejim tarafından ‘muhalif’ bilinmek üzere bir pürüzleri var. Aslında pek çok sığınmacı, bulundukları ülkelere -bu ortada Türkiye’ye de- çoktan alıştı; bir kısmı kalıcı iskan durumuna geçti, iş-güç sahibi oldu. Hiç de azımsanmayacak sayıda Suriyeli de çeşitli işlerde çalışıyor.
Birileri kendilerine “Git” dediğinde gidecek değiller; hatta zorlanırlarsa kalmak için her yola başvuracak kadar kesin kararlı oldukları bile söylenebilir.
Madalyonun bir de öteki tarafı var.
Esad da öteki ülkelerde sığınmacı olarak bulunan çabucak hepsi kendisine ve rejimine muhalif vatandaşlarının dönmesini istemez.
Neden istesin?
Onların yokluğunda iktidarını çok daha rahat sürdürüyor.
Orta sıra seçim yaptırıyor ve yüksek oranda oy alarak iktidarını uzatabiliyor.
Bir yahut birkaç hafta içerisinde rejimin değişeceği beklentisiyle kapıların gerisine kadar açıldığı bir çarçabuk on yıldır ülkemizde konuk edilmekte olan Suriyeli sığınmacıların artık ülkelerine dönme vakti gelip gelmediğini bizler artık tartışıyoruz.
Muhalefet sığınmacılar konusunu iktidarın aleyhine bir koz olarak kullanıyor.
İktidar cephesi sığınmacıların gönderilmesini isteyenlere yakın vakitlere kadar sert çıkardı, artık onlar da sığınmacıların geri dönme vaktinin geldiğine kendilerini ısındırmış gibiler; MHP başkanı dün bu yolda bildiriler verdi, AK Parti genel lideri da olan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da, birinci defa, Suriyelilerin ‘onurlu bir biçimde’ ülkelerine yollanacağını söyledi.
Ümit Özdağ’ın başkanı olduğu Zafer Partisi daha da ileri giderek sığınmacılar konusunu görüşmek üzere Şam’a bir heyet gönderiyor.
Sürecin en başında, Şam’da rejimin çok kısa müddette değişeceği yanlış hesabıyla bugünleri öngöremeyenler, artık de, sürecin doğal sonucu olarak ülkeye sığınmış milyonları, istekli olarak yahut zorla geri gönderebileceklerini sanıyorlar.
Bu da yanlış bir hesap.
Gömleğin birinci düğmesinin yanlış iliklenmesine misal bir durum bu.
Şam’daki rejim değişmeden, yani Beşşar Esad yerini koruduğu sürece, sığınmacıların bütünüyle Suriye’ye dönmeleri pek mümkün değil.
Beşşar Esad ise, ülkesini Türkiye’yi de yanlarına çeken Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da (MENA) yeni oluşan blokun kesimi haline dönüştürmenin peşinde.
Kendileriyle Türkiye ortasındaki küskünlüğün ortadan kalkmasını Ankara’yı ziyaret ederek başlatmış olan Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Veliaht Prensi, geçen ay, Beşşar Esad’ı sarayında kabul etti.
Özetle: Tartışıyoruz fakat galiba boşa tartışıyoruz.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.