Fehmi Koru*
ABD lideri Joe Biden 20 yıl boyunca Taliban’ın ülkede hakim hale gelmesini engellemek üzere Afganistan’da bulunan Amerikan askerlerini çekme kararından sonra yaşananları şaşkınlıkla karşılamış. 300 bin kişilik Afgan ordusunun ortadan kaybolmasını, cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin palas pandıras ülkeden kaçmasını yadırgamış…
Ben de kendisinin bu taraftaki açıklamasını yadırgadım.
NATO operasyonu süsü verilmiş Afganistan müdahalesinin sorumluluğunu taşımış olan her seviyede Amerikan subayı -komutan- bugün ortaya çıkan tablonun kaçınılmazlığını kendisine münasip bir lisanla anlatabilirdi.
Dayanak kesildiğinde ordunun işe yaramayacağı baştan aşikardı.
Operasyonun başlarında, 2004 yılında, NATO’nun davetiyle Afganistan’a gittiğimde, oradaki yabancı güçlerin varlığının kalıcıya dönüşmek üzere tasarlandığını fark etmiştim. Görüştüğüm çeşitli milletlerden kumandanlar askeri eğitimin zorluğunu lisana getirirken, ülkenin sivil altyapısını güçlendirmek için orada bulunan yabancı uzmanlar da uzun vadeli projelerden kelam etmekteydi.
Biden’in ‘‘Askerlerimizi çekeceğim’’ açıklaması Taliban’a davet tesiri yaptı.
Boşuna öldüler
Türkiye sırf askerlere eğitim vermek ve sivil hayata dayanak için Afganistan’da bulunduğu ve oradaki askerlerimiz çatışmalara katılmadığı için şanslı sayılabiliriz. Zira orada çatışan taraf olan yabancı güçlerin 20 yıl içerisinde verdiği kayıplar hiç de az değil.
Afganistan’da 2.448 Amerikan askeri öldü.
Çeşitli güvenlik şirketlerine mensup Amerikalı paralı askerlerden ölenlerin sayısı daha fazla: 3.846 kişi…
Öteki NATO ülkesi askerlerinden ölenlerin sayısı 1.144…
Yardım çalışanından ölenler: 444.
72 gazeteci de Afganistan’da çıkan çatışmalarda hayatını kaybetti.
Temel büyük kayıp Afgan nüfusta. Afgan askeri ve polisinden ölenlerin sayısı: 66 bin…Taliban ve öteki muhalif kümelerden ölenlerin sayısı 51.191… Afgan sivillerden 47.245 kişi de hayatını kaybetti.
Gelmiş geçmiş liderler ile devlet siyasetlerini destekleyen siyasetçiler 20 yıl boyunca ülke çıkarları için Afganistan’da bulunulduğunu, ABD’yi el-Kaide tipi örgütlerin ataklarından korumak için ölmeyi göze almak gerektiğini ısrarla vurguladıkları için, ailelerinde kayıplar yaşamış olanlar bugünlerde ABD’de isyan halindeler.
Yakınlarının boş yere öldüğü ortaya çıktığı için…
‘Terörü kaynağında tesirsiz hale getirme’ siyaseti Afganistan’ın Taliban’a terk edilmesiyle birlikte iflas bayrağı çekmiş bulunuyor.
Kayıp sayısı ABD’den az olan İngiltere’de hayatını Afganistan’da kaybetmiş askerlerin ailelerinin sesi daha yüksek çıkıyor.
İngiliz askerlerinden 20 yılda 457 kişi Afganistan’da öldü.
Dünkü İngiliz gazeteleri siyasetçilere ateş püskürüyordu.
Ne olacağını görmek gerek
Reuters haber ajansı Türkiye’nin Kabil havaalanı konusundaki teşebbüsünden vazgeçtiğini duyurdu. Taliban talep ederse teknik ve güvenlik alanlarında takviye sağlayabilirmişiz.
Havalanının denetimini üstlenmekten vazgeçilmesi olumlu bir gelişme. Ülkede kurulacak yeni idarenin alacağı biçim ve uygulayacağı siyasetler aşikâr olmadan Afganistan’dan mümkün olduğu kadar uzak durmakta fayda var.
Takviye yahut yardım gayeli bir ilgi Taliban idaresinin tanınması manasına gelir.
Tanınacak idarenin izleyeceği siyasetler tanıyanları pişman edebilir.
Yabancı güçlerin eğittiği ve sayılarının 300 bine ulaştığı duyurulan her seviyedeki asker ve subaylar büyük çapta silahlarını bırakıp ortalıktan çekilmiş olsalar bile, onlardan bir kısmı kendiliklerinden yahut kendilerini eğitenlerin yönlendirmesiyle silahlı bir uğraş de başlatabilir.
Oraya gidenler iki ateş ortasında kalabilirler.
Ülkedeki belirsizlikler afyon üzerinden gelir elde etmeye alışmış örgütleri daha rahat hareket etmeye yönlendirebilir. Uyuşturucu trafiği sürat kazanabilir ve bu durumdan ülkemiz de olumsuz etkilenebilir.
Her ne emelle olursa olsun bugünkü belirsizlik ortamında Afganistan’a gönderilecek insanlarımızdan kayıplar verilmesi kelam konusu olabilir.
Kelamın kısası, Afganistan’dan askerlerini çekenlerin yarattığı boşluğu doldurma hevesinin peşine takılmamak gerekiyor.
Türkiye Afganistan için bir şeyler yapmak istiyorsa onu Türkiye’de yapmalı.
Eğitimse eğitim, fakat Türkiye’de…
Teknik ve güvenlik alanlarında da talepler Afganistan’a gitmek gerekmeden karşılanabilir.
Lakin doğal yeni idarenin desteklenmeyi hak edecek icraatlarda bulunması şartıyla…
Beklemek ve görmek en iyisi… Bugüne kadar bilinen özellikleriyle Taliban yan yana durulacak bir örgüt değil. Onların o özelliklerini taşıyan bir devlet yapısıyla Türkiye’nin işi olamaz.
Biden’in benim yadırgamama sebep olan şaşkınlığını bizler yaşamamalı ve kimseye yaşatmamalıyız.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.