Fehmi Koru*
Televizyondan çıkıp gece yarısından sonra konuta her dönüşümde programı izlemiş olan eşimden izlenim alırım. Evvelki gece de o denli oldu. Daha meskene girer girmez, öteki iştirakçilerin benim bir sözüme güldüklerini söyledi eşim.
Evet güldüler. Ben de farkına vardım.
Programın o kısmında İstanbul’da vahşice infaz edilen gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın katillerini yargılamakta olan mahkemenin, üç yıldır gördüğü davanın belgesini, bakanlığın onayı üzerine, Suudi Arabistan’a göndermesini konuşuyorduk. Öteki dört iştirakçi, programın sunucusunun yönelttiği, “Şaşırdınız mı?” sorusuna herbiri teker teker “Hayır, hiç şaşırmadık” karşılığını verdiler.
Bir tek ben, tıpkı soru sonunda bana da yöneltilince, “Şaşırdım” dedim.
İşte o yanıtım üzerine stüdyoda gülüşmeler oldu.
Orada söylediklerimi ve söyleyemediklerimi burada özetleyeyim.
Yargı her ülkenin egemenlik alanı içerisinde titizlikle koruduğu bir alandır. Her ülke, memleketler arası hukukun kabul ettiği kurallar dışında, kendi hudutları içerisinde meydana gelen bütün tüzel problemleri kendi mahkemelerinde yargılar.
Memleketler arası hukukun getirdiği istisna, diplomatik temsilciliklere tanınmıştır. Büyükelçilikler kendi ülkelerinin toprağı sayılır ve akredite edilmiş diplomatların da, misyon mühletleri içerisinde işledikleri cürümlere konuğu oldukları ülkenin mahkemeleri bakmaz.
Büyükelçilik binası dışındaki temsilcilikler -örneğin başkonsolosluklar- istisna dışındadır.
Akredite olmamış öbür ülke temsilcileri de o denli.
[İngiltere’de eşi diplomat olan bir Amerikalı bayan, o ülkenin kendisine aykırı gelen trafiğine alışamadığı için, yanlış taraftan giderken bir genci ezerek vefatına sebep oldu. Amerika onu ‘diplomatik muhafaza zırhı’ ile savundu ve bu ortada bayanın ülkesine dönmesini sağladı. Geçen yıl meydana gelen bu olay, akraba iki ülke ortasında önemli bir diplomatik sorun artık. İngiltere yargılanmak üzere bayanın kendilerine geri verilmesinde ısrarlı. Israrından sonuç alacağa da benziyor.]
Bizdeki olayda, cinayet yabancı ülkenin İstanbul’daki başkonsolosluğunda işlendi. Yani Türkiye Cumhuriyeti toprağı sayılan bir yerde. Cinayeti işlemek üzere İstanbul’a gelmiş 15 kişilik infaz timinin üyeleri de ülkemize akredite diplomatlar değil.
Ne taraftan bakılırsa bakılsın, İstanbul’da yabancı bir tim tarafından işlenmiş cinayeti yargılamak Türk mahkemelerinin misyonudur.
Daha da kıymetli detay şu: Türkiye’nin mevzuyu cinayetin işlendiği günden başlayarak hassas biçimde ele alması üzerine, infaz timi üyelerinin mensup olduğu ülkenin idaresi, başta talepleri işitmezden geldiği halde, bir müddet sonra, mevzuyu kendisi de dava konusu yapmak zorunda kaldı. Suud mahkemesi tim üyelerini yargıladı, ancak dört kişi dışındakilere ya hafif cezalar verdi, ya da beraat ettirdi. O dört bireye verilen idam cezası da sonradan hafifleştirildi.
[Suud hükümetinin Türkiye’den evrakın kendilerine gönderilmesini talep eden müracaat yazısında, katledilen Kaşıkçı’nın ailesiyle helallaşıldığı manasına gelen bir cümle de var. Kaşıkçı’nın birinci eşinden olan ve Suudi Arabistan’da yaşayan çocukları kan bedeliyle ikna edilmiş olmalı.]
Geçenlerde bir yabancı gazete, o dört bireyden birinin kendi ülkelerinde görüldüğünü yazdı.
Mümkündür.
Evrakın gönderildiği Suudi Arabistan aslında mevzuyu yargısına taşıdı ve lokal mahkeme kararını verdi, verdiği karar katılaştı de. Orada yargılama şimdi devam ederken belge gönderilseydi, bunun bir manası olabilirdi; lakin kararları açıklandığında Ankara’nın en yetkili ağızlardan şiddetli biçimde eleştirdiği o yargılama her istikametiyle tamamlandığı halde, artık gönderilen belge herhalde o ülkede bir rafta yerini alacaktır.
Türkiye o belgeyi göndermekle kendi egemenlik alanına giren bir mevzuyu ‘nazikçe’ bir diğer ülkenin ‘nezaketine’ teslim etmiş oldu.
Adalet bakanlığı yargılamayı yürüten mahkemenin savcısı tarafından kendisine iletilen başvuruyu onaylarken, içerisinde yer aldığı hükümetin memleketler arası alakalarına yardımda bulunmak istemiş olabilir; lakin bakanlığın onay yazısını görüşen mahkemenin yargıçlarının mevzuyu bütün taraflarıyla ve hukuk yerinde değerlendirmelerini beklerdim.
Beklentim doğrulanmayınca şaşırmamın doğal karşılanması gerekir.
Şaşırmayan ve şaşırana gülenleri elbette anlıyorum. Adalet kurumuna genel bakışı yansıtıyor onların eğilimi. Vatandaşın en güvendiği kurumlar sıralamasında birinci sıralarda yer alması beklenen yargı kurumu, kamuoyu yoklamalarında, basının bir sıra üzerinde lakin öteki kurumların altında yer alıyor.
Yargıya güvenilmiyor.
Buyruk ve talimatların yargı üzerinde geçerli olduğuna dair bir algı var.
İşte ben bunu da anlamakta zorlanıyorum.
Yargı mensuplarının duruşmalarda ve merasimlerde giydikleri cüppelerinde düğme yoktur. Karşılarındaki bireyler ne kadar üst seviye olursa olsunlar kimsenin önünde eğilmemeleri, hatta düğmelerini iliklemek zorunda kalmamaları içindir bu.
Meslek etiği yargıçların kanunlara bakarak ve vicdanlarına danışarak karar vermelerini gerektirir.
Ne vakit bu genel kurala terslik görürsem şaşırmaya devam edeceğim.
Dün IMF örgütü dünya ülkelerini ekonomik performanslarına nazaran sıralayan bir liste yayınladı. AK Parti iktidarının birinci gününden beri gaye alındığı bilinen ve fert başına ulusal gelirin 12 bin doları geçtiği 2013’e kadar da gerçekleşeceğine herkesin inandığı, ‘2023 yılında ülkemizin dünyanın birinci 10 iktisadı ortasına yükseleceği’ savının boşa çıktığını dışa vuruyor o liste. Türkiye kendisine G-20 üyeliğini sağlayan konforlu yerini de kaybetmiş, 21. sıraya düşmüş…
Ambargolara muhatap İran ise 21. sıradan 14.’lüğe yükselmiş…
Zati 2023 amaçları de, kimine nazaran 2053, kimine nazaran de 2071 yılına ertelenmiş durumda…
Gülünürse gülünsün, ben ülkemin bu duruma düştüğüne de şaşırıyorum.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.