Fehmi Koru*
Albert Einstein’ın birebir şeyi tekrar tekrar yapıp her seferinde farklı sonuç almaya çalışmayı aklı başında olmamak diye tanımlaması sıkça tekrarlanan bir aforizmadır.
Merkez Bankası’nın dün açıklanan faizi iki puan düşürme kararı bana Einstein’ın o özlü kelamını hatırlattı.
Devletin kararlarını siyasetin tesiri altında kalmadan alması için ‘bağımsız’ olmasını uygun gördüğü Merkez Bankası, bu kararı, yasasının kendisine vazife olarak verdiği ‘enflasyon ile mücadele’ kapsamında benimsedi.
Meğer daha evvel alınmış dört karardan sonra bunun tam aykırısı bir sonuçla karşılaşılmıştı: Faizi indirme kararını Türk lirasının yabancı paralar karşısında pahasının düşmesi izlemiş, bu da enflasyonun artmasına yol açmıştı.
Gerçekten dünkü kararı Dolar’ın 9.5 TL, Euro’nun da 11 TL üzerine çıkması izledi.
Enflasyonun artması da geriden gelecektir.
Faiz indirimi her kezinde bu kısır döngüyü doğurduğuna nazaran, birebir taraftaki kararın bir sefer daha tekrarlanmasını nasıl yorumlayacağız?
Kararı alan Merkez Bankası’nın başında ‘profesör’ unvanı olan biri var.
Ona telkinde bulunduğu söylenen kişi de her fırsatta kendisini ‘ekonomist’ olarak tanımlayan biri.
Telkinle yahut telkin olmadan alınmış olsun, Merkez Bankası liderinin tek başına verdiği bir karar değil bu; mevzunun uzmanı bir heyetin de (Para Piyasası Konseyi, PPK) kararda onayı bulunuyor.
Akıl alır üzere değil.
Zati bu yüzden ülkenin neredeyse bütün iktisat ile yakından ilgili topluluğu neden bu türlü bir karar alındığını anlamakta zorlanıyor.
O yüzden de her baştan farklı bir görüş çıkıyor, çabucak herkes değişik bir senaryo yazıyor.
Yabancılar için ‘kıyak formül’
Benim aklıma en fazla yatan, Türkiye’yi ucuzlatma hedefli bir operasyon olduğuyla ilgili senaryo.
Ulusal parası TL olmayanlar için ‘Türk malı’ olan her şey bedavadan ucuz bugün.
Türk’ün cebini yakan fiyatlar yabancılar için üç otuz para bile etmiyor.
Bunu duyan dünya vatandaşları ülkemize alışveriş seferleri düzenleseler hiç şaşırmayacağım.
Yabancı yatırımcılar en bedelli varlıklarımızı ucuza kapatabilirler; kâfi ki, bedelini TL dışındaki para üniteleriyle ödeyebilsinler.
Hesap hakikaten buysa, bir vakitler 128 milyar dolara kadar yükseldiği anlaşılan Merkez Bankası’ndaki -sonradan eksiye düşmüş- yabancı para rezervini yine ayağa kaldırmak için bulunmuş bir formül olabilir bu.
Pek çok senaryoda olduğu üzere bunun da hesaba uymayabilecek bir istikameti var: Ya yabancılar kendilerini Türkiye ile ilgilendirmek için bulunmuş bu ‘kıyak formüle’ yüz vermezlerse?
Ne kadar ucuzlamış olursa olsun yabancı turist Türkiye’den uzak durursa?
Üç otuz paraya en pahalı varlıklarımızı alabileceğini bilmesine karşın yabancı yatırımcı kendine özel sebeplerle parasını değerlendirebileceği bir ülke olarak Türkiye’yi görmezse?
O vakit ne olacak?
Beşinci kere alınan faizi indirme kararının olumsuz sonuçlarıyla baş başa kalacağız.
Türkiye’de eş-zamanlı olan
Neden turist Türkiye’den uzak durabilir ve neden yabancı yatırımcı ülkemizle ilgilenmeyebilir?
Ardınıza şöyle bir yaslanın ve bu soru üzerinde biraz düşünün bakalım…
On Batı ülkesi büyükelçilerinin cezaevindeki bir iş beşerinin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarına karşın tutukluluk halinin devamını yanlış bulan bildirisini ve o bildiri sonrasında hükümetin bakanları ile AK Parti’nin değerli isimlerinin verdikleri yansıları hatırlayın.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “Onları ülkemizde ağırlamak üzere bir lüksümüz olamaz” reaksiyonunu de bu tabloya ekleyin.
Eş-zamanlı olarak, Avrupa Konseyi’nin evvelki gün (19 Ekim) açıklanan ve Dışişleri Bakanlığı’nın “Çifte standartlı bir yaklaşım örneği” olarak görüp beğenmediğini uzunca bir açıklamayla duyurduğu ‘Türkiye 2021 Raporu’nu da bu tabloya eklemeyi unutmayın.
Birinci evvel yabancı iş aleminin okumadan duramadığı bir gazetede –Financial Times’ta- haber olarak yayınlanan, tıpkı gün Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü’nün (OECD) sekretarya misyonunu üstlendiği, dünyanın en varlıklı ülkelerinin çatı örgütü olan G-7’inin oluşturduğu Mali Hareket Vazife Gücü’nün (Financial Action Task Force – FATF) Türkiye’yi gri listeye almasını da tablodan eksik etmeyin.
[Türkiye’nin gri listeye alınmasının sebebi ‘kara para aklanması ve terörizmin finansmanını engellemede kâfi efor göstermemesi’ olarak açıklandı. Gri listede Botswana, Burkina Faso, Myanmar (Burma), Suriye, Uganda, Yemen, Zimbabve’nin de ortalarında yer aldığı 22 ülke bulunuyordu. Türkiye 23. ülke oldu.]
Avrupa Kurulu Bakanlar Kurulu’nun önümüzdeki bir ay içerisinde yapacağı toplantıda Türkiye’nin Kurul üyeliğinin askıya alınmasını görüşeceği de gazete haberi şu anda ve ülkemizin bu türlü bir yaptırıma uğrayabileceği ihtimali bile ürkütücü.
Şimdi ABD’den yeni bir yaptırım yahut eski davalarla ilgili bir gelişme duyulmadı lakin F-35 projesinden çıkarılmamız, onun yerine eskimiş F-16 uçaklarına fit olabileceğimiz haberi her yerde yankılanıyor.
Ucuz hale gelen ülkemize ilgi duyabileceklerin uzakta durmaları için ziyadesiyle kâfi sebep var.
Merkez Bankası’nın son kararı hangi gayeyle alınmış olursa olsun, günün sonunda, o karardan beklenen olumlu senaryonun işlememesi ve TL’nin bedelinin düşmesi, enflasyonun artışa geçmesi gelişmeleri ile baş başa kalmamız galiba yeniden kaçınılmaz olacak.
Einstein bir kere daha haklı çıkabilir.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.
