ABD merkezli insan hakları kuruluşu Freedom House’un “2021 İnternette Özgürlük” raporuna nazaran, Türkiye internette “özgür olmayan ülkeler” ortasında yer aldı.
Raporda, Türkiye’de internet kullanımı “Erişim engeli”, “İçerik sınırlaması” ve “Kullanıcı hakları ihlalleri” başlıkları altında incelendi. 100 puan üzerinden yapılan değerlendirmede Türkiye; “Erişim engeli” başlığında 15 puan, “İçerik sınırlaması” başlığında 10 puan ve “Kullanıcı hakları ihlallerinde” 9 puan aldı ve toplam 34 puanla “özgür değil” sınıfına girdi.
Değerlendirmede, toplamda 70-100 ortası puan “özgür”, 40-69 ortası “kısmen özgür”, 0-39 ortası “özgür değil” manasına geliyor.
“AKP hükümeti, 2016’daki darbe teşebbüsünden sonra muhaliflere geniş kapsamlı bir baskı uyguladı”
Raporda, “AKP hükümeti, 2016’daki darbe teşebbüsünden sonra muhaliflere geniş kapsamlı bir baskı uyguladı. 2017’de kabul edilen anayasa değişiklikleri, gücü, Cumhurbaşkanının elinde topladı” değerlendirmesi yapıldı.
Raporda, şunlar aktarıldı:“Erdoğan’ın AKP’si 2002’den beri Türkiye’yi yönetiyor ve başlangıçta birtakım liberalleştirici ıslahatlar yapsalar da siyasi haklar ve sivil özgürlükler için giderek artan bir azalma gösterdiler. Erdoğan, Türk siyasetinde büyük bir güç kullanmaya devam ederken, 2019 belediye seçimlerinde muhalefetin zaferi ve Covid-19 pandemisinin esasen sallanan iktisat üzerindeki tesiri, hükümete muhalefeti bastırmak ve kamusal söylemi sınırlamak için yeni teşvikler verdi.”
Raporda, Türkiye’de internet kullanımı ve internette sansüre yönelik değerlendirmelerde dikkat çeken noktalar şöyle:
“Erkekler bayanlara nazaran yüzde 13 daha fazla internete erişiyor”
“Türkiye, dünya genelinde 59. sırada yer alarak Avrupa’da internet satın alınabilmede en düşük puana sahip ülke olmaya devam ediyor. Evvelki raporlama periyotlarında olduğu kadar şiddetli olmasa da ülke genelinde sık sık elektrik kesintileri yaşanmaya devam etti. Geçmiş yıllarda, Güneydoğu bölgesi zayıf telekomünikasyon altyapısı ve elektrik kesintilerinden olumsuz etkilenmiştir. 2020 Kapsayıcı İnternet Endeksi Raporuna nazaran, erkekler bayanlara nazaran yüzde 13 daha fazla internete erişiyor.”
“İçerik sınırlama puanı 6 üzerinden 1”
“Türkiye’nin ‘İçerikleri sınırlama’ puanı 6 üzerinden 1. Yeni engellenen internet siteleri ortasında Türkiye’nin askeri operasyonları, Kürtçe haberler ve hükümet tenkitleri hakkında içerik yayınlayanlar yer alıyor. Yeni engellenen birtakım dijital haber kaynakları, ‘terör propagandası yapmakla’ suçlanıyor. İnternet siteleri, cinsellikle ilgili anahtar sözler içeren bir alan ismi aldıklarında engellenebiliyor. Ateizmi teşvik eden sayfalar da ‘İslam’a hakaret olarak’ kabul edilip engellenebiliyor.
Türkiye, ‘Devlet yahut devlet dışı aktörler, yayıncıları, içerik barındırıcılarını yahut dijital platformları içeriği, bilhassa de milletlerarası insan hakları standartlarıyla korunan malzemeleri silmeye zorlamak için yasal, idari yahut diğer yollar kullanıyor mu?’ başlığında sıfır puan aldı. devlet yetkilileri içeriğin silinmesini yahut kaldırılmasını talep etme konusunda inisiyatif kullanır. Toplumsal medya platformları; para cezaları, reklam yasakları, erişim engellemeleri ve bant genişliği kısıtlamalarından kaçınmak için idari kararlara ve mahkeme kararlarına uyar. Global toplumsal medya platformlarına benzeri formda, tanınan Türk internet siteleri içerik kaldırma kararlarına tabidir.”
Oto-sansür değerlendirmesinde Fahrettin Altun’a atıf yapıldı
Türkiye, “Online gazeteciler, yorumcular ve öbür kullanıcılar oto-sansür uyguluyor mu? Başlığında 1 puan aldı. Değerlendirmede,“İletişim Lideri Fahrettin Altun, Geçen sene mayıs ayında, ‘Sosyal Medya Yönergesi’ yayınlayarak vatandaşlara ‘yasa dışı’ yahut ‘karalayıcı’ olarak algılanan bir gönderiyi beğenmekten yahut paylaşmaktan sorumlu tutulacağını hatırlattı” denildi.
Anayasanın koruyuculuğu ve yargı bağımsızlığı 1 puan aldı
Türkiye, “Anayasa yahut öteki yasalar hakları koruyamıyor mu? Söz özgürlüğü, bilgiye erişim ve basın özgürlüğü, bağımsız olmayan bir yargı tarafından mı uygulanıyor?” değerlendirmesi alanında da 1 puan alabildi.
Kullanıcı kapalılığı ihlal ediliyor
Türkiye, “Hizmet sağlayıcılar ve öbür teknoloji şirketleri tarafından kullanıcı datalarının izlenmesi ve toplanması, kullanıcıların zımnilik haklarını ihlal ediyor mu?” sorusunun yöneltildiği başlıkta ise sıfır puan aldı. (ANKA)
