Güneş Sistemi’nde ‘Yaşam’ın İzinde: Satürn’ün Uydusunda “Gözsüz Yaratıklar” mı Yaşıyor?

Güneş Sistemi’nin başka yerlerinde mikrobiyal yaşam arayan bilim insanları gezegenlerden ziyade onların uydularından umutlu. Örneğin Satürn’ün uydusu Enceladus, yüzey katmanının derinliklerinde yer alan okyanus sebebiyle uzaylı yaşam arayışının önemli hedefleri arasında.

Enceladus’ta büyük organik moleküllerin keşfi, uyduya yönelik umutları taze tutuyor. Satürn’ün 6. en büyük uydusu olan bu parlak ve buzlu gök cismi, astrobiyologların yaşam için gerekli olduğunu düşündüğü her şeyi barındırıyor: Su, organik bileşikler ve enerji.

Enceladus’un çukurlu ve engebeli buz katmanının ardında Dünya’dakine benzer yaşam formlarını destekleyebilecek bir okyanus da mevcut. Hatta bazı uzmanlar, karanlık yeraltı okyanusunun, hareket etmek yalnızca sesi kullanan “gözsüz yaratıklara” ev sahipliği yaptığını düşünüyor.

Forbes’un deneyimli bilim muhabiri James Carter, Enceladus’un bu tür yaratıklara ev sahipliği yapıp yapamayacağı sorusunu irdeledi ve buzlu uyduya dair bilinenleri sıraladı.

solarsystem.nasa.gov

Güneş’ten yaklaşık 1400 kilometre uzaklıktaki uydu, Satürn’ün 82 uydusundan biri. 500 kilometre çapındaki bu uyduda tuhaf şeyler oluyor.

Örneğin gayzerleri, yeraltı okyanusunun bir kısmını uzaya püskürtüyor. NASA bu sayede yaşamı destekleyebilecek bazı bileşenler bulduğunu doğrulamıştı.

Dünya okyanuslarının tabanında da bu önemli tepkimeleri besleyen ve gerekli enerjiyi veren benzer hidrotermal bacalar bulunuyor. Enseladus’taki bu bacalar da amino astilerin oluşumuna katkıda bulunarak aynı şeyi yapıyor olabilir. Bu ihtimal, uydunun yüzeyinin altında yaşam arayışına dair olumlu düşünceleri güçlendiriyor.

Carter, “Yaşamın enerjiye ihtiyacı vardır” diyor ve ekliyor:

Enceladus, canlı organizmaların ihtiyaç duyduğu üç bileşene, suya, organiklere ve enerji kaynaklarına sahip. NASA’nın ıskartaya çıkarılan uzay aracı Cassini, buradaki okyanusta tuz ve kum izleri buldu. Bu da okyanusun, uydunun kayalık çekirdeğiyle, dolayısıyla formaldehit ve asetilen gibi önemli kimyasallarla temas halinde olduğunu düşündürüyor.

Bunun yanı sıra Cassini, ömrünün son yılı 2017’de Enceladus yüzeyinin güney kutbu yakınlarındaki çatlaklarından sızan dumanların arasında hidrojen molekülü tespit etmişti.

NASA’nın 2019’da duyurduğu Cassini bulgularında uyduda “yeni tür organik bileşikler” keşfedildiği ifade edilmişti. Araştırmanın yazarlarından Frank Postberg, “Bu çalışma, Enseladus okyanusunun çok miktarda reaktif yapı taşı içerdiğini ve Enceladus’un yaşanabilirliğinin araştırılması için başka bir yeşil ışık yaktığını gösteriyor” ifadelerini kullanmıştı.

“Enceladus’ta karbon, hidrojen, nitrojen ve oksijen var” diyen bilim muhabiri de sözlerini şöyle sürdürdü:

Öte yandan uydunun okyanusu yer altında olduğundan akla şu soruyu getiriyor: Yeraltı okyanusu Güneş ışığı almıyorsa yaşamı destekleyebilir? Ancak Carter’a göre yaşamın mutlaka ışığa ihtiyacı yok, yani aslolan enerji.

Astrobiyolog Dr. Arik Kershenbaum, Enceladus’taki olası yaşamın üç noktada bulunabileceğini söylüyor:

• Okyanus Tabanı

• Okyanusun buz örtüsüyle üst kısmı

• Okyanusun iç kısmı

Kershenbaum, yeraltı okyanusundaki olası bir ekosistemi, Dünya’daki buzdağlarının altında bulunan basit yaşam formlarına benzetiyor.

Kershenbaum’a göre böyle bir senaryoda, okyanusun buzla buluştuğu yerde herhangi bir canlının var olma olasılığı yüksek ve muhtemelen hayatta kalmak için buzların içlerini oyuyor.