HDP Küme Başkanvekili Meral Danış Beştaş, AİHM ve Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi kararlarına karşın evvelki periyot Eş Genel Liderimiz Selahattin Demirtaş‘ın neden hür bırakılmadığını ve özgür bırakılmamasının yasal desteğini Adalet Bakanı Abdulhamit Gül’e sordu.
Önergesinde, “Bugün iç hukuk uygulamalarında AİHM kararlarının taraflı uygulandığına yahut hiç uygulanmadığına dair çok sayıda örnek yaşamaktayız. Bunun en çarpıcı ve somut örneğini, evvelki devir eş genel liderimiz Selahattin Demirtaş hakkında AİHM’in “derhal tahliye edilmesine” yönelik kararının uygulanmamasında görmekteyiz” diyen Beştaş, Erdoğan’ın, “AİHM’nin verdiği kararlar bizi bağlamaz, biz karşı atağımızı yaparız, işi bitiririz” tabirini hatırlattı.
“Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları ve Bakanlar Komitesine verilen müddet içinde sunulacak aksiyon planının uygulanması ve Selahattin Demirtaş’ın derhal hür bırakılması gerekmektedir” diyen Beştaş, Bakan Gül’ün yanıtlaması istemiyle 9 soru yöneltti.
Soru önergesinde şu sözler yer aldı:
Aşağıdaki sorularımın Adalet Bakanı Sayın Abdülhamit GÜL tarafından Anayasa’nın 98. ve İçtüzüğün 99. unsuru mucibince yazılı olarak yanıtlanmasını arz ederim.
Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin 46. unsuruna nazaran Mukaveleye taraf tüm devletler AİHM kararlarına uymaya mecburlardır. Bu açıdan AİHM kararları, üye devletler için bağlayıcıdır ve infazı zaruridir. AİHS 44. unsura nazaran de AİHM Büyük Dairesinin kararları nihaidir ve AİHS’nin tarafı olan ülkeler, taraf oldukları davalarda Mahkeme’nin verdiği katılaşmış kararlara uymayı taahhüt ederler. Tekrar Anayasa’nın 90.Maddesine nazaran; “Usulüne nazaran yürürlüğe konulmuş Milletlerarası antlaşmalar kanun kararındadır. Bunlar hakkında Anayasaya karşıtlık argümanı ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Tarzına nazaran yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ait milletlerarası antlaşmalarla kanunların birebir mevzuda farklı kararlar içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası antlaşma kararları temel alınır.
Lakin ne yazık ki bugün iç hukuk uygulamalarında AİHM kararlarının taraflı uygulandığına yahut hiç uygulanmadığına dair çok sayıda örnek yaşamaktayız. Bunun en çarpıcı ve somut örneğini, evvelki periyot eş genel liderimiz Selahattin Demirtaş hakkında AİHM’in ‘derhal tahliye edilmesine’ yönelik kararının uygulanmamasında görmekteyiz.4 Kasım 2016 tarihinden bu yana tutuklu olan Selahattin Demirtaş’ın tutukluluğunun devamı ile ilgili olarak AİHM 20 Kasım 2018 tarihli kararında, Demirtaş’ın tutukluluk halinin sürmesini kişi özgürlüğünün ihlali olarak kabul etmiştir. Birebir vakitte AİHM kararında seçme ve seçilme hakkının da ihlal edildiğine karar vermiştir. Tekrar Türkiye’ye karşı verdiği bir kararda birinci defa Sözleşme’nin 18. hususunun ihlal edildiğine, yani Demirtaş’ın tüzel değil siyasi münasebetle tutuklandığına karar vermiştir. Lakin cumhurbaşkanının ‘AİHM’nin verdiği kararlar bizi bağlamaz, biz karşı atağımızı yaparız, işi bitiririz’ halindeki açıklamalarından sonra bu kararın gereği yerine getirilmemiş ve Demirtaş hakkındaki ihlaller silsilesine devam edilmiştir.
AİHM’in daha evvel verdiği ve Demirtaş’ın hapsedilmesinin siyasi saikle olduğuna dair tespitini, AİHM Büyük Daire de 22 Aralık 2020’de verdiği kararla tekrarlamıştır. Büyük Daire, 20 Eylül 2019 tarihli ikinci tutuklamanın, Demirtaş’ın 4 Kasım 2016 tarihli birinci tutukluluğunun devamı niteliğinde olduğunu vurgulayarak, hala bu nedenle tutuklu olan Demirtaş’ın derhal hür bırakılması gerektiğine hükmetmiştir.
AİHM Büyük Dairesinin kararından sonra, son olarak Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi de 17 Eylül 2021 tarihli kararında Demirtaş’ın bir an evvel hür bırakılmasını istemiştir. Demirtaş ve Kavala’nın derhal özgür bırakılması gerektiğine yönelik bir sefer daha ihtarda bulunan Komite, Aralık oturumuna kadar Kavala’nın hür bırakılmasını bekleme kararı almış; Demirtaş için aksiyon planını sunması için de Türkiye’ye 30 Eylül’e kadar müddet vermiştir. Komitenin, Demirtaş ile ilgili kararında ‘Propaganda hatasından verilen 4 yıl 8 aylık mahpus cezasının, Demirtaş’ı cezaevinde tutma ve seçimlere katılmasını engelleme gayesi taşıdığı’ belirtilirken, ‘Başta Ankara 22. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam eden dava ve Yargıtay’ın onama kararı olmak üzere, Demirtaş’ın yasama dokunulmazlığı ve tabir özgürlüğü kapsamında kalan açıklamaları nedeniyle uygulanan bütün olumsuz yaptırımların sonuçlarının ortadan kaldırılması gerektiği’ hatırlatılmıştır.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları ve Bakanlar Komitesine verilen mühlet içinde sunulacak hareket planının uygulanması ve Selahattin Demirtaş’ın derhal özgür bırakılması gerekmektedir.
Bu bağlamda;
1- Selahattin Demirtaş hakkındaki 20 Kasım 2018 tarihli AİHM kararına, 22 Aralık 2020 tarihli AİHM Büyük Daire kararına ve 17 Eylül 2021 tarihli Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi kararına karşın neden hala tahliye edilmemiştir?
2- Hem 2018’deki AİHM Daire hem de 2020’deki AİHM Büyük Daire kararından sonra Demirtaş’ın özgür kalmasının önüne geçilmesi için tahlil sürecinin başladığının duyurulduğu 2013 Newroz’unda yaptığı bir konuşma sebebiyle ona verilen bir mahpus cezası evvel İstinaf’ta, sonra yapılan değişiklikle Yargıtay’da onaylanmıştır. Münasebetiyle Demirtaş şu anda 20 Eylül 2019 tarihinde ikinci sefer tutuklandığı belgeden tutuklu ve Yargıtay’ın verdiği kararla birlikte öteki bir belgeden da hükümlü bulunmaktadır. Bu belge söz özgürlüğü kapsamında olduğu halde, özgür bırakılmamasının yasal desteği nedir?
3- AİHM Büyük Daire’nin kararı üzerine Avrupa Komitesi Bakanlar Komitesi’nin verdiği karar sonucu; Ankara 22 Ağır Ceza Mahkemesi’nin Demirtaş’ın tutukluluğuna derhal son vermemesinin ve Anayasa Mahkemesi’nin de 4 yıl 8 aylık mahpus cezası ile ilgili başvuruyu inceleyip, kararın kaldırılmasının önünü açmamasının münasebeti nedir?
4- Demirtaş ve Kavala davalarının dışında öteki davalarda da mahallî mahkemelerinsiyasi sebeplerle, Anayasa Mahkemesi dâhil olmak üzere müracaatçıların cezaevinde tutulması için bir gayret içinde olduğu bilinmektedir. Yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığıyla ilgili bu hak ihlallerini önlemeye yönelik rastgele bir teşebbüsünüz olacak mıdır?
5- Selahattin Demirtaş hakkında TCK’nin 314. unsurunda düzenlenen örgüt üyeliği hatasının yasal olarak öngörülemez olduğu; çok açık ve geniş olarak yorumlandığı tespiti karşısında rastgele bir kanun değişikliği yapılması hazırlığı var mıdır?
6- Komitenin önüne rastgele bir belge geldikten sonra taraf devletin tespit edilen ihlal ile ilgili altı ay içinde hareket planı hazırlaması gerekmektedir. Komite, AİHM’in ortasında yargı bağımsızlığının da olduğu tespitlerini hatırlatarak Türkiye’de bilhassa siyasi tutuklulukla ilgili olarak yargı bağımsızlığının güçlendirilmesi için atılacak adımları da içerecek halde aksiyon planı sunulmasını talep etmektedir. Bu kapsamda hazırlığı yapılan bir hareket planı var mıdır? Yok ise, münasebeti nedir?
7- Avrupa Kurulu Parlamenter Meclisi’nin üye devletlerin üyeliğini askıya alma ve üye devletleri üyelikten atma yetkisine sahip olduğu göz önüne alındığında bu karara uyulmaması halinde meydana gelecek sonuçların sorumluluğu kime ilişkin olacaktır?
8- AİHM kararlarına uymamanın yaptırımı Avrupa Konseyi’nden çıkmak olduğu halde, neden bu yaptırım ve yaratacağı ağır sonuçlar göze alınmaktadır?
9- Cumhurbaşkanının “AİHM’nin verdiği kararlar bizi bağlamaz” halindeki tabirinden sonra yaşanan hukuksuzluklar silsilesi, cumhurbaşkanının yargıya müdahale ettiğinin ve mahkemelerin de talimatla karar verdiğinin delili değil midir? Şayet o denli ise mahkemelerin “bağımsız” olduğundan kelam edebilir miyiz?
|
4 Kasım 2016’dan beri tutuklu olan Selahattin Demirtaş’ın tutukluluğunun devamı ile ilgili olarak AİHM 20 Kasım 2018 tarihli kararında, Demirtaş’ın tutukluluk halinin sürmesini kişi özgürlüğünün ihlali olarak kabul etmişti. Ayrıyeten seçme ve seçilme hakkının da ihlal edildiğine karar verdi. AİHM, birinci defa Sözleşme’nin 18. unsurunun ihlal edildiğine, yani Demirtaş’ın tüzel değil siyasi münasebetle tutuklandığına hükmetti. Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan ise “AİHM’nin verdiği kararlar bizi bağlamaz, biz karşı atağımızı yaparız, işi bitiririz” açıklamasını yaptı, Demirtaş tahliye edilmedi. Demirtaş’ın hapsedilmesinin siyasi saikle olduğuna dair tespitini, AİHM Büyük Daire de 22 Aralık 2020’de verdiği kararla tekrarladı. Büyük Daire, 20 Eylül 2019 tarihli ikinci tutuklamanın, Demirtaş’ın 4 Kasım 2016 tarihli birinci tutukluluğunun devamı niteliğinde olduğunu vurgulayarak, hala bu nedenle tutuklu olan Demirtaş’ın derhal özgür bırakılması gerektiğine hükmetti. Son olarak Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi de 17 Eylül 2021 tarihli kararında Demirtaş’ın bir an evvel hür bırakılmasını istedi. Demirtaş ve Osman Kavala’nın derhal hür bırakılması gerektiğine yönelik bir defa daha ihtarda bulunan Komite, Aralık oturumuna kadar Kavala’nın hür bırakılmasını bekleme kararı aldı; Demirtaş için hareket planını sunması için de Türkiye’ye 30 Eylül’e kadar mühlet verdi. TIKLAYIN – Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi’nden Kavala ve Demirtaş kararı |
