İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi, “Marmara Bölgesi Hapishanelerinde Yaşanan Hak İhlalleri” raporunu açıkladı. Toplam bin 644 ihlalin bildirildiği raporda son üç ayda en ağır yaşanan problemlerin başında çıplak arama geldiği tabir edildi.
Temmuz, Ağustos ve Eylül 2021 tarihlerini kapsayan raporda, Covid-19 periyodunda hapishanedeki “şartların ağırlaştığı” kaydedildi. İHD, mevzuyla ilgili açıklamasında, “Bu üç ay boyunca; mahpuslara yönelik fiziki taarruzlar, tehdit, darp, çıplak arama, baskın hücre aramaları yoluyla azap ve makûs muamele, sıhhat ve tedavi hakkı alanındaki ihlaller, keyfi yasak ve uygulamalar devam etmiştir” dedi.
İhlallerin dağılımı
Raporda Temmuz ayında 453, Ağustos ayında 471, Eylül ayında 620 olmak üzere bin 644 ihlal tespit edildiği aktarıldı.
İhlallerin dağılımı şu biçimde veriliyor: Sıhhat hakkı ihlali, 239; Makus muamele, darp, azap 334; irtibat hakkı ihlalleri 491; Açlık Grevi ile ilgili ihlaller 56; Covid + hadiseler ve bulaşa karşı yetersiz tedbir bildirimleri 219; Kâfi ve Sağlıklı Beslenme ve Pak Suya Erişim Hakkı İhlali, öz bakım gereksinimlerinin karşılanmaması 223; S Tipi Cezaevleri ile ilgili İhlaller 40; İnfazda Eşitlik unsuru ihlalleri, 42.
Açıklamada basın taraması yoluyla erişilen 117 ihlalle toplam sayının bin 761’e çıktığı kaydedildi.
“En ağır yaşanan meselelerden biri çıplak arama”
Raporda, çıplak arama ve ağız içi aramasının “son 3 ayın kıymetli meseleleri ortasında bulunduğu” belirtiliyor.
Makus muamele, darp ve azap kısmı altında 20 çıplak aramanın bildirildiğine dikkat çekilen raporda “Bu periyotta en ağır yaşanan problemlerden biri de çıplak arama uygulaması ve arama sırasında mahpusun ağzının içine bakılmak istenmesi olmuştur. Çıplak aramayı kabul etmeyen mahpuslara azap edilerek, giysileri parçalanarak zorla çıkarılmış, ayrıyeten mahpuslara vazifeli memura direnmekten davalar açılmış, mahpusun yaptığı şikayetlere ise kovuşturmaya yer yoktur yanıtı verilmiştir” deniliyor.
“Kız kardeşim 30 erkek gardiyanın saldırısına maruz kaldı”
Raporda çıplak aramayla ilgili örnekler veriliyor. İHD’ye 02.07.2021 tarihinde e-mail yoluyla müracaatta bulunan E. K.’nin tabiri şu halde aktarılıyor:
“Ağrı/Patnos L Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda tutuklu bulunan kız kardeşim M. K. ile yapmış olduğumuz son telefon görüşmesinde İstinaf mahkemesinin açmış olduğu mahkeme günü, bir küme erkek gardiyanın (30 kişilik) fizikî saldırısına maruz kaldıklarını, almış olduğu darbeler ve geçirmiş olduğu şuur kaybı nedeniyle hastaneye kaldırıldığını, hastanede savcının kendisiyle görüşmesinin engellendiğini, darp raporlarında da belirtilen bedeninin genel çizgilerindeki kırık-kesik-kanama-morluk vb bulgular nedeniyle durumunun düzgün olmadığını aktardı. Yaşanan bu hukuk dışı tahammülü aşan elim vukuatın üzerinde durulması konusunda tarafınıza düşen tüm kanallarınızı kullanmanız ricasıyla, değerle arz ediyorum.”
“Mahpusların infazının yakılması”
Raporda tahliye hakkı kazanan mahkumların bu hakkının elinden alındığı belirtiliyor:
“Hapishanelerde öne çıkan meselelerden biri de hukuka ve insan haklarına karşıt uygulamalarla tahliye vakti gelen mahpusların infazının yakılmasıdır. Mühlet bakımından açık cezaevine gitme hakkı kazanan mahpuslara ve infaz mühletini doldurup kurallı tahliye hakkı kazanan mahpuslara getirilen ‘iyi hal’ kuralı, önemli hak mahrumiyetlerine neden olmaktadır. Düzgün hal değerlendirmesi alabilmeleri için mahpuslar bağımsız koğuşa geçmeye zorlanmakta, örgütlü mahpusların koğuşunda kalıyor olması, gelen ziyaretçisi, kimin para yatırdığı ve okuduğu kitaplar güzel hal değerlendirmesine mevzu edilerek verilen olumsuz raporlarla mahpusun tahliyesi engellenmekte, infazı yakılmaktadır.”
“Mahpuslara düşmanca davranış, keyfiyet had safhaya vardı”
Mahpuslara yönelik hak ihlallerinin önemli oranda arttığına dikkat çekilen raporda “İnfaz muhafaza memurlarının mahpuslara dönük küfür ve hakaret de içeren makûs muameleyle ortamı daima geriyor. Mahpuslara düşmanca davranış, keyfiyet had safhaya varmış bulunmaktadır” deniliyor. Öbür ihlaller şu formda sıralanıyor:
“Hapishanelerin tümünde; keyfi disiplin cezaları, süreli-süresiz yayınlar ile kitap ve mektuplara getirilen yasaklar, resmi kurumlara yazılan yazılar ve hata duyurusu dilekçelerinin gönderilmemesi, sohbet ve spor haklarının kullandırılmaması, havalandırma hakkının kısıtlanması, hapishane kantinlerinde fahiş fiyat, çeşit azlığı, yalnızca aşikâr markaların bulunması, kimi muhtaçlık gereçlerinin satışının yasak olması ve bu gereksinimlerin dış kantinden de karşılanmaması uygulamaları devam etmektedir. Yetersiz beslenme, Covid- 19 salgını periyodunda hasta mahpusların sıhhatlerinin daha da kötüleşmesine neden olmaktadır.”
Pandemi devrinde sıkıntılar ağırlaştı
İHD raporunda, Covid-19 periyodunda hapishanedeki şartların yetersiz kaldığı ve ihlallerin arttığı belirtiliyor.
Raporda, “Covid salgını sürecinde yaşanan randevu iptalleri, kelepçeli muayene ve olumsuz karantina uygulamaları nedeni ile hastaneye sevkler ve tedaviye erişimde yaşanan meseleler artmaya devam etmiştir. Covid hastası mahpuslara hala kâfi beslenme sağlanmamaktadır. Hücre ve üst aramalarında gardiyanlar maske ve eldiven kullanmamakta, arayı korumamakta, ihtarda ya da itirazda bulunan mahpuslara disiplin soruşturmaları başlatılmaktadır. Mahpuslara maske takma zaruriliği varken , gardiyanlar maskesiz ve hiçbir tedbir almayarak mahpusların sıhhatlerini tehlikeye atmayı sürdürmüşlerdir” sözlerine yer veriliyor.
Raporda yer alan müracaatların, “hak ihlallerinin yaşandığı hapishanelerde tutuklu yahut hükümlü bulunan mahpuslarca mektup ve faks yoluyla yahut mahpus aileleri ve avukatları tarafından telefon, mail yahut derneğe gelmek suretiyle yapıldığı” belirtiliyor.
İHD İstanbul Şubesine müracaat yapan 25 hapsihane şu halde sıralanıyor: Silivri Ceza İnfaz Kurumları Yerleşke Cezaevleri, , Tekirdağ1 ve 2 Nolu F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu (CİK), Edirne F Tipi Kapalı CİK, Kandıra F Tipi CİK, Bakırköy Bayan Kapalı CİK, Balıkesir Bandırma 1 nolu T Tipi CİK, Maltepe 3 Nolu L Tipi CİK, Gebze M Tipi CİK, Şakran Bayan Kapalı CİK, Ödemiş T Tipi CİK, Patnos L Tipi CİK, Bandırma 2 Nolu T Tipi CİK, Van F Tipi CİK, Metris T Tipi CİK, Bolu F Tipi CİK, Kayseri Bünyan Bayan Kapalı CİK, Elazığ T Tipi CİK, Şakran Bayan Kapalı CİK, Kırklareli E Tipi CİK, Adana F Tipi CİK, Kocaeli 1 Nolu T Tipi CİK, Tarsus Bayan Hapishanesi CİK, Diyarbakır T Tipi CİK, Akhisar Manisa T Tipi Kapalı CİK, Aliağa İzmir T Tipi CİK.
