İstanbul 23 Haziran'da yenilenecek seçimle kenti 5 yıllığına yönetecek yeni başkanını belirleyecek. İstanbul'u önemli kılan en önemli etmenlerden biri şüphesiz ekonomi. 16 milyonluk bu kadim kentin ekonomik geliri, onlarca ülkeden fazla.
Yeni belediye başkanı nasıl bir şehri yönetecek sorusuna ekonomik verilerin ışığında bakalım…
Türkiye ekonomisinin son dönemde yavaşlaması, enflasyon ve işsizlik verilerinin yüksek seyretmesi, ülke çapında 31 Mart'ta düzenlenen yerel seçimlerde ekonominin birincil konu olmasına neden olmuştu. 23 Haziran'a giderken de karşımızda benzer bir tablo bulunuyor.
BBC Türkçe'den Özge Özdemir, İstanbul ekonomisinin genel bir resmini aktardı.
Türkiye ekonomisinin üçte biri
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) şehirlerin ekonomik büyüklüklerine dair açıkladığı en son veri 2017 yılından.
Buna göre İstanbul, 970 milyar TL büyüklüğündeki gayri safi yurtiçi hasılası (GSYH) ile Türkiye ekonomisinin yüzde 31'ini oluşturuyor. Bu da o dönemin kuruyla 257 milyar dolar demek.
Bu da yine 2017 verilerine göre İstanbul ekonomisinin Finlandiya, Mısır, Portekiz, Yunanistan, Katar gibi ülkelerden daha büyük bir ekonomiye sahip olduğu anlamına geliyor.
Aynı verilere göre İstanbul'da kişi başına düşen GSYH 65 bin TL.
Türkiye genelinde ise kişi başına düşen GSYH 38,6 bin TL.
Bu kıyaslama da İstanbul ekonomisinin büyüklüğüne işaret ediyor.
Ancak İstanbul'da kişi başına düşen GSYH'nın yıllara göre dolar bazındaki dağılımında 2013 itibarıyla düşüş yaşandığı görülüyor.
En büyük 10 şirketin yarısı İstanbul merkezli
Türk Lirası'nın dolara karşı yıllar içinde yaşadığı değer kaybı ile ekonominin ithalata dayalı olması yüzünden ürünlerin fiyatları üzerinde baskı oluştu ve böylece enflasyon yükseldi; bu da İstanbul'da yaşayan bireylerin dolar cinsinden hesaplandığında gelirinin kayba uğramasına yol açtı.
Ticaret verilerine baktığımız zaman ise Türkiye'den gerçekleşen ihracatın yarısının İstanbul'dan gerçekleştiği görülüyor.
İstanbul Sanayi Odası'nın açıkladığı en büyük 500 sanayi kuruluşu listesinde ilk 10 sırada yer alan şirketlerin yarısı İstanbul merkezli.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin (TOBB) verilerine göre İstanbul'da bu yılın ilk dört ayında 12,489 şirket kuruldu, 2,320 şirket tasfiye edildi ve 1,987 şirket kapandı.
2018 yılında ise İstanbul'da 34 bin şirket kurulurken 12 bin şirket ya tasfiye edildi ya da kapatıldı.
İmalat sanayisi daraldı
Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi ise son dönemde yavaşlama sürecinden geçiyor.
İstanbul Sanayi Odası'nın (İSO) Nisan ayında açıkladığı İstanbul İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) raporuna göre İstanbul imalatçıları, zorlu piyasa koşullarının yansıması olarak yeni sipariş alımları konusunda güçlük yaşıyor.
Bunun sonucu olarak da üretim, istihdam ve satın alma faaliyetlerinde hız kaybı yaşanıyor.
Türk Lirası'ndaki zayıflamanın girdi maliyetlerini artırdığı ve buna bağlı olarak da nihai ürün fiyatları enflasyonunun hızlandığı vurgulanıyor.
İstanbul'da istihdam ve işsizlik
TÜİK'in Türkiye genelinde açıkladığı son verilere göre Şubat ayında işsizlik oranı yüzde 14,7 oldu.
TÜİK tarafından illere göre açıklanan istihdam verileri ise en son 2013'e ait.
Buna göre İstanbul'da 2013 yılında işsizlik oranı yüzde 11,2 idi.
Yine 2013 yılı verilerine göre işgücüne katılma oranı yüzde 52,2 olurken istihdam oranı yüzde 46,4 şeklinde gerçekleşti.
Türkiye İş Kurumu İŞKUR'un 2017 İstanbul verileri ise şu şekilde:
Enflasyon ne durumda?
Türkiye ekonomisinin kronikleşmiş en çarpıcı sorunlarından biri enflasyon.
TÜİK'in son açıkladığı verilere göre Mayıs ayında İstanbul'da yıllık enflasyon yüzde 17,55 olarak gerçekleşti. Nisan ayında İstanbul'da yıllık enflasyon yüzde 18,24 olmuştu.
İstanbul Ticaret Odası'nın (İTO) hesapladığı ve perakende fiyatlardaki değişimin ne kadar olduğunu gösteren İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi ise Mayıs ayında yıllık olarak fiyatlarda yüzde 19,27'lik bir artışa işaret ediyor.
İTO'nun açıkladığı Mayıs ayı verisine göre fiyatların yukarı çekilmesinde, yaş, kuru sebze ve meyve, et, balık ve kümes hayvanları gruplarındaki fiyat hareketleri; tütün, alkollü ve alkolsüz içecekler grubunda yer alan bazı maddelerdeki resmi fiyat artışları; giyim harcamaları grubundaki mevsimsel fiyat hareketleri; ulaştırma harcamaları grubunda yer alan bazı ürünlerdeki resmi fiyat artışları etkili oldu.
Yine İTO'nun açıkladığı Toptan Eşya Fiyatları Endeksi'ne göre bir önceki yılın Mayıs ayına göre toptan eşya fiyatları bu yıl yüzde 23,56 yükseldi.
İnşaat ve konut piyasası küçüldü
TÜİK'in en son açıkladığı 2019 yılı ilk çeyrek büyüme verilerine göre inşaat sektörü yıllık olarak yüzde 10,9 daraldı.
Buna bağlı olarak Türkiye genelinde konut satışlarında Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 18,1'lik bir azalış yaşandı.
Türkiye'deki konut satışlarında yüzde 18,3 ile en büyük payı alan İstanbul'da Nisan ayında satılan konut sayısı ise 7.519 oldu.
Merkez Bankası'nın konut fiyatlarındaki değişimi incelemek için yaptığı ölçümlere göre ise Mart ayında İstanbul'da düşüş yaşandığı görülebiliyor.
TCMB'nin hesapladığı Konut Fiyat Endeksi (KFE), İstanbul için Mart ayında yüzde 0,29'luk bir düşüş yaşandığını gösteriyor.
Konut Fiyat Endeksi (KFE), Türkiye'deki konutların gözlemlenebilen özelliklerinin zaman içinde kontrol edilerek kalite etkisinden arındırılmış fiyat değişimlerini izlemek amacıyla hesaplanan bir endeks.
En fazla turist ağırlayan 8. şehir
Yapılan akademik araştırmalar, turizm sektöründen sağlanan gelirin ekonomik büyüme ve milli gelir için önemli olduğunu ortaya koyuyor. Ekonomik faaliyet olarak turizmin içinde yer aldığı hizmetler sektörü, Türkiye'nin GSYH'sının neredeyse dörtte birini oluşturuyor.
Aynı zamanda ödemeler bilançosunun cari işlemler hesabındaki uluslararası hizmetler kısmında yer alan turizm, bir ihracat kalemi olarak milli gelir artışına ve kalkınmaya katkı sağlıyor.
Bir finans şirketi olan Mastercard'ın Küresel Destinasyon Şehirleri Endeksi'nin 2018 verisine göre İstanbul, yabancı turistlerin en çok ziyaret ettiği şehirler arasında dünyada sekizinci sırada yer aldı.
Toplam turistin yarısı İstanbul'a geldi
Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın açıkladığı son verilere göre İstanbul'u ziyaret eden turist sayısı, 2019'un ilk dört ayına tekabül eden Ocak-Nisan döneminde son beş yıl içindeki en yüksek yabancı ziyaretçi sayısına ulaştı.
Buna göre ilk dört ayda İstanbul'u 4,3 milyon yabancı ziyaret etti. Bir önceki yıla göre yabancı turist sayısındaki artış yüzde 13.
Aynı dönemde Türkiye'yi ziyaret eden yabancı turist sayısı ise 8,7 milyon oldu.
Böylece İstanbul'a gelen yabancı turist sayısı, ülke genelini ziyaret eden yabancı turistlerin yarısını oluşturuyor.
TÜİK verilerine göre Türkiye genelinde turizm geliri ise Ocak, Şubat ve Mart aylarından oluşan I. çeyrekte bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 4,6 artarak 4 milyar 629 milyon dolar oldu. Turizm gelirinin %80,3'ü yabancı ziyaretçilerden, %19,7'si ise yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşlarından elde edildi.
Özellikle 2016 yılında İstanbul başta olmak üzere Türkiye genelinde yabancı turist sayısında büyük bir düşüş yaşanmıştı.
