Ünlü iktisatçı Mahfi Eğilmez, seçimlerden sonra herkesin merak ettiği sorunun yanıtını paylaştı.
Bugüne kadar iktidarın sorun olduğunu kabul etmediği iktisatta, Cumhurbaşkanı Erdoğan 20 yılın akabinde tekrar seçilmeleri halinde, sıkıntıları fakat kendilerinin düzeltebileceğini söyleyerek iktisattaki halin uygun olmadığını kabul ederken, bir plan çizmiyor.
Millet İttifakı ve adayı Kemal Kılıçdaroğlu ise çalışmalarını tamamlamış, projelerinin, takımlarının ve kaynaklarının hazır olduğunu söyleyerek iktisatta olağanlaşma vaat ediyor.
Peki, ‘istenirse’ iktisat ne kadar müddette düzelecek? İşte Eğilmez, iki senaryoyla buna karşılık veriyor.
Kaynak: https://www.mahfiegilmez.com/2023/05/…
Ekonomiden anlaşılanın yalnızca enflasyon, büyüme, cari açık kavramlarını içermesi halinde 2-3 yılda düzelebileceğini öngören Eğilmez, ekliyor:
Seçim sürecinde vaat edilenler, harcamalar, KKM, Varlık Fonu’na dahil kamu kuruluşlarının durumu, sarsıntının ekonomik yükü, bütçe açığındaki artış ve ‘umutsuzluk’ kısımlarını katara ‘ekonomi siyaseti uygulamanın ne kadar sıkıntı olacağını’ da söylüyor.
Bir de iktidar değişirse bugüne kadar bilinmeyen ve ortaya çıkacak yüklerle bilgilerdeki tahribata da değinen Eğilmez, “ekonomideki enkazın büyüklüğünün” şu devir tam olarak bilenmeyebileceğini de anlatıyor.
Bunları dikkate alarak iktisadın yalnızca faiz artışı, bir ölçü yabancı yatırımcı girişiyle düzelmeyeceğini söylüyor. Toplumda ‘kemer sıkma’ tabir edilen bir periyoda girilebileceğine dair uyarıyor.
Türkiye’nin dünyadaki ekonomik bağlamda en riskli ülkeler ortasında yer aldığını hatırlatan ünlü ekonomist, yabancı yatırımcı gelmesini geçip, yüksek borç oranlarında dahi kaynak bulmakta meşakkat olduğunu belirtiyor.
Mahfi eğilmez soruyor: Kırk katır mı kırk satır mı? Ya önemli kemer sıkacağız ya da bu enkazı toparlayamayacağız.
İktidar ve muhalefet için de ‘bol keseden vaatler’ verdiklerini söylerken, Thomas Sowell’in bir kelamını hatırlatıyor:
“Ekonomide birinci ders kıtlıktır. Buna nazaran istekleri karşılamakta kullanılan her şey kıttır. Siyasetteki birinci ders ise iktisattaki birinci dersin dikkate alınmamasıdır.”
Gelelim sahiden iktisadın ne vakit düzeleceğine:
Tarım, hayvancılık alanlarında son yirmi yılda geriye gittiğimizi söyleyen Eğilmez, besin fiyatlarındaki artışların nedeninin de yalnızca maliyetler ve talep olmadığını, çiftçi ve hayvancıların üretimi bırakması olduğunu da söylüyor. Olağana dönmesi için de 10 yıl mühlet veriyor.
Hukukun üstünlüğü, adaletin sağlanması, yargı sisteminin oturmasının da yıllar alacağını, bürokrasinin, olağana dönmesinin “sanıldığı kadar kolay” olmadığını, eğitimdeki gerilemenin 20 yirmi yıl kadar bir müddette düzelebileceğini belirtiyor.
Dış siyasetteki yalnızlığın, Avrupa’ya vize alma problemlerinin, yeşil pasaportların sorun olmasının yani milletlerarası prestijin düzelmesinin, mülteci meselesinin taşınamayacak durumda olmasının uzun vakit alacağını belirtiyor.
Özetle sorunun yalnızca enflasyon, cari açık başlıkları olması tahlili kolaylaştırırken, geçmişte de 1-2 yıl sürdüğünü belirtiyor tecrübeli iktisatçı.
Ancak ana sorunun iktisattan çok “çevresi” olduğunu, ve bunların uzun vakit alacağını, bu problemler tam olarak çözülmeden de iktisattaki düzelmenin kalıcı olmayacağını belirtiyor.