2021 sonlarında açıklanan enflasyonla başlayan TÜİK bilgileri tartışması işsizlikle sürüyor. TÜİK’in birçok verisinde güvenilirlik tartışması sürerken, bir tartışma da teorilerde yani bilginin elde edilme halinde yatıyor. Sanayi üretim ya da inşaat maliyetleri üzere birçok datada de birebir meseleler göze çarpmaya devam ediyor.
Eski Hazine Müsteşarı olan CHP Sözcüsü Faik Öztrak, Türkiye’deki işsizlik sayıları ve cari açık için yaptığı değerlendirmelerde çarpıcı datalar sundu.
Öncelikle mevsim tesirinden arındırılmış gerçek işsizlik verisine dair bir grafik paylaşan Öztrak, “Hükümetin başarısı, vatandaşlarına ne kadar iş bulabildiğiyle ölçülür. Gerçek işsiz sayısı mevsim tesirlerinden ayıklandığında; Bir yılda 948 bin kişi arttı. Bunun 569 bini son bir ayda işsizler ordusuna katıldı’ sözlerini kullandı.
“İşsizlik oranında dünyadaki rakiplerimizin ortasında Surinam, Tanzanya, Belize var” diyen Öztrak, şu çarpıcı karşılaştırmayı da ekliyor: “Memleketimizde, işsiz vatandaşlarımızın sayısı ise 8 milyon 941 bin bireye ulaştı. Bu, dünya üzerindeki 98 ülkenin nüfusundan fazla…”
Cari açık bilgilerini de Merkez Bankası’nın Kapalıçarşı’daki aktifliği üzerinden pahalandıran Faik Öztrak, “Saray’ın ‘Devalüasyon yoluyla cari fazla verme, memleketler arası rezervleri artırma ve enflasyonu düşürme’ balonu patlamaya devam ediyor” dedi.
İlk 2 ayda verilen cari açığın geçen yılın yüzde oranında 54 üzerinde olduğunu ve yıl bazında öngörülerin yarısından fazlasının 2 ayda gerçekleştiğini açıkladı.
Cari açığın yaklaşık yüzde 75’inin döviz rezervinin eritilerek, yüzde 5’inin de kaynağı meçhul para girişiyle karşılandığını açıklarken, 1 yılda Net Hata-Noksan kaleminden girişin 25 milyar dolar olduğunu, cari açığın bilinen imkanlarla finanse edilmesinin giderek güçleştiğini söz ediyor.
İşsizliğe dair bir başka dikkat çeken tahlil de Paraanaliz’de Çetin Ünsalan tarafından yapılıyor. TÜİK bilgilerinin güvenilirliği sorgulanırken, öbür yandan da istihdam artışı için hiçbir adım atılmadığı da vurgulanıyor.
Ünsalan’ın tahlilinde, TÜİK’in son bilgilerine işsizliğin yüzde 10 seviyesinde olduğu belirtilirken, geniş tarifli işsizlik yüzde 23,4 oluyor.
Gerçek işsizlik oranlarının farklı olduğu iddia edilirken, birebir bülten çelişkilere değiniliyor. Anket tarzıyla datanın toplanma haline nazaran, işsiz sayılmayan bir kesim olduğunu açıklayan Ünsalan, genç işsizliğin yüzde 19,2 olduğunu lakin ‘ne eğitim hayatında ne de iş hayatında’ olmayanların oranının yüzde 25 olduğunun görüldüğünü iletiyor ve soruyor:
Genç işsizliğin nasıl yüzde 19,2 olduğunu birinin açıklaması gerekmiyor mu?
Çelişkilerde işsizliğin 65 bin kişi artmasına karşılık, tıpkı bültende istihdamda 361 bin kişi azalış görülüyor. Bu da başka bir soru olarak yerini koruyor.
İşsizlik konusunda Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz’ın paylaşımı da dikkat çekiyor.
Alaattin Aktaş atıflı, işsizlik ve sanayi üretim verisi karşılaştırmasının açıklaması da göz çarpıyor.
Aktaş, ne demişti? ‘Şubat cari açığını güç ve altın da açıklamıyor’ başlıklı yazısının son paragrafında, TÜİK’in sarsıntı bölgesi bilgi toplamasında işgücü istatistiklerinde sonlu çalışma yaptığını, bunun gerçek olduğunu belirtti. TÜİK’in ‘Adıyaman, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya ve Osmaniye’ işsizlik verisi toplamadığını, örneklem içindeki yüzde 7,8 hissenin araştırma yapılan vilayetler üzerinde yüklendirme yapılarak hesaplandığını öğrenmiştik.
Aktaş, ‘depremin tesirinin göstergelere yansıtılamadığı, ilerleyen devirde alan uygulamasına başlanabilmesi ile birlikte geçmiş periyotlara ilişkin sarsıntı tesirinin ölçülmesi ile ilgili çalışmaların yapılmasının planlandığı’ tabirine yer verdi ve işsizlik oranının da yüzde 10’a yükseldiğini hatırlattı.
TÜİK’in bugün dikkat çeken verisi sanayi üretim olurken, sert düşüş görülmüştü. Sanayi üretimi yıllık bazda yüzde 8,2, aylık bazda da Sanayi üretimi aylık yüzde 6 oranında azaldı.
Deprem felaketi nedeniyle bölge vilayetlerden derlenen anketlerde yüzde 67 oranında yanıt alınabildiği belirtildi.
Prof. Dr. Ali Hakan Kara ise, sanayi üretim verisi ile elektrik tüketim verisini karşılaştırıyor.
Ünlü ekonomistin paylaşımına gelen yorumlar da dikkat çekiyor.
Ekonomi modelinde öne çıkan üretimdeki tablonun da iç açmadığı ortaya çıkarken,
Sanayideki zorluklar lisana getirilirken,
Verilerdeki çelişkiler de sıralandı.
Bir başka dikkat çeken data de inşaat maliyetleri endeksi oldu. Enflasyondaki düşüşe(!) rağmen inşaat maliyet endeksi yıllık yüzde 72,37, aylık yüzde 2,08 artmıştı.
Bu bilgiye de dikkat çeken sorular gelmedi sanmazsınız sanırız. Tüm bu açılımlara sizin yorumunuz ne olur?