İstanbul’da gündem olan konut kira fiyatları, stok, beklenen İstanbul zelzelesi ile ilgili olarak konut güvenliği ve kentsel dönüşüm sorunu giderek artıyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) İstanbul Planlama Ajansı’nın “Konut Sorunu Araştırması: İstanbul’da Mevcut Durum ve Teklifler raporu”na nazaran kira fiyatları geçen seneye nazaran yüzde 66 oranında arttı.
1-7 Eylül 2021 tarihleri ortasında 647 İstanbullu ile yapılan araştırmaya nazaran iştirakçilerin yüzde 95’i İstanbul’da kiraların yüksek olduğunu düşünüyor.
Birgün’ün haberine nazaran, araştırma kapsamında görüşülen kiracıların neredeyse yarısı, pandemi devriyle birlikte kiralarını ödeyemediğini ya da ödemeyi aksattığını belirtti. İstanbulluların yaklaşık yüzde 30’u kiralık meskende oturuyor. Pandemi periyoduyla birlikte derinleşen yoksullukla birlikte, kirada oturanlar kiralarını artık ya hiç ödeyemiyor ya da geciktiriyor.
Kiracıların yüzde 71’i kira fiyatı konusunda konut sahipleriyle sorun yaşıyor. 2021’de yeni kiraya çıkanlar için kiralar geçen seneye nazaran yüzde 66 oranında daha değerli.
“Kasım 2020’de 3 bin TL’ye tutulan yer, Eylül 2021’de 5 bin 750 TL oldu”
Kadıköy’de 3 bin TL’ye kirada kalan iştirakçi, yaşanan kira artışını şöyle anlatıyor: “Bizim mahallede en düşük kira şu anda 5 bin 750 TL. Kasım 2020’de 3 bin TL’ye tutulan yer, Eylül 2021’de 5 bin 750 TL oldu.”
İştirakçilere nazaran, konut kiralarının yükselmesinde en büyük sorun ise ülkenin genel ekonomik durumu.
Kayıtlı ikameti olmayan mesken sayısı 1 milyon 800 bin
Raporda ayrıyeten, 2020 yılı sonu itibariyle İstanbul’da yaklaşık 6 milyon 400 bin kayıtlı mesken bulunduğu ve bunların yaklaşık 4 milyon 400 bininde ikamet edildiği belirtildi. Buna nazaran mevcut kayıtlı ikameti olmayan mesken sayısı 1 milyon 800 bin.
2008 sonrası inşa edilmiş olan yapılar incelendiğinde ise toplamda 153 bin 240 adet yapı boş konut. 2008 sonrası inşa edilen boş konutların yarattığı kentsel dokunun kentin kuzeyindeki orman alanlarına hakikat ilerlediği ve kırsal alanları tehdit ettiği söz edildi.
“TOKİ üzere kurumların inşa ettiği yüksek katlı konutlar, mahallelerin özgün dokularını zedelemekte”
Akademisyen Murat Germen‘e nazaran, en büyük sıkıntılardan birisi olarak müteahhit ve inşaat firmaları tarafından büyük kâr elde etmeye yönelik yapılan ‘lüks’ konut projeleri. “Gecekondu mahallelerine alternatif olarak önerilen TOKİ üzere kurumların inşa ettiği yüksek katlı konutlar, mahallelerin özgün dokularını zedelemekte” diyen Germen, şöyle devam etti:
“İstanbul’da konut ile ilgili en kıymetli sıkıntılardan biri de özel girişimli konut inşaatlarıdır. Müteahhitler ve inşaat firmaları tarafından büyük kar elde etmeye yönelik yapılan ‘lüks’ konut projeleri etraf konutların piyasasını da etkilemekte ve yapıldıkları alanlarda konut fiyatlarının süratli artışına sebep olmakta. Üretilen lüks konutlar vakit içerisinde sırf İstanbul’un muhakkak bir gelir düzeyine uygun vatandaşlarına hitap eden, vakit zaman uzun müddet boş kalan konut alanları olarak öne çıkmakta.
Ek olarak, gecekondu mahallelerine alternatif olarak önerilen TOKİ üzere kurumların inşa ettiği yüksek katlı konutlar, mahallelerin özgün dokularını zedelemekte. Bu durum sokakların kullanıldığı yaşayan yerlerden uzaklaşılarak birbirinin birebiri tek tip konutlarda hayatların tekrar tasarlanmasına sebep olmakta. Bu nedenle, lüks konut projeleri ve gecekondu mahalleleri üzere mahalleler için önerilen yüksek yapılaşma içeren proje inşaatları için kısıtlama getirilmesi, uygun fiyatlı ve yerdeki kamusal alanla görsel ve işitsel bağ kurulabilecek daha alçak katlı konutların üretilmesi için teşviklerin başlatılması önerilmekte.”
Avrupa Yakası’nda nüfus daha ağır
Rapordan öne çıkan kimi tespitler şu biçimde:
– Üsküdar ve Ümraniye üzere merkezlerde nüfus yoğunluğunun arttığı görülüyor.
– Boğaziçi sınırının her iki yakası geniş açık ve yeşil alan varlığı ile birlikte düşük nüfus yoğunluğuna sahip. Sancaktepe ve Sultanbeyli ilçelerinde düşük nüfus yoğunluğu barındırmakla birlikte açık ve yeşil alan varlığı da düşük.
– Kentin Avrupa Yakası bariz bir biçimde daha ağır bir nüfus dağılımı barındırmakta. Nüfus Beyoğlu, Şişli, Kâğıthane, Bayrampaşa, Gaziosmanpaşa, Sultangazi ve Eyüp sırtları boyunca ağırlaşmakta.
– Anadolu Yakası’nın kuzeyinde bulunan Çekmeköy-Sancaktepe-Sultanbeyli bölgesi düşük yapılaşma yoğunluklarına sahip. Yüksek yapılaşma Avrupa Yakası’nda Fatih-Beyoğlu-Levent-Haliç ve Küçükçekmece Gölü ortasındaki mahalleler ile Esenyurt’ta görülüyor.
– Sarsıntı risk tahliline nazaran Fatih, Beyoğlu, Üsküdar, Kadıköy üzere ilçelerde 1980 yılı öncesi yapılan yapıların tartıda olduğu, Esenyurt, Bağcılar, Arnavutköy, Kartal, Küçükçekmece, Maltepe, Pendik, Silivri, Sultanbeyli, Sultangazi, Ümraniye üzere ilçelerde ise 1980-2000 yılları ortasında inşa edilmiş yapıların yükte olduğu görülüyor. Büyükçekmece, Çatalca, Çekmeköy ve Tuzla ilçelerinde ise 2000 sonrası inşa edilen yapılar yüksek oranlarda yer alıyor.
