1.Genel Lider Yardımcısı
Muharrem Erkek
Sayın Genel Liderlerimiz,
Çok Bedelli Konuklar,
Ekranları başında Yarının Türkiye’sine yanlışsız atılan bu büyük adıma tanıklık eden saygıdeğer yurttaşlarımız,
Sizleri hürmetle selamlıyorum.
Bu tarihî toplantıya hoşgeldiniz.
Toplumu en geniş yelpazede temsil eden altı siyasi parti olarak bizler, Türkiye’nin yıllardır görmeyi umut ettiği tarihî bir çalışma için bir ortaya geldik.
Yarının Türkiye’sini inşa etmek için hazırladığımız Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Mutabakat Metni üzerinde, demokrasinin temel prensipleri olan istişareyi ve uzlaşmayı temel alan ağır bir çalışma gerçekleştirdik.
Bilindiği üzere Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine 16 Nisan 2017 referandumu ile geçilmiştir. Türkiye siyasi tarihinin en değerli anayasa değişikliklerinden biri olmasına karşın referandum süreci, 15 Temmuz darbe teşebbüsünün akabinde ilan edilen harikulâde hal koşullarında gerçekleşmiştir.
Bu devirde demokrasinin asli gereği olan çoğulculuk ve uzlaşma unsurları yok sayılmış, anayasa değişikliği geniş toplum kısımlarıyla, siyasi partilerle, sivil toplum kuruluşlarıyla, üniversitelerin anayasa kürsüleriyle ve barolarla müzakere edilmemiştir.
İki partinin genel liderinin belirlediği dar bir kurul tarafından hazırlanan bu anayasa değişikliği, demokratik bir biçimde müzakere edilmeden, komitede ve Genel Kurul’da 41 gün üzere kısa bir müddette kabul edilmiştir.
Devletin tüm imkanları “Evet” kampanyası için seferber edilmiş, muhalefet partileri ile sivil toplum örgütlerinin toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakları bile kısıtlanmıştır.
Pahalı Konuklar,
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi Neden Yanlıştır?
Bu sistem, idarede şahsiliğe ve keyfiliğe yol açmış; Cumhurbaşkanı’na yasama, yürütme ve yargıyı güdümü altına almasını sağlayan çok geniş ve kontrolsüz yetkiler tanıyarak otoriter bir idare yaratmıştır.
Bizler, anayasal devlet anlayışına karşıt, demokratik hukuk devletini temelinden zedeleyen ve egemenliği şahsileştiren bu sisteme karşı çıkıyoruz.
Zira bu sistemde, Anayasa’daki tarafsızlık yeminine karşın, parti genel başkanlığı ile devlet ve hükümet başkanlığı tek kişinin şahsında birleşmiş; partili Cumhurbaşkanı, ülkenin sıkıntılarını daha da derinleştirmiştir.
Meclis’in yasama yetkisi yürütme ile paylaşılırken, kontrol yetkisi ise fonksiyonsuz hale getirilmiştir. Ulu Meclis’in millet ismine kullandığı devredilemez bütçe hakkı dahi ortadan kaldırılmıştır.
Yargıçlar ve Savcılar Şurası, Cumhurbaşkanı’na tanınan direkt ve dolaylı atama yetkileriyle, yürütmenin vesayeti altına girmiş, partili Cumhurbaşkanı bağımsız ve tarafsız yargıyı yok etmiştir.
Anayasa Mahkemesi’nin iktidarın baskı ve tehdidi altında olması ve üyelerinin neredeyse tamamının Cumhurbaşkanı tarafından atanması, Yüksek Mahkeme’nin bağımsızlığını ve tarafsızlığını zedelemiştir.
Pahalı Konuklar,
Bu noktada itinayla altını çizmek istediğimiz konu şudur ki bizler, geçmişin dar kalıplarını da reddediyoruz. Geçmişin deneyimlerinden istifade ederek, geçmiş uygulamaların ortaya çıkardığı demokrasi problemlerine ve vesayetçi uygulamalara bir daha imkan vermeyecek yeni bir sistemi inşa etme kararlılığındayız.
Bu, yeni bir başlangıçtır.
İşte bu inançla, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem teklifimizle Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemini sona erdirirken geçmişe dönmüyor, Türkiye Cumhuriyeti’nin esaslı devlet ve Cumhuriyet deneyimini demokrasi ile taçlandırmayı hedefliyoruz.
Pahalı Konuklar,
Ülkemizin neden Güçlendirilmiş Parlamenter Sisteme muhtaçlığı var?
Zira ülkemiz, Cumhuriyet tarihinin en derin siyasi ve ekonomik krizlerinden birini yaşamaktadır.
Bu krizin en değerli sebebi, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ismi altındaki keyfî ve kural tanımaz sistemsizlik ve yozlaşmış iktidardır.
Bizler, altı siyasi parti olarak, dünyanın ve ülkemizin demokrasi deneyimleri ışığında, adaleti tesis etmek, farklılıklarımızı zenginlik kabul ederek bir ortada özgürce yaşamak, toplumsal huzuru ve barışı sağlamak, tüm vatandaşların insan onuruna yaraşır bir hayat sürmesini garanti altına almak, çoğulcu ve demokratik bir Türkiye’yi inşa etmek ve gelecek kuşaklara de bu kıymetleri miras bırakmak için bir ortaya geldik.
Kelam veriyoruz: Hukuk devleti ve kuvvetler ayrılığı temeline dayanan Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemde, temel hak ve özgürlüklerin tamamını ve kurumsal kültürün hakimiyetini teminat altına alacağız.
Kıymetli Konuklar,
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem; fikirlerin özgürce tabir edildiği, din ve vicdan özgürlüğünün, basın özgürlüğünün, bayan haklarının, çocuk haklarının, etraf haklarının tam manasıyla korunduğu özgürlükçü bir sistemdir.
Bu sistem, devletin tüm kurumlarının hiçbir ayrım yapmaksızın tüm vatandaşlarına eşit aralıkta olduğu çoğulcu bir sistemdir.
Bu sistem, kamu idaresinde eşitlik, tarafsızlık ve liyakat unsurlarının temel alındığı, yolsuzlukla aktif gayret edildiği, düzenleyici ve denetleyici kurumların bağımsızlıklarının sağlandığı, üniversitelerin özgürleştiği bir sistemdir.
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem, şeffaf ve hesap verebilir bir sistemdir. Bu sistemde siyasi makamların millete hizmetten öbür hiçbir hedefi olmayacaktır. Bunun teminatı de hazırlayacağımız Siyasi Etik Kanunu’dur.
Pahalı Konuklar,
Saygıdeğer Yurttaşlarımız,
Sonuç olarak bizler, ortak idealimiz olan Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemi, milletimize ve gelecek jenerasyonlara barış ve huzur getirmesi inancıyla hayata geçirmeyi taahhüt ediyoruz.
Hürmetlerimle arz ederim.
2.Genel Lider Yardımcısı
Mustafa Yeneroğlu
Sayın Genel Liderlerimiz,
Çok Değerli Konuklar,
Yarının Türkiye’si için gerçekleştirdiğimiz bu tarihî anın coşkusunu bizlerle paylaşan aziz milletimiz,
Hepinizi hürmetle selamlıyorum.
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem ile iştirakçi, özgürlükçü ve çoğulcu demokrasinin gereklerine uygun, kuvvetler ayrılığı unsuru ile aktif istikrar ve denetleme düzeneklerine dayanan bir hükümet sistemi modeli amaçlıyoruz.
Hükümet sistemimizde, temsilde adalet ile idarede istikrar unsurlarını eşit halde temel almaktayız.
Meclis’i güçlendirirken hükümeti zayıflatmama, hükümeti güçlendirirken Meclis’i zayıflatmama kararlılığı içerisindeyiz.
Bu maksatla; öncelikle “etkili ve iştirakçi bir yasama” organı öngörüyoruz.
Bu kapsamda Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemin kalbi olan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin temsil yeteneği arttırılacak, kanun yapma ve yürütmeyi denetleme fonksiyonları tesirli kılınacaktır.
Böylelikle yasama organının daha demokratik ve daha tesirli olması sağlanacaktır.
Ayrıyeten Meclis İçtüzüğü’nde katılımcılık ön plana çıkarılacak, siyasi partiler kanununda yapılacak değişiklikle parti içi demokrasi prensipleri tesis edilecektir.
Seçim kanunlarında yapılacak düzenlemelerle siyasette şeffaflık ve dürüstlük teminat altına alınacaktır.
Pahalı Konuklar,
Bu kapsamda birinci olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Giden Yolları Demokratikleştireceğiz.
Temsil gücünü arttırmak, temsilde adaleti ve çoğulcu demokrasiyi sağlamak emeliyle seçim barajını %3’e düşüreceğiz.
Yurt dışında mukim 6 milyondan fazla vatandaşımızın Meclis’te temsilinin sağlanabilmesi için yurt dışı seçim etrafı oluşturacağız.
Siyasi partiler ve seçim mevzuatını, Anayasamızda halihazırda yer alan “Siyasi partilerin faaliyetleri, parti içi düzenlemeleri ve çalışmaları demokrasi unsurlarına uygun olur.” kuralına uygun biçimde ve bilhassa parti içi demokrasinin güçlendirilmesi maksadıyla yine düzenleyeceğiz.
Ayrıyeten, siyasi partiler hakkındaki yasal mevzuat ve yaptırım kararlarını Avrupa Kurulu standartları ışığında, çoğulcu demokrasinin garantisini oluşturacak biçimde değiştireceğiz.
Siyasetin finansmanını şeffaflık, denetlenebilirlik ve seçim harcamalarının saydamlığı prensipleri çerçevesinde detaylı biçimde düzenleyeceğiz.
Siyasi partilere ve adaylara yapılan muhakkak ölçünün üzerindeki bağışların ve seçim devirlerinde yapılan tüm harcamaların kamuoyuna açıklanmasını mecburî tutacağız.
Siyasi partiler ortasında adil rekabet şartlarının sağlanması ve demokratik siyasi hayatın güçlendirilmesi gayesiyle, en son yapılan milletvekili genel seçimlerinde en az %1 oy alan siyasi partiler hazine yardımından faydalanmaya hak kazanacaktır.
Saygıdeğer Konuklar,
Yasama organının aktifleştirilmesi gayesiyle ikinci olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Katılımcılığı Arttıracağız.
Yeni bir İçtüzük hazırlayarak yasama çalışmalarının iştirakçi ve şeffaf formda yürütülmesini sağlayacağız.
Kurulların işleyişini, kontrol düzeneklerinin aktifliğini ve muhalefetin kelam hakkını demokrasinin gereklerine uygun halde ele alacağız.
Ayrıyeten yasama bağışıklığına ait olarak değerli iyileştirmeler yapacağız. Bu doğrultuda yasama sorumsuzluğunun kapsamını genişletip, yasama dokunulmazlığının istisnalarını açıkça düzenleyerek, belirsizliğe ve keyfiliğe son vereceğiz.
Üçüncü olarak, Kanun Üretim Süreçlerini Demokratikleştireceğiz.
Demokrasinin özüyle bağdaşmayan torba kanun uygulamasına son vereceğiz.
Bakanlar Kurulu’nun kanun kararında kararname çıkarma yetkisini, yetki kanununa dayanması, Meclis tarafından konusu, sonları ve müddeti açıkça belirtilmesi kaidesiyle kabul ediyoruz.
Fakat temel hak ve özgürlüklerin ise kararnamelerle düzenlenmesine müsaade vermeyeceğiz.
Cumhurbaşkanı’nın, Meclis’in yasama fonksiyonunu zayıflatan veto yetkisine son vereceğiz.
Cumhurbaşkanı’nın kanun üretim süreçlerindeki yetkisini, sadece bir ihtar niteliği taşıyan geri gönderme yetkisi ile sonlu tutacağız.
Yasama kurullarının çalışma usullerini fonksiyonel hale getirecek önlemler alacağız.
Kanunların müzakeresinde ve metinlerin olgunlaşmasında komisyon evresine yük verilmesini temel alacağız.
Kanun imal sürecinin daha nitelikli işletilmesi için ilgili sivil toplum ve meslek kuruluşlarının görüşlerine başvurulmasını sağlayacağız.
Dördüncü olarak, Meclis’in Kontrol Yetkisini Güçlendireceğiz.
Şeffaf ve hesap verebilir bir idare için hükümete hesap sorulabilmesini sağlayacak araçları arttırıp var olan araçları da daha tesirli kılacağız.
Kelamlı soru düzeneğini güçlendirecek, muhataplarına yanıt vermeleri için müddet zaruriliği getireceğiz.
Yazılı soru önergelerine müddeti içerisinde yanıt verilmemesi halinde ilgili bakana yaptırım uygulanmasını sağlayacağız.
Meclisin kontrol yetkisini faal halde yerine getirebilmesi emeliyle meclis soruşturması için gereken kâfi sayıları düşüreceğiz.
Hükümet, Başbakan ve Bakanlar hakkında gensoru verme yetkisini tanıyacağız.
Bu konuda Hükümet ile Başbakan hakkındaki gensoruları, yapıcı/kurucu güvensizlik oyu kaidesine bağlayarak yürütmenin istikrarını teminat altına alacağız.
eğerli Konuklar,
Son olarak, parlamentoların tarihi bir kazanımı olan bütçe hakkının devredilmezliği unsurunu tesis edeceğiz.
Vatandaşlarımızdan toplanan vergilerin nasıl harcandığının tesirli biçimde denetlenebilmesi için Meclis’in bütçe hakkını, Meclis’in devredilemez bir yetkisi ve kontrol aracı olarak düzenleyeceğiz.
Meclis bünyesinde Kesin Hesap Kurulu kuracağız. Komisyonu’nun Lideri ana muhalefet partisinden olacak.
Sayıştay raporlarının tamamının Kesin Hesap Komisyonu’na sunulmasını sağlayacağız.
Aziz milletimizi ve hepinizi hürmetle selamlıyorum.
3. Genel Lider Yardımcısı: İstikrarlı ve Hesap Verebilir Yürütme
Bülent Şahinalp
Sayın Genel Liderler,
Çok Pahalı Konuklar,
Yarının Türkiye’si için gerçekleştirdiğimiz bu değerli güne bizlerle birlikte tanıklık eden değerli vatandaşlarımız,
Sizleri hürmetle selamlıyorum.
Yarının Türkiye’si için hazırladığımız Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemde kuvvetler ayrılığı unsuruna ve aktif istikrar ve denetleme düzeneklerine dayanan bir hükümet sistemi amaçlıyoruz.
Öngördüğümüz bu sistemde, millet iradesinin üstünlüğünü temel alan tesirli ve iştirakçi bir yasama organının yanında istikrarlı ve hesap verebilir bir yürütme organı oluşturacağız.
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemde yürütme organı, devletin ve milletin birliğini temsil eden, tarafsız, siyasi sorumluluğu olmayan Cumhurbaşkanı ile, yürütmenin asıl yetkili ve sorumlu kanadı olan, yasama organının içinden çıkan ve Meclis’e karşı siyasi sorumluluğu bulunan Bakanlar Kurulu’ndan müteşekkil olacaktır.
Bu sayede Cumhurbaşkanı; kendisinden beklenen uzlaştırıcı hakem rolünü üstlenebilecek, Cumhurbaşkanlığı devletin ve milletin birliğini temsil etmesi emeliyle tarafsız ve partiler üstü bir yapıya kavuşturulacaktır.
Yarının Türkiye’sinde güçsüz ve istikrarsız hükümetlere yol açma tehlikesiyle karşı karşıya kalmamak ismine Başbakan, Bakanlar ve Bakanlar Heyeti güçlendirilecek, hükümet istikrarını sağlayıcı önlemler arttırılacaktır.
Bedelli Konuklar,
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de Cumhurbaşkanlığı makamının niteliğini, müddetini, misyon ve yetkilerini şu biçimde düzenledik:
Cumhurbaşkanı ile Meclis’in vazife müddetlerinin ayrıştırılması hedefiyle Cumhurbaşkanı’nın vazife müddetini 7 yıl olarak belirleyeceğiz.
Bizler, Cumhurbaşkanı’nın hem toplumun farklı bölümleri hem de Meclis’teki partiler karşısındaki tarafsızlığını tam manasıyla sağlayabilmesini amaçlıyoruz. Bu nedenle Cumhurbaşkanı’nın sadece bir periyot için seçilmesi kuralını getireceğiz.
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemde Cumhurbaşkanlığı makamını, milletin ve devletin birliğini temsil eden, tarafsız bir makam olarak düzenleyeceğiz. Bu noktada altını çizmek istediğim konu şudur ki Cumhurbaşkanı seçilen kişinin varsa partisi ile ilişiği kesilecek ve vazifesi sona eren Cumhurbaşkanı faal siyasette bir daha misyon alamayacaktır.
Devletin başı sıfatını taşıyan Cumhurbaşkanlığı temsilî misyon ve yetkilere sahip bir makam olarak düzenlenecektir.
Yürütmeye dair icrai yetkiler, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne karşı siyasi sorumluluğu olan Başbakan ve Bakanlardan oluşan Bakanlar Şurası tarafından kullanılacaktır.
Cumhurbaşkanı’nın istisnai nitelikte tek başına yapabileceği süreçler ise Anayasa’da detaylı olarak düzenlenecektir.
Cumhurbaşkanı’nın icrai bir yetkiye sahip olmamasına uygun olarak vazifesi ile ilgili siyasi sorumsuzluğu temel alınacaktır. Bununla birlikte, Cumhurbaşkanı’nın hukuksal ve cezai sorumluluğuna ait asıllar, Anayasa’da düzenlenerek yargılama makamı ve tarzı açıkça belirtilecektir.
Bedelli Konuklar,
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de öngördüğümüz Bakanlar Kurulu’nun yapısını ise şu halde düzenledik:
Başbakan, parlamenter sistem gelenek ve unsurlarına uygun olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri ortasından belirlenecektir. Başbakan’ın belirlenmesi bakımından, Cumhurbaşkanı Meclis’te en çok milletvekiline sahip siyasi partiye hükümeti kurma vazifesini verecektir. Hükümetin Anayasa’da öngörülen müddette kurulamaması halinde bu vazife, milletvekili sayısıyla gerçek orantılı olarak öbür siyasi partilere sırasıyla verilecektir.
Bakanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri yahut gereksinim duyulduğu takdirde- milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olan bireyler ortasından, Başbakan tarafından atanacaktır. Bakanlar Konseyi, Başbakanın başkanlığında toplanacaktır.
Yetkide ve sorumlulukta paralellik unsuru yeterince Başbakan ve Bakanlar Heyeti Meclis’e karşı sorumlu olacaktır. Buna nazaran Başbakan ve Bakanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne karşı ferdî ve kolektif olarak sorumlu tutulacaktır.
Hükümetin kurulmasını kolaylaştırmak hedefiyle hükümetin kurulmasında kolay çoğunluk, düşürülmesinde ise Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının salt çoğunluğu temel alınacaktır.
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemde Hükümete istikrar kazandırmak maksadıyla gensoru ile yapan güvensizlik oyu birleştirilecektir. Hükümetin düşürülmesi; yeni hükümetin, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin üye tam sayısının salt çoğunluğuyla seçilmesi koşuluna bağlı olacaktır.
Böylelikle bir yandan hükümetin düşürülmesi zorlaştırılırken öteki yandan mümkün hükümet krizleri de önlenecektir. Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemde yeni hükümetin kurulması teminat altına alınmadan mevcut hükümet düşürülemeyecektir.
Bedelli Konuklar,
Yürütme başlığı altında ele aldığımız öteki bir mevzu ise Fevkalâde Hal Yönetimi’dir. Buna nazaran;
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de Cumhurbaşkanı’nın ya da Bakanlar Kurulu’nun tek başına OHAL ilan etme yetkisi olmayacaktır. Fevkalâde hal ilan etme yetkisi, Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu’na ilişkin olacaktır. Bu yetki, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin onayına tabi tutulacaktır.
Fevkalâde hal rejiminin istisnai niteliğinin bir gereği olarak OHAL için öngörülen mühletler kısaltılacaktır.
Harika hal rejiminin keyfi bir idareye dönüşmesine pürüz olmak hedefiyle harika hal kanun kararında kararnamelerine hukuk sistemimizde yer verilmeyecektir.
Bu kapsamda, harikulâde halin hukuk devletinin teminatları çerçevesinde sürdürülmesini sağlamak üzere, İnanılmaz Hal Kanunu’nda gerekli düzenlemeler yapılacaktır.
Hepinizi hürmetle selamlıyorum.
4.Genel Lider yardımcısı
Ayhan Sefer Üstün
Sayın Genel Liderlerimiz,
Saygıdeğer Konuklar,
Kıymetli Basın Mensupları,
Ekranları karşısında bizleri izleyen Aziz Milletimiz,
Sunumuma başlamadan evvel hepinizi hürmet, sevgi ve muhabbetle selamlıyorum.
Yarının Türkiye’sini inşa etmek için hazırladığımız Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’in en değerli başlıklarından birisi de elbet bağımsız ve tarafsız yargıdır.
Yargının bağımsızlığı ve tarafsızlığı unsuru, adaletin tesisinin minimum kaidesi, demokratik hukuk devletinin teminatı, hak ve özgürlüklerin teminatıdır.
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemde öncelikle yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığını sağlayacağız.
Yüksek yargı konseyleri ile yüksek yargı organlarının bağımsızlıkları ve demokratik meşruiyetlerini güçlendireceğiz.
Bu heyetlere ve organlara yürütmenin müdahalesini engelleyecek önlemleri alacağız.
Bizler, bağımsız ve tarafsız yargı hedefiyle, hazırladığımız çalışmamızı altı ana başlık etrafında topladık.
Birincisi, Yargı Sistemi ile Hakimlik ve Savcılık Mesleğine yönelik olarak;
Hakimlik teminatını güçlendirecek ve yargıçlara coğrafik teminat garantisi sağlayacağız.
Hâkimlik ile savcılık mesleklerini, tam bağımsızlık için birbirinden ayıracağız.
Yargıçların idari misyonları istikametinden Adalet Bakanlığı’na bağlı olduğuna ait Anayasa kararını kaldıracağız.
Hâkim ve savcıların mesleğe kabullerinde ve yükselmelerinde objektif kriterleri temel alacağız.
Sulh Ceza Hakimlikleri’nin vazife, yetki ve işleyişlerini hukuk devletinin gereklerine nazaran tekrar düzenleyeceğiz.
Tutuklamanın istisna olması unsurunun titizlikle uygulanması için gerekli önlemleri alacağız.
Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatları ile uyumlu kararlar alınmasını ve bu mahkemeler tarafından verilen kararların derhal uygulanmasını sağlayacak düzenlemeler yapacağız.
Yargıçların terfilerinde, verdikleri kararların Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarıyla ahengini temel ölçütlerden biri olarak kabul edeceğiz.
Misyonunu berbata kullanmak suretiyle Anayasa Mahkemesi yahut Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin verdiği hak ihlali kararına sebep olup devleti tazminata mahkûm ettiren ve ziyana uğratan yargıçlara ve savcılara bu tazminat ve zararın rücu ettirilmesini sağlayacağız.
İkinci olarak;
(Adeta yargının kalbi olan) Yargıçlar ve Savcılar Heyetinde değişikliklere gideceğiz.
Bu doğrultuda, hâkimlik mesleği ile savcılık mesleğini birbirinden ayıracağız.
Yargıçlar ve Savcılar Konseyini kaldıracak, Yargıçlar Konseyi ve Savcılar Konseyi formunda iki farklı şura oluşturacağız.
Çoğulculuğun, hesap verebilirliğin ve demokratik meşruiyetin sağlanması için Yüksek Yargı Kurulları’nda üyelerin yarısının Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından üçte iki nitelikli çoğunlukla seçilmesini sağlayacağız.
Üyelerin başka yarısı ise Yargıtay, Danıştay, Türkiye Barolar Birliği, isimli ve idari yargı birinci sınıf hakim ve savcılar tarafından, kendi mensupları ortasından direkt seçilecektir.
Bağımsızlık prensibinin güçlendirilmesi için Adalet Bakanı ve Müsteşarı, Yargıçlar Kurulu’nda yer almayacaktır.
Yüksek Yargı Kurulları’nın disiplin kararları da yargı kontrolüne açık hale getirilecektir.
Kıymetli Konuklar,
Üçüncü olarak yapacağımız değişiklikler;
Barolar ve Türkiye Barolar Birliği’ni kapsıyor:
Avukatlık mesleğinin bağımsız ve özgür bir biçimde icra edilmesi için gerekli önlemleri alacağız.
Yargının kurucu ögesi olan savunmayı anayasal teminata kavuşturacağız.
Çoklu baro uygulamasına son vereceğiz.
Baro ve Türkiye Barolar Birliği seçimlerinde temsilde adalet prensibini temel alacağız.
Dördüncü olarak;
Anayasal tertibin, temel hak ve özgürlüklerin teminatı olan Anayasa Mahkemesi’nin vazife ve yetkileri genişletilerek güçlü ve tesirli kontrol için Mahkeme’yi tekrar yapılandıracağız.
Temel hak ve özgürlüklerin daha güçlü halde korunabilmesi için ferdî müracaatın kapsamını, bahis ve başvurulabilecek haklar bakımından genişleteceğiz.
Yeniden Anayasa Mahkemesi’nde iptal davası açabileceklerin kapsamını da genişleteceğiz.
Anayasa Mahkemesi’nin üyelerinin en az dörtte üçünün hukukçu olmasını mecburî tutacağız.
Mahkeme üyelerinin Meclis tarafından, Danıştay, Yargıtay, Sayıştay, Türkiye Barolar Birliği ve Üniversiteler ortası Şura tarafından belirlenen üç katı aday içerisinden üçte iki nitelikli çoğunlukla seçilmesini sağlayacağız.
Üç üye ise, farklı kaynaklardan gelecek halde Cumhurbaşkanı tarafından seçilecektir.
Kıymetli Konuklar,
Beşinci olarak;
Yüksek Seçim Kurulu’nu Anayasa’da yargı kısmı içerisinde bir yüksek mahkeme olarak düzenleyecek ve konseyin niteliğini açıklığa kavuşturacağız.
Yüksek Seçim Konseyi, idari ve yargısal misyonları bakımından iki daireye ayrılacaktır:
Yargısal misyonu olan konsey bir yüksek yargı organı olarak çalışacak, idari vazifesi olan heyetin aldığı kararları itiraz halinde denetleyecektir.
Altıncı ve son olarak;
Sayıştay’ı Anayasa’da bir yüksek mahkeme olarak düzenleyeceğiz.
Sayıştay’ın kuruluş ve işleyişine ait temelleri, anayasal garantiye kavuşturacağız.
Hesap verebilir ve şeffaf bir idare anlayışıyla Sayıştay kontrolünün kapsamını, tüm kamu kurum ve kuruluşlarını kapsayacak biçimde genişleteceğiz.
Böylelikle güçlü, bağımsız ve tarafsız bir yargının oluşumunu daima birlikte sağlayacağız.
Beni sabırla dinlediğiniz için teşekkür ediyorum.
Tekrar hepinizi hürmetle selamlıyorum.
5. Lider Yardımcısı
Prof. Dr. Bahadır Fazilet Konuşma Metni
Sayın Genel Liderlerimiz,
Sayın Konuklar,
Saygıdeğer vatandaşlarımız,
Sizleri hürmetle ve sevgiyle selamlıyorum.
Yarının Türkiye’si için hazırladığımız Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem ile devletin temel organlarının yanında demokratik hukuk devletinin güçlendirilmesini de temel alıyoruz.
Hükümet sistemimizle; memleketler arası mukaveleler ve kozmik pahalar çerçevesinde başta, tabir ve basın özgürlüğü olmak üzere tüm özgürlüklerin garanti altına alındığı; bireylerin ve sivil toplumun güçlendirildiği, etraf haklarının ve sürdürülebilirliğin sağlandığı, kadın-erkek eşitliğinin tesis edildiği, özgür ve demokratik bir Türkiye’yi inşa etme kararlığındayız.
Bu gayeyle, temel hak ve özgürlükler; lisan, din, mezhep, ırk, cinsiyet, siyasi ve toplumsal aidiyet farkı gözetmeksizin tüm beşerler için garantiye kavuşturulacak ve iç hukukumuz memleketler arası standartlarla uyumlu kılınacaktır. Ötekileştirme hissi doğuran tüm uygulamalar ortadan kaldırılacaktır.
Bu kapsamda birinci olarak Niyet ve Tabir, Toplantı ve Şov Yürüyüşü ile Örgütlenme Özgürlüklerinin kullanımını engelleyen ya da ölçüsüz biçimde sonlandıran mevzuatı yine düzenleyeceğiz. Demokratik toplumun gereklerine uygun olarak bu özgürlüklerin üzerindeki her türlü baskıya son vereceğiz.
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de tabir özgürlüğü; Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin içtihatları yeterince şiddete teşvik, nefret söylemi ya da kişilik haklarına taarruz durumları dışında sınırlandırılmayacaktır.
İnternet mevzuatını, memleketler arası standartlara uygun olarak, tabir özgürlüğünü kısıtlamayacak ve kişilik haklarını ihlal etmeyecek biçimde yine düzenleyeceğiz.
Toplantı ve şov yürüyüşü hakkına ait mevzuatı, Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatları ışığında yine düzenleyerek bu hakla ilgili bildirim uygulamasının yönetim tarafından keyfi halde kullanılmasını engelleyeceğiz.
Din ve Vicdan Özgürlüğü’nü teminat altına alan, demokratik laik hukuk devletinin, çoğulcu toplum nizamının temeli olduğunu düşünüyoruz. Bu nedenle bizler, herkesin inancına, kanaatine ve ömür usulüne hürmet duyulduğu, bireylerin din, inanç ve hayat biçimi fark etmeksizin özgürce yaşadığı, herkesin kendi kimliğiyle ve kendisi olarak eşit biçimde toplumsal, kamusal ve siyasal yaşama katıldığı bir sistemi daima birlikte inşa edeceğiz.
Temel hak ve özgürlükler kapsamında ele aldığımız son derece değerli bir öbür konu ise bayan haklarıdır.
Bayanlar; eğitim, çalışma hayatı ve karar alma düzeneklerine katılma üzere büyük sıkıntılarla ve eşitsizliklerle karşı karşıyadır. Toplumun ve ömrün her alanında, tüm karar alma sistemlerinde kadın-erkek eşitliğini sağlamayı ve muhafazayı öncelikli bir devlet siyaseti haline getireceğiz. Bu bahiste yasal ve yapısal tüm gereklilikleri sağlayacağız.
Yarının Türkiye’sinde bayana yönelik şiddetle faal halde uğraş edilecek, şiddetin önlenmesi ismine milletlerarası kontratlar ve ulusal mevzuat kararları tesirli formda uygulanacaktır. Bayana karşı işlenen cürümlerle ilgili Türk Ceza Kanunu’nda gerekli düzenlemeler derhal yapılacaktır. Failler için caydırıcı cezalar öngörülecek, uygulanan indirim sebepleri tekrar düzenlenecektir.
Tekrar bu kapsamda eğitim müfredatına ilkokul birinci sınıftan itibaren insan hakları ve kadın-erkek eşitliği dersleri konulacaktır.
Kız çocuklarının eğitim hakkı garanti altına alınacak ve bu hakka erişimin önündeki tüm maniler kaldırılacaktır.
Sayın Konuklar,
Öteki bir başlığımızsa Basın Özgürlüğüdür. Bu hakkı teminat altına alarak, basına vazifesini özgür bir formda yapacağı inançlı, çoğulcu ve elverişli bir ortam sağlayacağız.
Gazetecilere karşı ceza soruşturmasına münasebet yapılan mevzuatı, Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatları çerçevesinde yine düzenleyeceğiz.
TRT’yi ve Anadolu Ajansı’nı, bağımsızlık ve tarafsızlık temellerine nazaran yine yapılandıracağız. Keyfi akreditasyon kararlarına son verip, basın kartlarının verilmesinde meslek kuruluşlarına belirleyici bir rol vereceğiz.
Medya sahipliği ve finansmanını şeffaf hale getirecek, medyada tekelleşmeyi ve kartelleşmeyi önlemek gayesiyle yasal ve yapısal önlemler alacağız.
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun vazifesini bağımsız ve tarafsız olarak yerine getirebilmesi için yasal ve yapısal değişiklikler yapacağız. Konseyin üyeleri, üye yapısında çoğulculuğu sağlamak üzere alanında uzman şahıslar ve meslek kuruluşları temsilcileri ortasından Meclis tarafından nitelikli çoğunlukla seçilecektir.
Basın İlan Kurumu’nun yapısı ve üye seçimi basın özgürlüğüne uygun formda yine düzenlenecektir.
Öte yandan demokratik toplumun asli bir ögesi olan Sivil Toplum kuruluşlarına yönelik ayrımcılığa ve baskıya da son vererek, bu kuruluşların faaliyetlerini keyfi bir biçimde engelleyen düzenlemeleri kaldıracağız. Bu kuruluşların özgürce çalışabileceği inançlı, çoğulcu ve elverişli bir ortam oluşturacağız.
Bedelli Konuklar,
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem ile birlikte Toplumsal Haklar da teminata kavuşacaktır.
Refahın adil bölüşümünü sağlayarak, toplumsal hakları ve devlet yardımlarını insan onuruna yaraşır bir halde ve hak temelli bir yükümlülük olarak güçlendireceğiz.
Engelli vatandaşlarımızın çalışma hayatı dahil toplumsal hayatın tüm alanlarına tam iştiraklerinin önündeki mahzurları kaldıracağız.
Son olarak ise Etraf haklarına ait anayasal ve yasal düzenlemeleri memleketler arası hukukla uyumlu hale getireceğiz. Doğal ömür kaynakları ve etrafın korunması konusundaki devletin yükümlülüklerini Anayasa’da açık halde düzenleyeceğiz.
Devleti, toplum sıhhatinin korunması ve refahının sağlanması emeliyle içme suyu kaynaklarını, tarım alanlarını, ormanları ve hayvanları korumakla; iklim krizine karşı çaba etmekle ve nizamlı kentleşmeyi sağlamakla yükümlü kılacağız.
Yargı sisteminde etraf konusunda uzmanlaşmış yargıçların misyon yapacağı Etraf Mahkemeleri kuracağız.
Aziz milletimizi hürmet ve sevgiyle selamlıyorum.
6. Lider Yardımcısı
Bülent Kaya
Saygıdeğer Genel Liderlerimiz,
Kıymetli Konuklar,
Ekranları başında bizleri izleyen Çok Değerli Vatandaşlarımız,
Sözlerime başlarken hepinizi hürmetle selamlıyorum.
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de Kamu İdaresi ve Siyasi Etik Başlıklarını sizlere arz etmek üzere huzurlarınızdayım.
Öncelikli olarak kamu idaresine eşitlik, tarafsızlık, liyakat, hukuka uygunluk ve şeffaflık prensiplerini hakim kılacağız.
Tüm kamu kurumlarının, işlev ve etkinliklerini gözden geçirerek gereksinimler doğrultusunda yine yapılandıracağız. Bu bağlamda paralel bütün kurum ve heyetlerin faaliyetlerine son vereceğiz.
Kamu idaresinde bayan yöneticilerin sayısını arttıracağız.
İkinci maksadımız kamu vazifesine alınmada her kademede liyakat ve eşitlik prensiplerini hâkim kılmaktır.
Mülakat uygulamalarına son vererek yazılı imtihan sonuçlarını temel alacağız. Kelamlı mülakat yapılması mecburî olan haller ise lakin kanunla düzenlenmek kaydı ile istisna olacaktır. Bu durumda da adaylara yöneltilecek sorular kura tarzıyla belirlenecek, kelamlı imtihan ve mülakatlar kayda alınacaktır.
Üçüncü amacımız yolsuzlukla faal bir formda gayret etmektir. Yolsuzlukla ilgili mevzuatı, Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu’nun tavsiye kararlarıyla tam uyumlu hale getireceğiz.
Kamu İhale Kanunu’nu yenileyerek ihale mevzuatını tek kanunda düzenleyeceğiz. Kamu alımlarında ve ihalelerde rekabeti ortadan kaldıran, ihaleyi istisna keyfiliği kural haline getiren, yolsuzluğun kapısını açık tutan istisna ve muafiyet kararlarını kaldıracağız.
Dördüncü olarak Mahallî idarelerin yetki ve sorumluluklarını artıracağız. Lokal İdarelerde demokratik iştirak, şeffaflık ve hesap verebilirlik unsurlarını hâkim kılacağız. Merkezi idarenin mahallî idareler üzerindeki idari kontrolünün sonlarını açıkça belirleyerek yerindelik kontrolü manasına gelen vesayet uygulamalarına son vereceğiz. Bu bağlamda yeni bir merkez-yerel istikrarı kuracağız.
Mahallî idarelere, genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan hissesi arttıracağız
Seçimle gelenin seçimle gitmesini teminat altına alacağız. Mahallî idarelerde seçme ve seçilme hakkını yok sayan kayyum uygulamalarına son vereceğiz.
Kıymetli Konuklar,
Kamu idaresi başlığı altında beşinci olarak mutabık kaldığımız nokta ise akademik özgürlük ve üniversitelerle ilgili düzenlemelerdir.
Yüksek öğretimde özgür ve çoğulcu bir sistem oluşturarak Üniversitelerin bilimsel özerkliklerinin yanında, idari ve mali özerkliklerini de anayasal garanti altına alacağız.
Yükseköğretim Kurulu’nu kaldırarak yerine yetkileri uyum vazifesi ile sonlandırılmış, üyelerinin ise demokratik meşruiyet temeline dayanılarak seçildiği üniversiteler ortası bir şura tesis edeceğiz.
Öğretim üyelerinin kendi üniversitelerinin rektörünü seçmesine imkân sağlayacağız. Dekan adaylarının uzmanlık alanlarının, ilgili fakültenin niteliğine uygun olması temelini temin edeceğiz
Kamu idaresinin altıncı ve son başlığı olarak Düzenleyici ve Denetleyici Kurumları ele aldık. Bu kurumların oluşumunda ve çalışmasında liyakat, şeffaflık ve tarafsızlık prensiplerinden taviz vermeyeceğiz.
Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların idari ve mali özerkliğe kavuşturulmasını sağlayarak bağımsızlıklarını tesis edecek ve yürütmenin müdahalelerine karşı korunmaları için yasal ve yapısal tedbirler alacağız.
Kurumlara atanacak üyelerin yetkinliklerini objektif olarak ortaya koyacak kriterler belirleyeceğiz. Merkez Bankası başta olmak üzere düzenleyici ve denetleyici kurumların bağımsızlığını zedeleyecek hiçbir uygulamaya ve düzenlemeye yer vermeyeceğiz.
Kıymetli Konuklar,
Demokratik hukuk devleti önündeki en büyük mahzurlardan bir tanesi de siyasi makam sahiplerinin yolsuzluklarını önleyecek mevzuatın yetersiz olması ve var olan kararların uygulanamamasıdır.
Bu sebeple de şeffaflık sağlanamamakta, rüşvet ve yolsuzluklar engellenememektedir.
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de milletvekillerinin, bakanların, siyasi parti genel merkez yöneticilerinin ve belediye liderlerinin vazifelerini yerine getirirken uymaları gereken siyasi etik prensiplerinin düzenlenmesi emeliyle Siyasi Etik Kanunu hazırlayacağız.
Kanun kapsamındaki şahısların; vazifelerini yerine getirirken, adalet, eşitlik, hesap verebilirlik, ferdî menfaat sağlamama, çıkar çatışması olacak hallerden kaçınma ve şeffaflık unsurlarına nazaran hareket etmesini sağlayacağız.
Siyasi etik prensiplerinin tesirli olarak uygulanmasına ait kurumsal yapılanmayı tesis edeceğiz.
Aziz Milletimiz, Pahalı Konuklar
Bizler, toplumu en geniş yelpazede temsil eden altı siyasi parti olarak; Yarının Türkiye’si için hazırlamış olduğumuz Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemi, ülkemize, adalet, barış, refah ve huzur getirmesi inancıyla hayata geçirmeyi taahhüt ediyoruz.
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemin, milletimize güzel ve uğurlu olması temennisi ile hepinizi hürmet ile selamlıyorum.
