Marmara’da geçen ay evvel Yalova sonra da Tekirdağ’da zelzele oldu. Her iki zelzelenin büyüklüğü orta şiddette olsa da pozisyonları itibariyle akla çabucak beklenen büyük Marmara sarsıntısını getirdi. Marmara’da yaşanan bu zelzeleler uyarıcı nitelikte mi? Büyük Marmara sarsıntısının önümüzdeki yıllarda olma mümkünlüğü yüzde kaç?
Jeofizik Mühendisi Prof. Dr. Haluk Eyidoğan, Marmara’da meydana gelen “hafif ve orta kuvvette olan 3 ile 5 ortası büyüklükte zelzelelerin nerelerde tehlike yaratacak sarsıntılar olabileceğini gösteren kanıtlar” olduğunu söyledi.
Hürriyet’te yer alan habere nazaran “Tekirdağ’da meydana gelen sarsıntı, yeri itibariyle Kuzey Anadolu Fay neslinin Marmara içerisindeki Ana Marmara Fayı’na yakın yerde oldu” diyen Prof. Dr. Haluk Eyidoğan, “Geçmiş yıllarda bu bölgede çok sayıda ve bu büyüklükteki zelzeleler oldu. Örneğin Kuzey Anadolu Fayı’nın Gaziköy-Mürefte-Şarköy-Saros sınırında uzanan kesiminde (Ganos Fayı yahut Gaziköy Fayı olarak adlandırılır) 1912’de 7.4 büyüklüğünde bir zelzele oldu ve çok ağır hasarlara ve can kayıplarına yol açtı” dedi.
“Marmara Denizi’nde 7 ve daha büyük bir sarsıntının olma mümkünlüğü önümüzdeki 25 yıl içerisinde yüzde 65’tir”
“Marmara Denizi ve etrafındaki zelzeleler ile ilgili bilgilerimiz 2 bin yıl geriye gidebilmekte” diyen “Prof. Dr. Eyidoğan, şu bilgileri paylaştı:
“MS 32-2021 yılları ortasında büyüklüğü 6 ve daha fazla olan onlarca sarsıntı ve bunların kıyılarda yarattığı tsunami olayları tespit edildi. Karada ve denizde yapılan deniz jeofiziği çalışmalarından elde edilen fay bilgileri ve zelzele tarihi tahlilleri Marmara ve etrafındaki yerleşimler için ihtimaller hesapları ile zelzele tehlike bedellerini elde etmemizi sağladı.
Bugüne kadar çeşitli çalışmaların vardığı karamsar tehlike ihtimali şudur: Marmara Denizi’nde başta İstanbul olmak üzere etrafındaki tüm yerleşimleri olumsuz etkileyecek ve kayıplara neden olacak 7 ve daha büyük bir sarsıntının olma mümkünlüğü önümüzdeki 25 yıl içerisinde yüzde 65’tir. Esasen İstanbul için sarsıntı kayıp kıymetleri de buna nazaran yapılıyor.”
6 unsurda: Neler yapılması gerekiyor?
Prof. Dr. Haluk Eyidoğan 6 husus de yapılması gerekenleri sıraladı:
1- Bina bazında muhtemel hasar derecesi ve insan kayıpları hesapları yapmalı ve yapı envanterini yenilemeliyiz.
2- Risk altındaki dallar belirlenmeli, mekânsal tahliller yapılmalı ve sarsıntı kayıplarını azaltacak yenileme, uygunlaştırma, güçlendirme çalışmaları yapılmalı. Gerektiğinde mevzuatta değişiklikler yapılmalı ve öncelikli projeler gerçekleştirilmeli.
3- Sırf yapı ünitelerini değil, açık alan ve barınma alan sistemini, tehlikeli unsur stoklarını, tarihi ve kültürel mirası, ticaret ve altyapıyı birlikte düşünen bir bütünleşik korunma / sakınım planlaması yapmalıyız ve uygulamalıyız.
4- Yüksek afet riski gösteren özel alanlar için yaptırım gücüne sahip plan ve uygulamalara başvurmalıyız. İmar planı üretim ve uygulama pratiğimizi bu manada geliştirmeliyiz.
5- Yerelde toplumun büyük tehlikeye karşı toplumsal direnç ve örgütlülüğünü güçlendirecek daima eğitimler ve uygulamalar yapılmalı. STK, MAG, Okul ve Aile Birlikleri hususla ilgili odaklar olabilir.
6- Kentsel dönüşüm için her yıl genel bütçeden afet risklerinin azaltılması için kullanılacak bir bütçe havuzu oluşturmalıyız ve öncelikli alanlarda ve alt ve orta gelir kümesinin risk altında olduğu alanlarda zelzele inançlı yerleşmeler oluşturmalıyız.
| AFAD bilgilerine nazaran geçtiğimiz yıl, 6’dan büyük 3 sarsıntı oldu. Ayrıyeten büyüklüğü 5 ve üstü altı, büyüklüğü 4 ve üstü 205, büyüklüğü 3 ve üstü ise 973 adet zelzele yaşandı. Büyüklüğü 3 ve altının da izlendiği çalışmada, 2021’de toplam kayıtlara geçen sarsıntı sayısı 23 bin 753 olarak açıklandı. |
