İnsan Hakları Hukukçusu Avukat Tuğçe His Köksal, Taliban’dan kaçmak isterken Kabil Havalimanı’nda hayatını yitiren Afganların vefatının Milletlerarası Ceza Mahkemesi’nde yargılama konusu olabileceğine dikkat çekti. Emekli Hava Pilot Korgeneral Erdoğan Karakuş da, “ABD’nin çekilme operasyonu tam bir fiyasko. Olayın ortaya çıkış formuna baktığımızda insani bir hareket stili olmadığını görüyoruz” dedi.
Afganistan’dan çekilme kararı alan ABD, sivillerin tahliyesi için Pazartesi günü Kabil Havalimanı’na askeri kargo uçağını göndermiş, havalimanına akın eden yüzlerce Afgan, uçağın kanat ve iniş ekiplerine tutunarak Taliban’dan kaçmaya çalışmıştı.
Kalkış sırasında çok sayıda kişi ömrünü yitirmiş, uçak havalandıktan kısa bir mühlet sonra uçaktan düşen 2 Afganlının imgeleri de dünya kamuoyunda infial uyandırmıştı. Yaşananların akabinde Amerikan Hava Kuvvetleri, havalimanındaki kaos sırasında havalanan uçağın tekerlekleri ortasında insan bedeni modülleri bulunduğunu doğruladı.
Re’sen soruşturma başlatılabilir
Kabil Havalimanı’nda Pazartesi günü yaşanan kaos ve sonrasında izlenebilecek tüzel süreçle ilgili T24’ün sorularını yanıtlayan İnsan Hakları Hukukçusu Avukat Tuğçe His Köksal, havalimanındaki ölümlerin Milletlerarası Ceza Mahkemesi’nde yargılama konusu olabileceğini belirterek, şu tabirleri kullandı: “Afganistan’dan Katar’a giden ABD uçağının kalkışı sırasında hayatını yitiren bireylerle ilgili türel açıdan yürütülebilecek süreçler büyük ölçüde usuli manilere takılıyor. Birincisi, ABD, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi ferdî müracaat kabul yetkisini kabul etmemiş. BM Komitesini harekete geçirebilmek usulen mümkün görünmüyor.
Öbür taraftan Afganistan açısından bu olaylar Milletlerarası Ceza Mahkemesi önünde re’sen başlatılacak bir soruşturmada incelenebilir. Olaylarda sorumluğu olanları araştırıp, bununla ilgili yargılama süreci başlatabilir. Burada savcılık kadar BM Güvenlik Kurulunun halinin ne olacağı da değerli. Şimdi bu hususta bir gelişme yok.
Üniversal yetki de kullanılabilir
Başka bir süreç ise bir ülke tarafından kozmik yetkinin kullanılması olabilir. Suriye açısından Almanya kullanmıştı. Natürel şahsi ceza sorumluluğu kapsamında kozmik yetkisini kullanarak soruşturma açabilir. Lakin burada da gıyabında bir yargılama kelam konusu olamaz. Her iki süreçte de affedilebilirlik sorununa de bakmak gerekiyor. Pilot ve süreci yönetim edenler bütün yükümlülüklerini yerine getirdi mi? Tedbire imkanları var mıydı? Tedbire imkanına yönelik uğraş gösterildi mi? Bunların bilinmesi gerekiyor.“
“Çekilme tam bir fiyasko”
Tahliye operasyonunu askeri açıdan kıymetlendiren Emekli Hava Pilot Korgeneral Erdoğan Karakuş ise, ABD askerlerinin ortaya koymuş olduğu ihmallere dikkat çekti.
Karakuş, şunları söyledi: “ABD’nin Afganistan’dan çekilmesi baştan aşağı fiyaskolarla dolu. Çekilmenin kaideleri vardır, evvel sivilleri tahliye edersin, askeri sonra çekersin. Tüm bu olaylar, çekilme kaidelerine uyulmamasından kaynaklanmıştır. ABD askeri Bagram Hava Üssü’nden bir gecede silah ve teçhizatlarını bırakarak kaçtı. Havaalanında yaşananlar da aslında tüm bu plansız çekilmenin sonucu. Orada pilot ne komut aldı bilmiyoruz. Pilota ne dediler, onu da bilmiyoruz.
Hasebiyle burada sorumluluk yalnızca pilota ilişkin olmayabilir. Harekatı yönetim eden tüm yetkililer o şahısların vefatından sorumlu olabilir. Olayların ortaya çıkış formuna baktığımızda, en aşağıdan üst makamlara kadar insani bir hareket şekli olmadığını görüyoruz. Alanda kâfi uyum sağlanamadığında pilota dur buyruğu verilebilirdi, uçak kalkmayabilirdi.“
