Rumet Serhat
Bu palavra dünyada, ebeveyn-evlat sıralamasında yaş temel alınır diye umarsak, ortalama her ailenin her evladı için ebeveynini kaybettiği an vakit durur, hayat manasını kaybeder, evlat içine çekilir, “Neden ben” diye ve “Daha vakti vardı” diye düşünür. Bu evvel kendini, daha sonra etrafı, dünyayı suçlama süreci ortalama iki yıl sürer. İki yılın sonunda kişi yine toplumla bütünleşmiş, hayata veda etmiş ebeveynini hafızasında bir köşeye yerleştirip, bu durumu hayatın bir döngüsü olarak kabul edip, gündelik hayatına devam etmektedir.
Bir de benim ve benim üzere sayıları bir ülke için utanılacak çoklukta olan beşerler var. Bizler daha ergenliğe bile girmeden babaları devletin “âli menfaatleri uğruna” siyasi cinayetlerle katledilen, art planında para, rant, karışık ve karanlık münasebetler döndüğünü de anlamak zorunda bırakılan çocuklardık. Medyada da siyasi cinayetleri “bu ‘vahşilerin’ (o vakitler kötülemek için bile Kürt sözünü medyada kullanmak sıkıntılıydı) kendi iç çekişmesi” diye lanse ettirip, vatandaşına da “su testisi su yolunda kırıldı“, “zati bilmem nereliymiş
Tüm bu çocukların acı kıssalarının her biri karanlığın başka bir tonu; kimileri babalarını hiç görememiş, hiç hatıra edinememiş oldukları için daha da yaralılar. Gerçi benim, kendilerinin babaları ile ilgili anıları olmasa dahi, babalarının hayattayken çocuklarıyla ilgili en hoş anıları vermiş olduklarına inancım tam.
Ailemle ilgili hoş anıların yanı sıra 27 yıldır silemediğim hatıra ise babam Medet Serhat ile annem Yurdanur Serhat‘ın, 1994 yılında, 11 Kasım’ı 12 Kasım’a bağlayan gecede, aile dostlarımızın düğününden dönerken otomobilin içinde otomatik silahla akına uğramaları. Akından kısa bir mühlet evvel otomobil seyir halindeyken babam anneme, “Kendimi güzel hissetmiyorum” demiş ve kemerini çözüp, başını annemin dizlerinin üzerine koyup uyumaya başlamış. Müsaadenizle bu kısmı annemin anlattığı biçimiyle yazmak istiyorum:
“Solumuzdan bir otomobil kaldırımın üstünden gidiyordu. Noyan Sokağı’na dönecektik, otomobil önümüzde durdu. Dönemedik, grup elbiseli, yelekli, saçları düzgün kesilmiş, filinta üzere bir adam ön kapıyı açtı. Bir adım attı, tak, tak diye iki kurşun sıktı sürücüye. Saniyelik oluyordu her şey. Hiç uyanmadı Medet. Uykudan vefata geçti. Katil, ‘Yaktım çıranızı’ diye bağırıyordu. Ben ellerimi Medet’in başına gerçek kaydırdım. Yağmur üzere kurşunlar geliyordu. Medet’in başına gerçek ateş ediyordu bilhassa. At at bitmiyordu. 3,5,10… Sürücü ölmüştü, otomobilin da kapısı açık. Koşarak kaçtı, artta iki kişi daha vardı. Katil gittikten sonra çabucak Medet’in yaşayıp yaşamadığını anlamak için eğildim, nefes alıyor mu diye baktım. Şakağından kurşun girmişti. O daima geç kalan polis bu defa iki dakika geçmeden geldi. ‘Kurtarın’ diye bağırıyordum. Parmağımdan giren kurşun yüzünden kapıyı açamıyordum. Medet’i de bırakamıyordum. Takımlar kapıyı açtı. ‘Yürüyebiliyor musunuz’ diye sordular. Yürüyerek polis minibüsüne bindirdiler.”
Annemin vücuduna o gece 14 kurşun isabet ediyor. Safra kesesi, dalağı, midesinin dörtte üçü yok… Kalbinin iki milim altından geçmiş kurşun, ince bağırsakta sekiz delik. Kalınbağırsağından da 12 santim almışlar…
Natürel, bahisleri açtıkça daha da ağır travmalar karşıma, karşımıza çıkıyor. Bu katliamlarda mağdur edilen herkesin yanında dayanak olacak en az bir yakını vardı; annesi, ağabeyi, ablası, amcası, dayısı vardı. Kendi durumumu düşününce… 16 yaşındaydım ve üniversiteye hazırlanıyordum. Annem ile babamın meskene dönmesini beklerken bir anda konuta 10’un üzerinde sivil polis gelmişti. Bir bilinmezlik içinde olan biteni anlamaya çalışırken en yakınım iki metre uzaktaki karşı dairedeki İdayet Abla‘ydı. Lakin İdayet Abla da aramızdaki arayı mevcut sivil polis kalabalığından ötürü aşamıyordu. Hiç bilgi verilmiyor, babamın kim olduğu, annemin kim olduğu soruluyordu yalnızca. Bir kısmı benimle birebir soruları sorup, tıpkı yanıtları alırken daima rutin değişiyor, daha da afallıyordum. Zihnim, korktuğumun gerçek olmadığını, tüm olayda bir yanlışlık olduğunu söylüyordu. Sivil polisler (ya da her kimseler), konutta arama yapıp, tüm meskenin altını üstüne getirdiler. Bir müddet sonra bir merkeze gitmemiz gerektiğini söylediler. Tabii tüm telefon rehberlerinin, babamın altın saatinin ve konuttaki belirli bir ölçü paramızın kaybolduğunu daha sonra öğrendim.
Pijamalı olduğumdan üzerime bir şeyler giymemi rica edip beni “durumun açıklanacağı” yere götüreceklerini söylediler. O ortada İdayet Abla’nın kızgın sesini duyduğumu hayal meyal hatırlıyorum. Sanırım Kadıköy’deydi, hala bugün bile hatırlamadığım bir “yere” gitmiştik. “Yer” diyorum, zira gördüğüm hiçbir karakola benzemiyordu. Ya da ben farkında değildim. Tek hatırladığım; kocaman masası olan, o gece tüm gördüğüm sivil polislere karşın üniformalı, hatta daha yenilenmemiş, eski yeşil polis üniformalarından giymiş, orada amir olduğu muhakkak birinin karşısındaki kanepede oturuyorduk. Amir ben hariç herkese bakıyor, yüzünde sıkkın bir tabir. Odada kimse konuşmuyor. Dramayı sevmeyen mücadeleci üretim yeniden öne çıktı ve daha o konuşmadan, kim kimdir tanışmadan, uzatmadan, bir evladın birkaç saat evvel konuştuğu, gülüştüğü ebeveynleri ile ilgili en acı soruyu ben sordum: “Annem ve babam hayatta mı?“
Amir şaşırmış göründü, lakin duraksamadan bana “Babanızı kaybettik, anneniz ise ameliyatta, ancak hayati tehlikesi çok büyük. Sağ çıkmayabilir. Güçlü olmak zorundasınız” dedi.
Bugün bile emniyette üst seviye bir vazifelinin bana bu türlü bir cümle kurmasına, içten söylemiş olmasına hala şaşırırım. Tahminen de babamla şahsi tanışıklığı vardı, bilemeyeceğim. Annem daima babama “Medet, seni bir kere tanıyan senin için kötülük düşünemez” kaygısı.
Annemin bu kelamlarının bir benzerini babamın arkadaşı çok beşerden duymuştum fakat 27 yıl sonra Toplum ve Hukuk Araştırmaları Vakfı’nın (TOHAV) öldürülen Kürt avukatları andığı “Medet Serhat’ın Ortamızdan Ayrılışının 27. Yıldönümü” panelinde avukat Eren Keskin‘in de lisana getirdiği bir anekdotla bir defa daha hatırladım. Babamın otopsisine gözyaşları içerisinde girenlerden biri olan Eren Keskin panelde, otopsi esnasında savcının da ağladığını görünce şaşırdığını ve savcıya neden ağladığını sorduğunu anlatıyordu. Savcının “Medet’i tanırdım. Benim de devir arkadaşımdı” karşılığını verdiğini aktarıyordu.*
O geceye dönersek, amirin kelamlarından sonra, İdayet Abla bana sarılırken, içimden “en azından biri hayatta” diye düşündüğümü hatırlıyorum. Üstte yazdığım üzere, beşerler ebeveynlerinin vefatını kabul ettikten sonraki iki yılın sonunda tekrar toplumla bütünleşirmiş. Bense babamın öldüğünü lakin iki yıl sonra kabul edebilmiştim. Zira babamı öldüren güçler birebir vakitte annemi de sakat ve hayati risk altında bırakmışlardı.
Yıllar içinde bir evlat nasıl bir ebeveynini başkasına tercih edebilir, ben nasıl bu türlü bir şey düşündüm, diye kendimi çok sorguladım. Yanıtı, elbette hiçbir evlat bu türlü bir ayırım yapmaz, fakat anne ve babanız otomatik silahlarla akına uğramışsa, hayattan çok fazla beklentiniz olamaz esasen. Tek avuntunuz sizi bu dünyaya getiren insanlardan birinin en azından hayatta olması tesellisidir. Keza, ben kendimi sorgulamak zorunda değildim. Sorgulanması gereken “terörle çaba” ismi altında avukatları öldürenler, para için tetikçilik yapanlar ve onları kollayan sistemdi. Vatandaşının hayat güvenliği üzerine kurulmuş bir yapı olmasına karşın gözünün önündeki cinayetleri yıllardır görmeyen devletti sorgulanması gereken.
Daha da mühimi, artık ben sorgulaması gereken kişi de değildim. Sorgulaması gereken öteki mağdurlar da değildi. Sorgulaması gereken beşerler, mağdur olmayan insanlardı. Onların sorması gereken soru: “Adalet nerede?!” olmalıydı.
Şunu unutmamak gerekir ki, toplum bir bütündür. Şayet toplumda birtakım bireyler ırk, din, lisan, cinsiyet üzere doğal hayatta olmayan, yalnızca insanlara has boş ayrımlara uğruyor ve adaletten yoksun bırakılıyorsa tüm toplum adaletten ve hasebiyle güvenlikten yoksun bırakılıyor demektir.**
İşte, bu yüzdendir ki bu satırları yazan, bir yarısı 16 yaşında kalan çocuk için babasını katledenler ve annesini yaralayanlar o kurşunları yalnızca Kürtlere sıkmış değiller. O kurşunları bu ülkenin tüm beşerlerine sıktılar.
Türkiye’de yaşayan her vatandaşın hakikati bilme hakkına sahip olduğunun altını bir kere daha çizmek gerektiğine inanıyorum. Bu nedenle yıllardır oluşturulmasını talep ettiğimiz Hakikatleri Araştırma Kurulu’nu yalnızca kendi açık yaralarımız için değil, toplumun tüm kısımları ve onların açık yaraları için de istediğimi belirtmek isterim. Bu komitenin da “-mış üzere yapacak”*** değil, fonksiyonel olacak bir Hakikatleri Araştırma Kurulu olması gerektiğini çok düzgün biliyoruz. Yüzleşme, adaletin ve toplumsal barışın sağlanmasına kuşkusuz değerli bir katkı yapacaktır. Bu cinayetlerin aydınlatılması, nedenlerinin araştırılması ve sebep olanların cezalarını çekmesi bir daha yaşanmasını engelleyebileceği üzere siyasetin ve toplumun demokratikleşmesi için de kıymetlidir. Aksi halde ise, ben ve benim üzere çocukların hayatları boyunca sormak zorunda kaldığı “Adalet nerede?
Klişeler sevilmez, ancak hepimize klişelerden kaçamayacağımızı da hatırlatırlar. Müsaadenizle bir klişeyle bitirmek istiyorum: Adalet bir gün herkese lazım olur. O dünyevi adaletten sonra ben ve öteki mağdurlar için vakit tekrar akacaktır.
- * Eren Keskin’in yazısı: Medet Abi
- ** Orhan Gazi Ertekin’in yazısı: Türkiye hukukunda bir Kürt prensi: Medet Serhat’ı hatırlamak!
- *** Faili meçhul cinayetleri araştırma komitelerinin daha evvel nasıl “-mış gibi” yapıldığı ve hatta onun bile etkisizleştirildiği üzerine bir yazı |Doğan Akın: 20 soruda Tansu Çiller Türkiyesi’nin karanlığında işlenen o cinayetler