Hükümetin, kıdem tazminatını bir fon çatısı altında toplayarak, emeklilik ve hastalık gibi şartlarda verilmesini planladığı öne sürüldü. Özel sektördeki 15 milyon çalışanı doğrudan ilgilendiren bu planın, hükümetin kaynak ihtiyacından doğduğu belirtiliyor.
Fotoğraf: Murad Sezer / Reuters
AKP hükümeti, çalışanların yıllık çalışmaları karşılığında, işten çıkarılmaları halinde aldıkları kıdem tazminatını fona dönüştürmeyi planlıyor.
DW Türkçe’nin kamu kaynaklarına dayandırdığı haberine göre kıdem tazminatı uygulaması bireysel emeklilik fonlarına eklemlenerek, belirli koşullar halinde çalışana ödenecek.
Kıdem tazminatı nedir ne değildir?
Kıdem tazminatı özel sektörde çalışan kayıtlı 15 milyon çalışanı doğrudan ilgilendiriyor.
Türk İş Hukuku’na ilk olarak 1936 yılında giren düzenleme, genel olarak çalışanlara, işten çıkarılmaları karşılığında ödenen ücret olarak tarif ediliyor.
1971’de kabul edilen 1475 sayılı iş Kanunu’na göre çalışanlara çalıştığı her bir yıl için bir brüt maaş olarak yapılan kıdem tazminatı ödemesi, 2003 yılında değiştirilen yeni İş Kanunu’na göre çeşitli şartlara bağlandı.
Halen yürürlükte olan çalışan ve işveren arasındaki ilişkileri düzenleyen İş Kanunu'na göre işveren bir yıldan fazla süreyle istihdam ettiği çalışanını işten atması halinde, her bir yıl için bir aylık (30 günlük) brüt ücret ödemek zorunda.
Hükümet kıdem tazminatı için ne planlıyor?
İktidar, 2003 yılından bu yana kıdem tazminatı uygulamasını dönüştürmek için defalarca girişimde bulundu. Fon kurulmasına ilişkin düzenleme işçi temsilcilerinin itirazı nedeniyle yasalaşamadı.
Ekonomi ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, geçen hafta gazetecilerle yaptığı toplantıda, ‘kıdem tazminatını bütünleştirici emeklilik sistemi olarak gördüğünü’ belirterek, “2020 emeklilik sisteminde ciddi bir reform yapma zamanı. Emeklilik sistemindeki reform ihtiyaçtan öte bir zaruret” dedi.
DW Türkçe'nin kamu kaynaklarından edindiği bilgiye göre, yeni kıdem tazminatı uygulamasında tıpkı İşsizlik Sigorta Fonu'nda olduğu gibi işverenler çalıştırdıkları işçiler adına bireysel fona bir tutar yatıracaklar.
İşçilerin kıdem ücretini tamamlamak için devlet de fona katkı yapacak.
Emeklilik ve ağır hastalık gibi koşullarda ödenecek
Fonda biriken kaynak, işçiye işten çıkarıldığında değil, emeklilik, ağır hastalık ya da konut alımı gibi belirli koşullarda ödenecek.
Bir anlamda, çalışanın işini kaybetmesi karşılığında aldığı kıdem tazminatı, emeklilik ikramiyesine dönüşecek.
Fon kaynak ihtiyacı için mi kullanılacak?
Türkiye’nin ekonomik krizlerle dolu yakın tarihinde, işletmelerin mali zorluğa düştüğü her durumda ilk olarak kıdem tazminatı uygulaması gündeme getirildi.
Küçük ve orta büyüklükteki işletmeler, 1999 ve 2008 krizlerinde, kıdem ve ihbar tazminatlarını ödeyemediler. Bu nedenle işverenler, kıdem tazminatının işten atılma halinde değil, emeklilik halinde verilmesini gündeme getirdiler.
DW Türkçe'ye bilgi veren kamu kaynaklar, zamana yayılacak ve fonda birikecek kesintilerin hükümet tarafından sermaye piyasalarına kaynak aktarımı olarak kullanılabileceğini söylüyor.
Fonda birikecek olan paranın mevcut İşsizlik Sigortası Fonu’ndaki kaynağın en az üç katı civarında olacağı ve hükümetin elinde muazzam bir kaynak olacağı belirtiliyor.
Selüloz-İş Sendikası avukatı Dr. Murat Özveri de, planlanan düzenlemenin Güney Kore’de uygulandığını belirterek “Bu parayı piyasaya aktaracaklar, bir süre de bu parayla piyasayı fonlayacaklar” diyor.
