Kiralarda fahiş artışların yaşandığı günümüzde, barınma krizi büyüyor. Geçen yaz başında getirilen, birçok konut sahibinin uymadığı, kira artışında yüzde 25 sınırlamasının uzatılması gündemdeyken, buna tahlil arayan politikler seçim sonrasına yönelik de çalışma yapıyor.
Konut kesiminin yatırıma dönüşmesi ve 2021 sonlarında hızlanan enflasyon yükselişine dal özelinde maliyet artışlarının da eklenmesiyle mesken almak zenginlik göstergesine dönüşürken, kıymetli hale gelen konutların tıpkı oranda artan kiralarını ödemek de her kesite nasip olmamaya başlamıştı.
Özelikle büyük kentlerde durum barınma krizine hakikat giderken, kira artışlarına sınırlamanın formülleri aranıyor.
Kira artışlarına sınırlamanın maksadı, enflasyonla gayretten geçiyor.
Haziran 2022’de kira artışlarına yüzde 25 sonu gelmeden evvel yıllardır kira artışları TÜİK’in TÜFE bilgileri yani halk ortasında enflasyon diye tabir ettiğimiz dataların içinde yer alan 12 aylık ortalamalar üzerinden hesaplanıyordu. Bu hesaplamaya nazaran enflasyonun açıklandığı ay dahil geride kalan 1 yıllık enflasyon üzerinden yapılan ortalama hesabında kira artışları sınırlaması mevcuttu.
Enflasyon yüksek olmadığı surece sorun yaratmayan kira artış hesaplaması, enflasyonun yükselmesiyle iki türlü sorun yarattı.
İlki, enflasyondaki yükseliş sürat kesse dahi 12 aylık ortalamalar yüksek kalmaya devam edecekti. Ki grafikte 2022-2023 enflasyonla 12 aylık ortalamaların seyrini görüyoruz.
İkinci neden de enflasyon bilgileri içinde konut ana harcama kaleminin yüzde 16,6155, onun içinde yer alan gerçek kira harcama kaleminin de yüzde 4,5298 olmasıyla enflasyondaki yükselişi sınırlayacağı gerçeğiydi.
Gelelim kira artışında sınırlamaların sürmesi için hazırlanan formüllere!
Sözcü’de Hülya Oruçoğlu’nun aktardığına göre, mesken fiyatlarında yükselişin sürmesiyle kira hududunda düzenlemenin konut sahibi ve kiracılar ortasındaki meseleleri artıracağı öngörülüyor.
Mevcutta uyulmadığı belirtilen yüzde 25 sonu yerine uzmanlar daha esaslı ve kalıcı tahlillerle süratli bir denetim gereksinimi olduğunu savunuyor.
Türkiye Emlak Müşavirleri Federasyonu Lideri Hacı Ali Taylan, kira artış sınırlamasını piyasadaki gerçeklikten uzak bulurken, konut sahibi ve kiracı meselelerinde dava tarihlerinin İstanbul’da 1,5 yıl, Ankara’da 1 yıl sonraya gün verildiğini ve bu yoğunlukta arabuluculuk sisteminin de tahlil olmadığını belirtiyor.
Tüm Teşebbüsçü Emlak Müşavirleri Derneği Lider Yardımcısı Yüksek İnşaat Mühendisi Dr. Mustafa Koçak, sınırlamanın uzatılması halinde mesken sahiplerinin farklı alternatifleri değerlendireceğini ya konutlarını satacaklarını ya da konutların boş kalacağını belirtiyor. 6 aydan kısa periyodik kontratlar yapıldığını, günlük ve haftalık kiralamaların arttığı da belirtiliyor.
Adalet ve Ticaret Bakanlığı’nın bahisle ilgili harekete geçtiği belirtilirken, bölge bölge ortalama kira artışları incelenerek bu halde bir hesaplama yapılacağı da argüman edildi.
Show Haber’in aktardığına göre, kira artışında bölgesel bir formül uygulanması planlanıyor. Buna nazaran, Türkiye’deki 7 bölgede enflasyon kendi içinde kıymetlendirilerek kira artışı sonlandırılacak.
Bakanlıkların ortak çalışmasının yakında açıklanması beklenirken, geçen günlerde canlı yayında bu mevzuya değinen Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, 3 alternatif hazırladıklarından bahsetmişti.