20 Aralık 2021’de dolar/TL’de 18,40 ile tepenin görülmesiyle eş vakitli açıklanan Kur muhafazalı mevduat, dolar/TL’nin tüm eforlara karşın 20 TL’yi aştığı, seçimlere geri sayılan şu günlerde, bir manada iktisat ve finans sistemlerimizin altına döşenmiş ‘mayın tarlası’ gibisi ekonomistleri korkutuyordu. Son günlerde görülen faiz oranlarından sonra da korkmakta haksız değillermiş üzere görünüyor.
2021 yılında Eylül prestijiyle Merkez Bankası’nın “zamansız” faiz indirimler kur ataklarını tetiklemişti. Aralık ayına gelindiğinde dolar/TL yüzde 100’den fazla yükselerek 8 liradan 18 lira düzeylerine ulaşmıştı.
18,40 ile o periyodun doruğunu gören dolar kuru, evvelce uzun uzun Kur Muhafazalı Mevduat denilen sonrasında kısaca KKM tabir ettiğimiz bir enstrümana çarparak sendeledi. Dolar, tıpkı gün 10 liralara gerilese de kısa müddette 13 TL’lerde istikrarını buldu. Birinci olarak bireysellerin ‘akın akın liralaşma’ talebi ile karşılaşan KKM, şirketlerin ‘hani bana, hani bana’ demesiyle ‘vergiden değersiz mi?’ denilerek o alana da yayıldı. Gel vakit git vakit bu KKM’nin ne kadar olduğu merak edildi. Şeffaflıktan görünmeyen ekonomimizde o da açıklandı.
Ne yapılsa şad olmayan ekonomistler, açıklananın TL’den dönüşerek KKM yapılan olduğunu “hani bunun dövizden dönüşen TCMB’si” diyerek tekrar mutlu olmadı.
Ne yapılsa yaranılamayan kesim, KKM’nin liralaşma değil dolarizasyon olduğunu söylerken, bunun bir yükü olacağını, hele ki baskılanan kurlara yapılan harcamayla birleşince sorun yaratabileceğini söylüyordu.
Bankaların ürkek olmasıyla, otoritelerin cüreti kapıştı. Lakin piyasaların kendi gerçekleri vardı. Ürkek piyasalar kendi gerçeğine dönünce uzmanlar riskler konusunda uyardı. Masal burada bitti. Gerçeklere dönersek, seçim odaklı yürütülen uygulamalarda bankalara getirilen düzenlemelerle piyasalar karıştı ve döviz dönüşümlü KKM’de çılgın oranlar görülmeye başlandı.
DDKKM dediğimi döviz dönüşümlü KKM’de senaryolar gerçek olabilecek kadar korkutucuydu.
‘Teorik olarak mümkün olan bu işleyişin hafif farklı versiyonu fiilen yapılmış (gözlere siyah bant çektim)… Oransal tepe olarak %41 duyuldu… Peşin primde %20 stopaj alan var, almayan var… MB’nin ‘KKM düzeltme ödemesinden bu primi düşünüz’ ültimatomu büsbütün pas geçiliyor…’
DDKKM’deki oranların sonuçlarına yönelik öngörüler de göze çarptı.
DDKKM, çığ, sel gibisi bir felaket olarak görüldüğünden Prof. Dr. Özgür Demirtaş da mevzuya değinmeden geçemedi.
Son gelişmeler seçimlerin çabucak ardından yaşanacaklara “otobanda selektör” yapar üzereydi.
Gerek Millet İttifakı’nın iktisat kurmayları olsun,
👇
Gerek akademisyen gerek de piyasada bulunan uzmanlar olsun,
Sorunun büyüklüğü anlatılmaya çalışılıyordu.
Oluşabilecek döviz talebi bir yanda,
KKM’de sürdürülemeyecek sistem öteki yandaydı.
👇
👇
👇
Siz ne dersiniz?
Seçimin sonraki sabahı nasıl bir piyasaya uyanırız?