Kürtçe tiyatro oyunu gösteriminin yasaklanmasına karşı açılan davada mahkeme, ‘ret’ kararını verdi. Mahkeme münasebetinde, ‘devletin devamlılığı’ vurgusunda bulundu.
Şanlıurfa Valiliği’nin, Şanlıurfa Barosu tarafından 14 Kasım 2020 tarihinde Tahir Elçi Konferans Salonu’nda sahnelenmesi beklenen Teatra Jiyana Nu’nun “Bêrû Klakson Borizan Girt” isimli Kürtçe tiyatro oyununun yasaklamasıyla ilgili mahkeme kararını verdi. Urfa Valiliği’nin yasaklama kararına ait avukatlar Ali Arslan ve Hidayet Enmek, Urfa Valiliği’ne, yasaklama kararının kaldırılması istikametinden müracaatta bulundu. Valilik ise yapılan başvuruyu, “Herhangi bir sürecin tesis edilemeyeceği” gerekçesiyle reddetti. Yönetim Mahkemesi de iptal davası başvurusunu reddetti.
Mahkemeye taşındı
Valiliğin ret kararı akabinde avukatlar kararın iptaline ait Urfa Yönetim Mahkemesi’ne 12 Şubat 2021 tarihinde müracaatta bulunarak dava açtı. Avukatlar müracaatlarında, oyunun Türkiye’nin çeşitli vilayetlerinde sahnelendiğini, yasaklamanın Anayasa, Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi (AİHS) kararlarına ve demokratik toplum gereklerine muhalif olduğunu, yıllardır bu oyunun tekraren sahnelendiğini, salt Kürtçe sergilenmesi nedeniyle yasaklandığını, bununda eşitlik unsuruna ters olduğunu belirterek, kararın iptal edilmesini istedi.
Mezopotamya Haber Ajansı’nda Müjdat Can’ın haberine nazaran, Urfa 2’nci Yönetim Mahkemesi, iptal davasında 14 ay sonra karar verdi. Mahkeme, Teatra Jiyan Nu isimli tiyatro kümesinin Mezopotamya Kültür Merkezi (MKM) ile MKM’nin ise PKK ile iltisaklı olduğunu argüman etti. Mahkeme, “terörle” gayretin daha aktif bir halde sürdürülebilmesi, ulusal güvenlik ve devletin devamlılığını sağlamak için kamu hizmetini yürütmekle misyonlu olan yönetimin hususun hassasiyeti gereği takdir yetkisinin geniş tutulması gerektiğini, anılan tiyatro oyununun sahnelenmesinin yasaklanması ile “terör” ile iltisaklı yapıların desteklenmesi ve “teröre” takviye sağlanmasının önüne geçilmek istenildiğinin anlaşıldığını ileri sürdü. Mahkeme, MKM ile irtibatı nedeniyle Teatra Jiyana Nu isimli küme tarafından “Berû Klakson Borizan Girt” isimli tiyatro oyununun sahnelenmesinin vilayet merkezi ve ilçeler dahil olmak üzere Urfa coğrafik sonları içerisinde süresiz olarak yasaklanmasına yönelik tesis olunan dava konusunun, süreçte hukuka karşıtlık bulunmadığını tez ederek, iptal davasının reddine karar verdi.
Avukatlar, kararı istinaf etmek için Bölge Adliye Yönetim Mahkemesi’ne taşıyacak.
“Evrensel hukuk unsurlarına aykırı”
Mahkemenin kararına ait konuşan avukat Hidayet Enmek, Kürtçe tiyatronun yasaklanmasının Kürt lisanı ve kültürünün yasaklanması manasına geldiğini söyledi. Enmek, “Yıllardır Kürt kimliğine, kültürüne, lisanına karşı yürütülen asimilasyon siyasetlerinden bağımsız düşünülemez. Bu toprakların kadim halkı Kürtlerin uğramış olduğu bu baskıcı siyasetler AİHS kararlarına, kozmik hukuk prensiplerine de aykırıdır” diye konuştu.
Yönetim Mahkemesi’nin vermiş olduğu kararla tiyatro oyununun salt Kürtçe oynanmasının devletin devamlılığına nasıl bir ziyan verdiğini soran Enmek, “Bunu anlamakta zorluk çektiğimiz üzere Kürt’e ve Kürt lisanına karşı siyasetlerden bağımsız olmadığını, mahkemelerin de bu siyasetlerden bağımsız olmadığını, bir kere daha görmüş olduk. Buradaki tek sorun oyunun İtalyan Dario Fo tarafından yazılmış olması değil, Kürtçe oynanmasıdır” dedi.
“Ret münasebeti, tiyatro oyunun içeriği değil, tiyatro oyununun sahneleneceği lisan ve sahneleyenlerin kimliğidir”
Avukat Ali Arslan ise mahkemenin kararının kozmik hukuk unsurları bir yana; taban hukuk standartlarının ötesinde, Cumhuriyetin kuruluşundan bu yana Kürt lisanı üzerinde uygulanan asimilasyon siyasetinin yansıması olduğunu söyledi. Mahkemenin ret münasebetinde Teatra Jiyana Nû kümesinin MKM ile iltisaklı, MKM’nin de PKK ile iltisaklı olduğunun belirtildiğini söz eden Arslan, “Dolayısıyla ret münasebeti, tiyatro oyunun içeriği değil, tiyatro oyununun sahneleneceği lisan ve sahneleyenlerin kimliğidir. Özetle, bu karar Süleyman Soylu’nun ‘Hukuk gerimizden gelir’ telaffuzunun karşılık bulmuş halidir” dedi.
Ne olmuştu?
Teatra Jiyana Nu tarafından İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Kent Tiyatroları tarafından salgın periyodunda özel tiyatrolara dayanak projesi kapsamında Gaziosmanpaşa Sahnesi’nde 13 Ekim 2020 tarihinde sahnelenmesi beklenen oyun, saatler kala Gaziosmanpaşa Kaymakamlığı tarafından “Kamu sistemini bozabileceği” münasebeti ile yasaklanmıştı. İçişleri Bakan Yardımcısı İsmail Çataklı İtalyan Dario Fo’nun yazdığı oyun için “PKK propagandası” demişti. İstanbul Valiliği oyunun “PKK propagandası” içerdiği münasebeti ile oyuncular hakkında isimli sürecin başlatıldığını açıklamış, yasaklama kararına birçok etraftan reaksiyon gelmişti.