Türkiye Büyük Millet Meclisi Lideri Mustafa Şentop, “Ben yeni anayasa tartışmasına uygun bir ortam olduğunu düşünüyorum hala ancak şimdi sıcak bir tartışma ortamına gelmedi. Tahminen önümüzdeki seçimlerin temel tartışma konusu yeni anayasa konusu olur, olabilir” dedi.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Lideri Mustafa Şentop, Türk Parlamenterler Birliği İstanbul Şubesi’nin “Anayasalar ve Siyaset” konferansına katıldı. Kadıköy’de bulunan Filizli Köşkteki toplantıya Şentop’un yanı sıra Türk Parlamenterler Birliği İstanbul Şubesi Lideri İdris Güllüce ve Türk Parlamenterler Birliği İstanbul Şubesi Lider Yardımcısı İlhan Albayrak ve davetliler katıldı.
Mustafa Şentop, burada yaptığı konuşmasında, “Parlamenter sistem İngiliz sistemidir ve monarşilerin sistemidir. Krallıkların sistemidir. Dünyada da esasen birinci ortaya çıkışı o denli. Âlâ işlediği argüman edilen ülkeler dikkate alınırsa monarşilerin olduğu ülkelerde sistem âlâ işliyor. Cumhuriyet olan ve üniter yapıya sahip ülkelerde cumhuriyet artı üniter yapılı ülkelerde parlamenter sistemin düzgün işlediğine dair örnek yok. Almanya’da biraz yeterli işlediği söylenebilir ancak Almanya federal sistemdir, üniter değildir. İngiltere, Kuzey Avrupa ülkeleri krallıktır” dedi.
Şentop, “Parlamenter sistem, üniter yapıya sahip cumhuriyetler için uygun. Düzgün işleyen bir sistem değil. Federal sistemde yetkiler aslında büyük ölçüde federe idarelerle, federal idareler ortasında dağıldığı için, federal idare dış münasebetler yüklü olmak üzere, ülkenin genelini ilgilendiren problemler yüklü olmak üzere hareket ediyor. Ancak halkın karşı karşıya olduğu problemleri daha federe halde yönetiyorlar. Bu sistem işleyebiliyor, bir kriz yaşanmadan işleyebiliyor. Şu anda Avrupa’da 7 ülke parlamenter sistem, ülkede hükümet kurma konusunda sıkıntılar yaşıyor. Bir kısmı monarşide bunların. Aylardır hükümet oluşturmakta sorun yaşıyorlar. Niçin bir şey olmuyor, otomatik pilot var esasen bütün sistemlerde. Bunu siz bir idare olarak görüyorsunuz bu esasen var. Hükümet olmadığı vakitlerde bürokrasi aksaklık olmadan yürütmeye çalışıyor” diye konuştu.
Tek adam tenkitlerine cevap: Parlamenter sistemde çok adam mı var?
Mustafa Şentop, başkanlık sistemindeki tek adam tenkitleriyle ilgili olarak, “Tek adam bütün sistemlerde bir tek adam var. Tek adam dediğimiz şey son kararı tek kişinin vermesi sıkıntısıdır. ‘Parlamenter sistemde çok adam mı var?’ diye itiraz edenlere soruyorum. Kaç adam lazım? Size nazaran kaç adam olması lazım? Kaç tane, 2-3-5-10… Parlamenter sistemde çok adam mı var? Klasik parlamenter sistemde başbakan var, cumhurbaşkanı kısıtlı yetkilere sahip. Kabine var, bakanlar konseyi var. Ancak problem irade-i külliye, irade-i cüz’iye çatışmasında ortaya çıkar. Çatışma yoksa orada bir analiz yapabilmek, kanaat ortaya koyabilmek mümkün değil. Tek adam var mı, yok mu parlamenter sistemde? Bir bakan başbakanın istediği kararnameyi imzalamıyor, ‘ben imzalamayacağım’ diyor. Ne olur orada, bakanın dediği mi olur? Başbakanın dediği olur. Bunu yapan bakan, başbakan ısrar ediyorsa imzalaması için, bakan istifa edecek. Etmiyorsa ne olur? Başbakan masraf cumhurbaşkanıyla konuşur bakanı değiştirir. Yerine öteki bir bakanı getirir. O imzalar kararnameyi. Bir çatışma olduğu vakit kararı kim veriyor? İstişare ediyor, uzlaşıyorlar mı? Yok o denli bir şey. Sonuçta başbakanın dediği oluyor. Cumhurbaşkanının yetkileri parlamenter sistemde olağan olarak sembolik. İki tane olduğu vakit zati çatışma yaşanıyor bu sefer. Bunları Türkiye daha evvelki devirlerde de yaşadı. Birinci anayasanın devreye girdiği vakit Özal ile Kenan Cihan vaktinde da yaşandı. Daha evvel de yaşandı. Siyasi partilerde tek adam yok mu? Kararı çok adam mı veriyor? Bir adam veriyor sonuç itibariyle” tabirlerini kullandı.
Yeni Anayasa tartışmaları
Şentop, anayasa konusunda ise, “Ben yeni anayasa tartışmasına uygun bir ortam olduğunu düşünüyorum hala ancak şimdi sıcak bir tartışma ortamına gelmedi. Tahminen önümüzdeki seçimlerin temel tartışma konusu yeni anayasa konusu olur, olabilir. Millette o vakit ‘bu işin çözün’ diye muhakkak bir siyasi bloğa, parti yahut partilere dayanak ve güç verirse, o vakit yeni anayasa tartışması, daha ayrıntılı bir tartışma olarak hazırlanır” dedi.
