Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan, Adalet Bakanlığı ve tarafların “Güven veren ve erişilebilir adalet” sloganıyla ortak hazırlanan Yargı Reformu Stratejisi Belgesi, ekim ayında başlayacak yeni yasama yılında Meclis’in ilk gündem maddesi olacak.
Erdoğan’ın açıkladığı ‘Yargı Reformu Stratejisi Belgesi’ ile ilgili yasal düzenleme üzerinde çalışmalara başlandı. Hazırlanan taslak metin, önce Adalet Bakanlığı ve AKP kurmaylarınca yeniden değerlendirilecek. Taslak metin, ardından eylül ayı içinde Meclis’te grubu bulunan muhalefet partilerinin görüş, eleştiri ve katkısına sunulacak. Yargı ile ilgili yasal düzenlemede, Meclis’teki muhalefet partilerinin de desteği aranacak. AKP kurmayları; 9 amaç, 63 hedef ve 256 faaliyetin bulunduğu ‘Yargı Reformu Stratejisi Belgesi’ ile ilgili yasal metnin, “Türkiye’nin metni” olacağını belirtti.
Azami tutukluluk süresine ayrı ayrı düzenleme
‘Yargı Reformu Strateji Belgesi’nin hayata geçirilmesinin ardından yapılacak düzenlemelerle yargının güçlendirilmesi hedefleniyor. Belgedeki amaç ve hedeflere göre, hak ve özgürlüklere ilişkin standartları yükseltmek üzere mevzuat gözden geçirilecek, gerekli değişiklikler gündeme gelecek. İfade özgürlüğüne ilişkin mevzuat ve uygulama analiz edilerek, bireylerin hak ve özgürlük alanlarını daha da genişletecek düzenlemeler yapılacak. İfade özgürlüğünü ilgilendiren yargı kararlarına karşı kanun yolu güvencesi artırılacak. Azami tutukluluk süresine ilişkin hükümler, soruşturma ve kovuşturma aşamaları için ayrı ayrı düzenlenecek. ‘İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Hakkında Kanun’ ve diğer kanunlarda yer alan erişim engelleme usulleri, ifade özgürlüğü çerçevesinde ele alınarak, gerekli değişiklikler yapılacak.
İnsan hakları
‘İnsan Hakları Eylem Planı’ hazırlanacak ve etkili uygulanacak. Bunun için Anayasa Mahkemesi (AYM) ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarında yer verilen ihlal alanlarına ilişkin etkili çözümler geliştirilecek. ‘Yargı bağımsızlığı, tarafsızlığı ve şeffaflığının geliştirilmesi’ amacı kapsamında da hâkim ve savcıların atama, nakil ile terfi sisteminin nesnel ve liyakate dayalı ölçütlerle geliştirilmesi sağlanacak. Bu çerçevede belirli mesleki kıdeme sahip hâkim ve savcılar için coğrafi teminat getirilecek.
Hâkim ve savcı sınavları
Hâkim ve savcılık mesleklerine girişteki mülakat sınavının geniş temsile dayalı heyet tarafından yapılması sağlanacak. Atama ve nakil mevzuatında yer alan bölge sistemi coğrafi teminat ekseninde yeniden düzenlenecek. hâkim ve savcıların terfi sistemi liyakat ve performansı esas alacak şekilde yeniden yapılandırılacak. Belirli görevlere atanabilmek için asgari mesleki kıdem şartları yeniden belirlenecek. Hukuk alanındaki mesleklere giriş sisteminde yeni model getirilmesi hedefiyle hukuk fakültesi mezunlarının hâkim- savcı yardımcısı, noter yardımcısı olabilmeleri ve avukatlık stajına başlayabilmeleri için ‘Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı’ getirilecek. Bu sınavda başarılı olanların hâkim ve savcı yardımcılığı ile noter yardımcılığına mahsus sınavlara girebilmeleri sağlanacak.
Avukatlara pasaport düzenlemesi
Yargının kurucu unsuru olan savunmayı temsil eden avukatların mesleklerini daha rahat yapmalarına yönelik yeni uygulamalar da ele alınacak. Kamu avukatlarının çalışma esaslarına ve özlük haklarına yönelik mevzuatta iyileştirme olacak. Mesleklerini yaparken avukatlara, adli ve idari yargı hizmet binalarında gerekli kolaylıklar sağlanacak. Avukatların hususi damgalı pasaport alabilmeleri gibi farklı alanlardaki hakları geliştirilecek.
Çocuklara yönelik düzenlemeler
Çocuk adaleti sistemi, onarıcı adalet yaklaşımıyla yeniden yapılandırılacak ve mağdur odaklı yaklaşım benimsenecek. Bu amaç için bazı ağır suçlar hariç olmak üzere, 15 yaşından küçük çocukların ilk defa işledikleri fiillerin soruşturma ve kovuşturmaya konu edilmeden, çocuklara özgü koruma mekanizmaları içinde değerlendirilmesi sağlanacak. Suça sürüklenen çocuklara özgü kamu davasının açılmasının ertelenmesi modeli geliştirilecek. Suça sürüklenen çocukların ilk derece yargılamaları ile bu çocuklar hakkında verilen kararların kanun yolu incelemelerinin öncelikli olarak yapılması sağlanacak. Çocuk mahkemelerinin fiziki koşulları çocuk ceza adaleti sisteminin amacına uygun hale getirilecek. Aile hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıkların yargısal çözümü sürecinde uyuşmazlıkları derinleştiren uygulamaların kaldırılması sağlanacak. Bu amaçla ‘Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’un uygulanmasından kaynaklanan sorunların giderilmesine yönelik çalışmalar yapılacak, çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulması icra müdürlüklerinin görevi olmaktan çıkartılacak ve bu işlemin harç alınmaksızın uzmanlar aracılığıyla yapılması sağlanacak. Çocuğun üstün yararı ile bütün aile fertlerinin hukukunu koruyan, adli süreç içinde örselenmelerini önleyen ve uyuşmazlığın en kısa sürede çözümüne imkan veren yeni yargılama usulü geliştirilecek. Suça sürüklenen çocuklara özgü uzlaştırma modeli geliştirilecek, mahkeme temelli aile arabuluculuğu uygulaması getirilecek. Tüketici uyuşmazlıkları gibi alanlarda arabulucuya başvuru dava şartı getirilecek. (DHA)
