Mehmet Altan*
Zombi Hatalar başlıklı yazımda anlatmıştım.
Aslında…
Kaldığım yerden devamla bu hafta 1995 yılında Yaşar Kemal’in “Der Spiegel mecmuasında yayınlanan yazısı nedeniyle, Devlet Güvenlik Mahkemesi’ne çağrılması sürecinde ortaya çıkan “Düşünce Hatası’na Karşı Girişim” hareketini ve sonrasını anlatacaktım…
Lakin o denli olmadı.
***
Ne yazık ki “düşünce suçu” saçmalığı bu ülkede bitmek bilmiyor… Çeşitli problemlere yol açarak sürüp gidiyor.
1995 yılında, Devlet Güvenlik Mahkemeleri’nde görülen davalar içinde niyet ve basın özgürlüğüne ait olanlar da kıymetli yer tuttu. Davaların dörtte biri muharrir, çizer ve fikir insanlarını kapsıyordu.
Yazının daha evvelce belirlediğim bahisten sapmasının nedeni de “Persona non grata” krizi oldu.
AİHM Kararlarının uygulanma mecburiyetini anımsatan dış dünyaya daima omuz silken bir siyasal iktidar var karşımızda.
Sonunda bu aldırmazlık, dünya diplomasi tarihinde görülmemiş bir ültimatoma dönüştü. On devletin büyükelçileri, Osman Kavala’nın AİHM kararının hemen uygulanmasını talep etti.
***
Siyasal iktidar kendi devletinin Anayasası’na, maddesine, Yargıtay kararlarına uymuyor.
Hukuka davet edilince de bunu “beka” problemi olarak sunup, oy toplamaya kalkıyor…
Üniversal hukuka uyulması talebini, kendi iç işlerine karışma üzere sunan ve ulusalcı propaganda üzerinden oy avcılığına çıkan siyasal iktidarın pişkinliğini görünce, aklıma Yargıtay’ın, AİHM’in ihlal kararlarının uygulanması mecburiyetini karara bağlayan içtihadı geldi.
***
Bunun nasıl bir oyun olduğunu daha net ortaya koyabilmek için kararı birlikte okuyalım :
“28.01.1987’de Avrupa İnsan Hakları Komitesi’ne müracaat yetkisinin kabul edilmesiyle iç hukukun bir kesimi haline gelen ferdî müracaat ya da anayasa şikâyeti değişiklik münasebetinde, kamu gücü tarafından, temel hak ve özgürlükleri ihlâl edilen bireylerin başvurdukları fevkalâde bir kanun yolu olarak tanımlanmaktadır.
Anayasanın 90/5 hususu sarahatine nazaran AİHM, iç hukukun ayrılmaz bir kesimidir ve kanunlarla uyuşmazlık halinde uygulanma önceliği bulunmaktadır. Anayasa Mahkemesi mukavele kararlarını “destek norm” olarak kabul etmektedir.
AİHM ise mukaveleyi, “yasa sözleşme” olarak vasıflandırmakta, üye devletlerin kontrata uygun hukuksal düzenleme yapma ve AİHM içtihatlarına uyma mecburiyetlerini vurgulamaktadır.
Esasen Sözleşme’nin “Kararların bağlayıcılığı ve infazı” kenar başlıklı 46/1. hususuna nazaran; Kontratçı taraflar, taraf oldukları davalarda Mahkeme’nin verdiği katılaşmış kararlara uymak mecburiyetindedirler.”
***
16. Ceza Dairesi’nin bu kararını anımsatmak istedim. Bu kararı çok düzgün bilmemin nedeni; Yargıtay 16. Ceza Dairesi kararı benim hakkımdalakin kararın içeriği tek bir kişiyi çok aşıyor, ülkenin durumunu ortaya koyuyor.
Bu türlü bir karar var iken Türkiye’nin “persona non grata” krizine nasıl yapay bir biçimde sürüklendiği daha açık olarak anlaşılıyor. Karar devam ediyor:
“Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM); Sözleşme’nin 46. unsuru bağlamında, devletlerin taraf oldukları müracaatlara ait olarak verilen AİHM kararlarıyla bağlı olma yükümlülüğü altına girdiğini vurgulamaktadır (Del Rio Prada/İspanya [BD],B. No: 42750/09, 21/10/2013, § 137).
AİHM’e nazaran bu, Mahkemenin bir ihlal bulduğunda davalı devletin yalnızca Sözleşme’nin 41. hususuna nazaran hükmedilen tazminatı ödeme yükümlülüğünü değil bunun yanında AİHM tarafından bulunan ihlalin ortadan kaldırılması için iç hukukta kişisel ve/veya -gerekiyorsa- genel önlemler alma ve başvurucuyu, Mukavele ihlal edilmemiş olsaydı bulunacağı duruma mümkün olan en yakın pozisyona getirecek biçimde ihlalin tesirlerini telafi etme yükümlülüğünü de barındırmaktadır (Del Rio Prada/İspanya, § 137).’’
***
Yargıtay’ın bu açık içtihadı ortada iken üniversal hukuka uyulması talebi nasıl “iç işlerine karışma” sayılabilir, nasıl “persona non grata” tehditti ile diplomatik bir skandal yaratılabilir?
Aslında Türkiye huzur arıyor ise “Anayasa’sına, maddelerine, üniversal hukuka uymayanları” siyaseten “persona non grata” ilan etmek gerek.
Umarım gelecek hafta kaldığımız yerden 1995 yılına dönebiliriz…
P24′te yayımlanmıştır.
