Rusya’ya karşı bir isyan başlatan güvenlik şirketi Wagner’in kurucusu Prigojin, 2014’te şirketin kurulmasıyla Afrika’dan Ortadoğu’ya kadar ismini duyuran aktif bir figür haline geldi.
Ukrayna’da Rusya için ön saflarda çarpışan Wagner isimli paralı asker şirketinin kurucusu Yevgeni Prigojin, Rus ordusunun Wagner’e taarruz düzenlediğini tez edince Rusya Devlet Lideri Putin de Prigojin’i ihanetle suçladı.
Yevgeniy Prigojin, St. Petersburg’ta tanıştığı Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’e yakınlığı ile tanındı. Restoranları ve catering işletmeleri bulunan Prigojin, Putin’in yabancı ileri gelenlerle birlikte katıldığı akşam yemeklerine mesken sahipliği yapması nedeniyle ‘Şef’ lakabıyla anılmaya başlandı.
Zengin iş adamı Yevgeniy Prigojin, eski Rus istihbarat subayı Dmitry Utkin ile 2014’te ortak kurdukları güvenlik şirketi Wagner kümesinin da önderi olarak gündeme geldi.
Prigojin’in yükselişi
62 yaşındaki Prigojin, 1990’larda Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra St. Petersburg’da açtığı restoran sayesinde o periyot belediye lider yardımcısı olan Vladimir Putin ile tanıştı.
Bu irtibatlarını restoran ve catering şirketlerini büyütmekte kullanan Prigojin, Kremlin‘de Putin’in yabancı ileri gelenlerle birlikte katıldığı akşam yemeklerine konut sahipliği yapması nedeniyle ‘Putin’in Şefi’ olarak anıldı. Eski istihbarat subayı Utkin ile birlikte kurdukları “Wagner” güvenlik şirketi, Rusya’nın Kırım Yarımadası’nı yasa dışı ilhak etmesi sürecine dahil olunca ismini dünya çapında duyurdu.
Nerelerde faaliyet gösterdi?
Prigojin’in önderliğindeki Wagner, Rusya’nın Afrika, Suriye ve Ukrayna’daki faaliyetlerinde ön saflarda yer aldı. Mali, Madagaskar, Mozambik, Sudan, Burkina Faso, Libya ve Orta Afrika Cumhuriyeti, Afrika kıtasında aktif olduğu yerler ortasında bulundu.
Wagner, 2015’te Devlet Lideri Beşar Esad’a dayanak vermek için Suriye’ye asker gönderdi. 2014’te Kırım’ın ilhakı ile Ukrayna’da varlık göstermeye başlamasının akabinde 2022’de Rusya-Ukrayna savaşının başlamasıyla Wagner paralı askerlerini, 28 Mart 2022’de Ukrayna’da konuşlandırmaya başladı.
Prigojin ve Şoygu gerilimi
Prigojin, son aylarda defalarca Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Ukrayna’daki ordunun başı Valery Gerasimov’u ‘beceriksizlikle’ suçlamış ve Wagner ünitelerine taammüden yetersiz ikmal sağlandığını lisana getirmişti. Rusya Savunma Bakanlığı, Ukrayna’daki istekli birlikleri kendileriyle kontrat imzalamaları gerektiğini söylemesinin akabinde Prigojin, bu hareketi Wagner’i denetim etme teşebbüsü olarak gördü.
22 Haziran 2023’te askeri isyanın birinci sinyali olarak Prigojin, Putin’i askeri kurmaylarının kandırdığını öne sürdü. Prigojin, Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Genelkurmay Lideri Valeriy Gerasimov’un, Bahmut’ta Wagner’in denetim sağlamasına karşın yetersizlikleri görmezden gelmelerine reaksiyon göstererek, “Çok büyük sorunlar var. Şoygu ve Gerasimov’un kolay bir yaklaşımı var. Beşerler inansın diye müthiş palavralar uyduruyorlar. Yaptıkları şey bu.” açıklamalarında bulundu.
23 Haziran gerilimi
Prigojin, 23 Haziran Cuma günü, Rus ordusunu Wagner’e hücum düzenlemekle suçlayarak karşılık vermekle tehdit etmiş ve Rus idaresine isyan başlatmıştı. Federal Güvenlik Servisi (FSB) ‘silahlı isyan’ suçlamasıyla ceza davası açmıştı. Rusya Savunma Bakanlığından yapılan açıklamada ise Wagner’in kamplarına atak düzenlendiği tarafındaki argümanlar yalanlanmıştı.
Rusya Devlet Lideri Putin de halka sesleniş konuşmasında, ‘Karşılaştığımız ihanettir. Fahiş hırslar ve şahsî çıkarlar, ülke ve halka yönelik ihanete yol açtı.’ dedi.
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, Wagner’in aksiyonunun ‘silahlı isyan’ olduğunu belirterek, ‘Silahlı isyan teşebbüsünde bulunan, bunu organize eden, şantaj ve terör yollarına başvuran bütün hatalılar kaçınılmaz olarak cezalandırılacaktır.’ biçiminde konuştu.
