Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan’ın, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde üretilen terminoloji doğrultusunda “görevden af” talebini kabul ettiği Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, bilhassa geçtiğimiz yaz yaşanan ve tarihe geçen orman yangınları sırasında gündeme geldi. Fakat geçen yılın eylül ayından itibaren misyondan alınacağı söylenen Pakdemirli ile ilgili rahatsızlıklar yalnızca orman yangınları sırasında yaşananlardan kaynaklanmıyor. Bakanlıkta yaşandığı ve Devlet Denetleme Kurulu’na kadar ulaştığı sav edilen usulsüzlük tezleri, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın tasarruf talimatından çabucak sonra gündeme gelen 7 makam odasının ve ikisi yolsuzluktan sabıkalı 49 danışmanının bulunduğuna yönelik tezler, Türkiye’nin dört yanından gelen, tarım siyasetlerine yönelik şikayetler Pakdemirli’nin bakanlık macerasının sonunu getirdi.
Pakdemirli, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin yürürlüğe girmesinin akabinde 10 Temmuz 2018’de Tarım ve Orman Bakanlığı’na getirildi.
Yangınlar arttı, önlemler yetersiz kaldı
Kamuoyu, geçtiğimiz yıl yaşanan ve yaz aylarını bütün Türkiye için kabusa çeviren orman yangınları devam ederken Pakdemirli ismini sıkça duydu.
Orman Genel Müdürlüğü istatistiklerine nazaran, Pakdemirli’nin misyona geldiği 2018’de, Türkiye’de 2 bin 167 orman yangını çıktı. Bir yıl sonra sayı yüzde 56 artışla 3 bin 399’e yükseldi. Yangınların artmasına karşın yangın yolları, su ikmal araçları ve yangın söndürme uçakları sayısında dikkati çeken bir artış olmaması, büyük tenkitlere yol açtı.
Lakin Pakdemirli ile ilgili en sert tenkitler geçtiğimiz yıl yaşanan orman yangınları nedeniyle yapıldı. 28 Temmuz 2021’de Antalya’nın Manavgat ilçesinde başlayan ve Türkiye’nin birçok kentine yayılan orman yangınlarında 8 kişi ömrünü yitirdi, yüzbinlerce hektar orman yandı. Kısa vakit içerisinde 49 vilayette 299 orman yangını yaşandığı ve büyük kısmına tesirli müdahale edilemediği anlaşıldı.
Hurda denilen THK uçakları kullanıma hazır çıktı
15’i büyük yangın olarak nitelenen 299 orman yangını için kâfi yangın söndürme uçağı ve ekipmanının bulunmaması daima gündeme geldi. Gerekli önlemlerin alındığını söyleyen Pakdemirli ise bilhassa Türk Hava Kurumu’nun uzun müddettir hangarda bekletilen, iktidarın THK’nın kimliği nedeniyle kullanımına sıcak bakmadığı öne sürülen uçaklarla ilgili açıklamaları nedeniyle eleştirildi.
Pakdemirli, THK’nin hangardaki uçakları için birçok kere açıklama yapmak zorunda kaldı. Pakdemirli, o dönemki açıklamalarından birinde, “Eksik müdahale yok. Coğrafyaya nazaran uçak değil helikopterlerin daha yararlı olacağı düşünülmüş, vakitle uçaklar filoya katılmış. THK ile meselemiz yok, olmaz da. Bu uçak uçabilecek kapasitede değil, uçsa dahi performans verebilecek kapasitede yok” dedi.
Pakdemirli, bir diğer açıklamasında ise THK uçakları için, “THK’nın elindeki uçaklar yorgun, motorları çalışmıyor. 4 milyon dolara filan olacak iş de değil olsa bile… O uçak full yakıt, 2,5 tondan fazla su atamıyor, ekonomik olması gerekiyor. Ben 10 -12 ton su atıyorum bir defada” demişti. Pakdemirli, bir öbür açıklamasında ise ”Vizontele’de vardı ya, kaputu açıyorlar, motor yok. İnançsız, binmek isteyenler buyursun binsin” açıklamasını yapmıştı.
Buna karşılık, THK Kayyum Heyeti Başkanvekili Abdullah Kaya, THK ile ilgili açıklama yaparken, kurumdaki 9 yangın söndürme uçağından üçünün büyük bakım gereksinimi nedeniyle atıl durumda olduğunu, 6’sının ise yangınla gayrete katılabileceğini söyledi. Kaya, uçabilir durumdaki 6 uçaktan 4’ü için Türk Havacılık ve Uzay Sanayii ile mutabakat sağladıklarını bildirdi. Kaya “TUSAŞ, 4 uçağın revizyon materyallerinin tedarikini fiyatsız olarak yapıyor. Yangın dönemine yetişmek üzere 4 uçak hazır olacak. Geri kalan 2 uçak için de 2,5 milyon dolara gereksinim var, bunu da karşılarsak 6 uçak da döneme hazır hale gelecek” dedi. Bu açıklama, THK uçaklarının o güne kadar neden hazırlanmadığı tenkitlerine yol açtı.
İhale dışı kaldılar
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yangın söndürme uçakları ihaleleri de tıpkı devirde gündeme geldi. Bakanlığın, 2021’de 5 uçak kiralamak için ihale açtığı, litre koşulu nedeniyle THK’nın uçaklarının ihaleye giremediği, katılan 4 firmadan en değerli teklifi sunan Rus firmasına ihalenin verildiği tez edildi. Üç Rus uçağına günlük 1.3 milyon lira, 153 gün için toplam 203 milyon lira ödeneceği anlaşıldı.
Kaynak var denildi, bulunamadı
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda, bakanlığının 2022 bütçesi için sunum yapan Pakdemirli, uçak alımı için 2,4 milyar lira kaynak ayırdıklarını söyledi. Bütçede bu meblağda bir kalemin olmadığını belirten muhalefet milletvekillerine karşılık veren Pakdemirli, “Ek bütçede var” dedi. Pakdemirli, milletvekillerinin “Ek bütçe nerede?” sorusunu ise karşılıksız bıraktı. Muhalefet milletvekillerinin, yangın söndürme uçağı alınması için bakanlık bütçesine ek ödenek sağlanması önergeleri ise reddedildi.
Pakdemirli, burada yaptığı açıklamada da “Eğer, uçakla bu işler, teçhizatla çözülseydi Amerika bu işleri çözerdi ve aylarca yangınlar sürmezdi. Kaliforniya’da aylarca yangınlar sürdü. Bu kadar yalnızca bir teçhizata, bir metal yığınına, bir uçağa, ondan sonra şeye indirgeyerek bu işin üzerinden siyaset yapmayın, ormanın üzerinden de ağacın üzerinden de siyaset yapmamamız gerekiyor” diye konuştu.
DDK’ya yansıyan usulsüzlük tezleri
Pakdemirli ile ilgili rahatsızlık yarattığı söylenen tezler yangınlarla sonlu değil. Cumhurbaşkanlığı’na bağlı Devlet Denetleme Kurulu’na kadar yansıyan bu tezler, Uruguay’dan canlı hayvan ithalatı sırasında gündeme geldi. Argümana nazaran, Uruguay’dan getirilen hayvanların gecikmeli ulaşması nedeniyle bakanlık, indirilmelerine onay vermedi. Bütün teşebbüslere karşın bakanlık gerekli onayı vermeyince birtakım bakanlık çalışanının ithalatçı firmadan 200 bin dolar istediği argümanı bakanlık kulislerinde konuşulmaya başlandı. 120 bin dolara mutabakat yapıldıktan sonra bakanlığın gerekli onayı verdiği öne sürüldü. T24 Muharriri Tolga Şardan, bu argümanlarla ilgili ses kayıtlarının Cumhurbaşkanlığı’na ulaştığını, DDK’nin de mevzuyu incelemeye aldığını haberleştirdi ve bu haberlerle ilgili Cumhurbaşkanlığı’ndan rastgele bir yalanlama gelmedi.
7 makam odası 49 danışman
Pakdemirli, bakanlığa bağlı bütün tesislerde lüks makam odaları yaptırdığı tezleri ile de gündeme geldi. Pakdemirli’nin 7 başka makam odasının olduğu ayrıyeten 49 danışmanının bulunduğu, bunlardan ikisinin mevzuata karşıt biçimde yolsuzluk vb. hatalardan hükümlü olmalarına karşın işe alındığı sav edildi.
Tarım siyasetleri
AKP içinde son devirde tarım siyasetleri ile ilgili tartışmaların olduğu, vekillerin bölgelerinden gelen şikayetleri aktarmalarına karşın tahlil üretilemediğini belirterek bakanlığın uygulamalarını şikayet ettikleri kulislere yansıdı.
Bütün bu gelişmeler misyondan alınacağı birkaç ay evvel konuşulmaya başlanan Pakdemirli’nin bakanlık macerasının son bulmasıyla sonuçlandı.
TIKLAYIN | Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli misyondan ‘affını’ istedi; yerine Vahit Kirişçi atandı!
TIKLAYIN | Vahit Kirişçi kimdir?
