Pelin Ünker / Serdar Vardar
DW Türkçe’nin yaptığı araştırmaya nazaran, 2007 yılında Türkiye vatandaşlığına geçip Gurbanoğlu soyadını kullanmaya başlayan Azerbeycan asıllı iş adamı Mubariz Mansimov, Türkiye’de en az 23, Malta’da ise en az 67 firma kurdu. Firmaların kuruluş, satış, el değiştiriş ve kapanış öyküleri dikkat cazip detaylarla dolu. Kamuoyunun uzun bir müddettir tartıştığı Yalıkavak Marina’yı işleten Bodrum Yalıkavak Turizm ve Yat Limanı Yatırım ve Ticaret şirketinin kıssası de bunlardan biri.
Bodrum Yalıkavak Marina’nın ismi, organize kabahat örgütü başkanı olmakla suçlanan Sedat Peker’in Mayıs ve Haziran ayında yaptığı açıklamalarla gündeme gelmişti. Eski İçişleri Bakanı Mehmet Ağar’ı Gülen yapılanması davasında ceza alıp tahliye edilen Palmali Holding’in sahibi Mansimov’a “kumpas kurmakla” suçlayan Peker’in savına nazaran Ağar, Mansimov’u tehdit ederek Bodrum’daki Yalıkavak Marina’ya el koymuştu. Ağar da Sözcü gazetesine Marina ile ilgili yaptığı açıklamada “Ben olmasam mafya çökerdi” tabirini kullanmıştı. O sırada Ağar Bodrum Yalıkavak’ın İdare Şurası Lideri, oğlu AKP Millletvekili Zülfü Tolga Ağar ise İdare Heyeti Üyesi’ydi. Tolga Ağar, Temmuz 2018’de milletvekili olarak vazifeye başlamadan beş gün evvel şirketin idare şurasından istifa etmiş lakin iki ay sonra, 27 Eylül 2018’de misyonuna geri dönmüştü. Peker, daha sonra yeni bir argüman daha ortaya atarak Marina’da ayrıyeten akaryakıt istasyonu işleten Mehmet Ağar’ı mazot kaçakçılığıyla suçlamıştı. Tezleri yalanlayan Mehmet Ağar ve oğlu Tolga Ağar mayıs sonunda şirket idaresinden ayrıldı.
Mansimov marinanın paylarını nasıl aldı?
Bodrum Yalıkavak’ın kıssası ise aslında 1995 yılında Cefi Jozeh Kamhi’nin katıldığı bir ihaleye kadar gidiyor. Bir periyot DYP milletvekilliği de yapan Cefi Jozeh Kamhi, 1995 yılında kendi tabiriyle 17 bakanlıktantoplam 12 bin 208 imza alarak Bodrum’un el değmemiş koylarından birini Ulusal Emlak’tan 49 yıllığına kiralıyor. Kamhi, Akdeniz fokunun uğrak yerlerinden biri olması nedeniyle çevrecilerin karşı çıkmasına karşın 1997 yılında Bodrum Yalıkavak Turizm Yat Limanı firması üzerinden bölgeyi büyük bir yat limanına dönüştürmeye başlıyor.
2009 yılının Mart ve Nisan aylarında ise Mubariz Mansimov ise Türkiye’de iki adet şirket kurdu: Palmali Otelcilik Turizm ve Acentelik Limited (POTA) ve Palmali Otel İşletmeleri Yatırım ve Turizm Limited (POİYT).
POTA, 10 Mart 2009’da 3 milyon TL sermaye ile İstanbul’da kuruldu. Şirket paylarının yüzde 100’ü Mansimov’a aitti. POİYT ise 28 Nisan 2009’da RSR Holding iştirakinde kuruldu. Şirketin pay dağılımı, 7 Mayıs 2010 tarihli sicil kayıtlarına yüzde 50 RSR Holding, yüzde 50 POTA olarak yansıdı.
Mansimov, bu şirketleri kurarken basında çıkan haberlere nazaran Profilo Holding’in sahibi ve PORTBODRUM firmaları ile Bodrum Yalıkavak Turizm ve Yat Limanı firmalarının kurucusu Cefi Jozef Kamhi iflas etmek üzereydi. O periyoda kadar marinaya 52 milyon dolar yatırım yaptığını belirten Kamhi, marinanın pahasının en az 80 milyon dolar olduğunu belirtiyordu.
Ama devrin turizm haber sitelerinde çıkan haberlere nazaran marinanın hisseleri Mubariz Mansimov’a 13 Aralık 2010’da 42 milyon dolar karşılığında satıldı.
Alizade’nin birinci paydaşlığı 2010’da
Pandora Papers sızıntılarında da isimleri geçen Kamhi Ailesi’nden Cefi Jozef Kamhi, Bodrum’daki Yalıkavak koyunu işletme hakkını elinde bulunduran firmadaki paylarının bir kısmını Mübariz Mansimov’a, geri kalanını da RSR Holding ile Mansimov’un ortağı olduğu POİYT şirketine sattı.
DW Türkçe’nin incelediği belgelerde Bodrum Yalıkavak Turizm ve Yat Limanı firmasının satışı sonrası pay dağılımı ile ilgili birbiriyle çelişen dokümanlar olsa da Ticaret Sicil Gazetesi’nde şirketin yüzde 90 payının POİYT şirketi ve Mubariz Mansimov’a geçtiği görülüyor.
Pandora Papers evraklarına göre POİYT’nin yüzde 50 payına sahip RSR Holding ise bir vergi cenneti olan Singapur’da offshore servis sağlayıcısı AsiaCiti Trust üzerinden 2007 yılında kuruluyor. Sahibinin Azerbaycan vatandaşı Anar Alizade olduğu holding, aslında yeniden Alizade’ye ilişkin olan Birleşik Arap Emirlikleri’nde konseyi Sirius Consultancies FzE isimli şirketin iştiraki.
Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi SOCAR’ın CEO’su Rövnek Abdullayev’in kuzeni olan Alizade, üst seviye yetkililerle akrabalık bağını gizlemek için Aliyev olan soyadını Alizade olarak değiştirmişti. Soyadı değişikliği sızdırılan RSR evraklarına de yansıdı. Belgelere nazaran 8 Ocak 2014’te Alizade soyadının bankaya “uygun bir şekilde” bildirilme kararı alındı. Alizade’nin 2013’te Türk vatandaşı olduğu ve Arda Akın ismiyle bir pasaport daha aldığı da argüman ediliyor.
Kuşkulu pay zamanı
DW Türkçe’nin incelediği dokümanlara nazaran, 17 Mart 2011’de ise RSR Holding, Bodrum Yalıkavak’taki marinanın işletme hakkına sahip olmasını sağlayan POİYT paylarını yeniden Mansimov’un sahibi olduğu Malta merkezli firması Palmali Marina Holding Company Limited firmasına devrediyor. Alizade, yani RSR Holding’in POİYT’deki paylarını neden Yalıkavak’taki marina devralındıktan üç ay sonra Mansimov’a sattığı ise meçhul.
Böylece POİYT şirketinin tamamı Mansimov’un denetimine geçerken pay dağılımı yüzde 50 İstanbul merkezli POTA, yüzde 50 Malta merkezli Palmali Marina Holding oluyor.
POİYT şirketinin pay dağılımının değerli olmasının sebebi, Bodrum Yalıkavak Turizm ve Yat Limanı firmasındaki payları.
Birkaç ay sonra 7 Temmuz 2011’de Mansimov pay dağılımında tekrar değişikliğe giderek POİYT şirketinin yüzde 99,997’lik kesimini Palmali Otelcilik Turizm ve Acentelik Limited (POTA)’ya devrederken, firma ismine süreç yapabilmesi için Palmali Şirketler Kümesi Finans Yöneticisi Nuray Nurcihan Perker’e payların yüzde 0.003’ünü devrediyor. Böylece Yalıkavak Limanı’nın denetimi artık büyük ölçüde POTA şirketine geçmiş oluyor.
Bundan sonra Mansimov hem kendi ismiyle hem de sahibi olduğu POİYT ve POTA firmalarıyla denetim ettiği Bodrum Yalıkavak Turizm ve Yat Limanı Yatırım ve Ticaret şirketinin idare konseyine Fatih Berber, Alaattin Aykaç ve Mehmet Erçil üzere daha sonra kendisini Gülen yapılanması mensubu olduğu suçlamasıyla ihbar edecek Palmali Holding çalışanlarını atıyor.
RSR Holding iştirake geri dönüyor
Üç hafta sonra 29 Temmuz 2011’de Mansimov, bu defa Bodrum Yalıkavak limanını işleten POİYT’in sahibi olan POTA’nın pay dağılımında değişiklik yapıyor.
Dokümanlara nazaran o zamanki bedeli 31.400.000 TL olan POTA şirketinin paylarının yarısını Malta’daki şirketi Palmali Marina Holding’e devrederken yarısını da kendi üstünde tutuyor.
Tam 6 ay sonra 27 Şubat 2012’de ise Mansimov, RSR Holding’den alıp Malta’daki şirketine devrettiği Yalıkavak Marina’yı denetim etmesini sağlayan POTA şirketi paylarının yarısını RSR Holding’e tekrar satıyor. Alizade, Singapur’daki şirketi üzerinden Yalıkavak Marina’ya tekrar ortak oluyor.
Devlet yerini offshore firma işletiyor
Böylelikle devlet toprağı üzerindeki işletmenin payları kuşkulu bir formda offshore firmalar ortasında gidip geliyor.
Avrupa polis teşkilatı EUROPOL’a nazaran vergi cennetlerinde açılan firmalar, çoklukla vergiden kaçınmanın yanı sıra kara para aklamak için de kuruluyor. Offshore şirketler kurmak yasa dışı olmasa da etik olarak tartışmalı. Kamu malı olan devlet topraklarındaki işletmelerin offshore şirketlere aktarılması ise bu zamanı daha da tartışmalı hale getiriyor.
DW Türkçe’nin ulaştığı Pandora Papers dokümanlarına nazaran RSR Holding, POTA’nın yüzde 50 payı için Mansimov’a ilişkin olan Malta’daki Palmali Marina Holding’e 43.750.000 ABD Doları ödüyor. Bu alımı için RSR Holding ismine mukaveleye imza atan kişi ise Agshin Salimov. Azerbaycan vatandaşı Salimov birebir vakitte SOCAR Petkim’in satış müdürü.
11 Nisan 2012 tarihinde Bodrum Yalıkavak Turizm ve Yat Limanı şirketine, Mansimov’un sekiz kardeşinden biri olan ve sonradan davalık olacakları Marif Mansimov, şirketi “en geniş manasıyla temsil etmesi” için müdür olarak atanıyor.
Alizade 2015’te “tam yetki sahibi”
Yaklaşık dokuz ay sonra 11 Ocak 2013 tarihinde de Mansimov, Bodrum Yalıkavak Turizm ve Yat Limanı şirketinin idare heyetinden istifa ediyor. Yerine Mehmet Sertaç Şevki Demirtaş atanıyor. 9 Nisan 2014’te ise Mehmet Ağar’ın oğlu AKP Elazığ milletvekili Zülfü Tolga Ağar da idare heyeti üyesi oluyor.
28 Nisan 2015 tarihinde Bodrum Yalıkavak’ın paylarını elinde bulunduran Mansimov ve RSR Holding iştirakindeki POTA şirketinde imza yetkilerinin değiştirilmesi kararı alınıyor.
POTA’ya ait Palmali Otel İşletmeleri Yatırım ve Turizm (POİYT) şirketinin müdürleri ve imza yetkileri de 13 Mayıs 2015’te alınan kararla değiştiriliyor. Böylelikle RSR Holding’in sahibi Alizade, Mansimov ile ortak olduğu iki firmada da tam yetkiye sahip oluyor.
Pahası 51 milyon Euro
Mansimov’un Palmali Marina Holding şirketinin ismini andıran yeniden Malta merkezli “Palmarina Holding Limited” adında öbür bir şirket, Alizade’nin Bodrum’daki marinada tam yetkili olmasından yaklaşık sekiz ay sonra 14 Ocak 2016’da kuruluyor.
Şirketin sahibi Mubariz Mansimov değil, Anar Alizade’nin Birleşik Arap Emirlikleri’nde kurduğu Aspect Consultancies F.Z.E isimli şirket. Bir ay sonra, 5 Şubat 2016’da ise Bodrum Yalıkavak limanındaki payların sahibi POTA, bütün paylarını yeni kurulan “Palmarina Holding Limited”e aktarıyor. Böylece Mansimov’un Bodrum Yalıkavak Marina ile ilgisi bitmiş oluyor.
Malta’daki “Palmarina Holding Limited” şirketi tıpkı hafta Mansimov’un sahibi olduğu Istanbul Edition Hotel’i de bünyesinde bulunduran “Palmali Emlak Geliştirme Otelcilik ve Turizm” şirketinin de yüzde 50’sini alıyor. Geri kalan yüzde 50’si ise RSR Holding’e devrediliyor.
Pay bölümlerinin akabinde Malta merkezli “Palmarina Holding Limited” şirketinin ismi “Yalıkavak Holding Limited” olarak değiştiriliyor. DW Türkçe’nin incelediği evraklara nazaran 2018 yılında firmanın varlıklarının toplam kıymeti 51 milyon euro iken tıpkı tarihte RSR Holding’in varlıkları 151 milyon dolar olarak kayıtlara geçiyor.
Mubariz Mansimov ise eski çalışanları tarafından dolandırıldığını tez ediyor. Mansimov, bunun üzerine Marina’nın pahasının 220 milyon dolar olduğunu lakin 31 milyon dolar ödendiğini belirterek Palmarina Holding ve RSR Holding’e evvel Bodrum’da akabinde İstanbul’da dava açtı. İki dava da Mansimov’un aleyhine sonuçlandı. Alizade, Mansimov’un eski çalışanı ve CEO’su Alaattin Aykaç ile eski yöneticileri Ali Kemal Çelikten ve Mehmet Ercil beraat etti. Karar istinafa gitti.
Yıldırım Demirören periyodunda Türkiye Futbol Federasyonu Dış Bağlardan Sorumlu İdare Şurası Üyeliği de yapan Alaattin Aykaç’ın Palmali Holding’den ayrıldıktan sonra Ali Kemal Çelikten ile offshore firmalar kurdukları basına yansımıştı.
Eylül 2018’de Yalıkavak Marina’nın idare konseyi lideri olan İçişleri Bakanı Mehmet Ağar ise Sözcü Gazetesi’ne yaptığı açıklamada, Marina’nın yüzde 100 payı için belirlenen 220 milyon dolarlık bedelin brüt bedel olduğu söyledi. Bu sayıdan 82 milyon dolar olan şirket borçlarının düşüldüğünü, kalan 138 milyon dolarlık pahanın de yüzde 10’unun Mehmet Mustafa Ergen’e ilişkin olduğunu tabir eden Ağar, Mansimov’dan RSR Holding’e devredilen yüzde 45’lik payların bedelinin 62 milyon dolar olduğunu bundan Mansimov’un borçlarının düşüldüğünü ve tarafların yaklaşık 33 milyon dolarlık ödeme üzerinde anlaştığını aktardı.
Çabukla artırılan sermaye
Marina satışının yanı sıra pay dağılımıyla ilgili yaşanan türel sorunlar de dokümanlara yansıdı.
Buna nazaran Mansimov, Bodrum Yalıkavak Turizm ve Yat Limanı şirketini aldıktan sonra 15 Temmuz 2011’de yapılan idare kurulu toplantısında firmanın önemli bir iflas tehlikesi altında olduğunu belirterek sermaye artırımına gitmek istedi. Lakin Cefi Jozef Kamhi’nin eski ortaklarından ve şirketin hali hazırda hissedarlarından Mehmet Mustafa Ergen’in avukatı, taraflarına gereğince bilgilendirme yapılmadığını belirterek sermaye artış talebinin “azınlık payına sahip ortakların haklarını kullanamamalarına yönelik bir girişim” olduğu gerekçesiyle sermaye artırımına muhalefet etti ve öncelikle “şirketin mali bilgilerinin ortakların kontrolüne açılmasını” talep etti.
Sermaye artırımı öncesi 700 milyon payı olan şirketin 70 milyon (yüzde 10) payını elinde bulunduran Mehmet Mustafa Ergen, Mansimov’un yapmak istediği sermaye artırımı sonrasında 7 milyar payın 70 milyonuna sahip olacak, hissesi yüzde 1’e düşecekti. DW Türkçe’nin incelediği evraklarda Mehmet Mustafa Ergen’ın bu itirazı sonrasında sermaye artırımının durdurulması için bir dava da açtığı ortaya çıktı. Ama Pandora Papers evraklarına nazaran Mansimov’un şirketleri, bu türlü bir dava yokmuş ve dava sonuçlanmadan önce sermaye artırımı yasal bir formda onaylanmış üzere süreç yaptılar.
Eski İçişleri Bakanı Mehmet Ağar’ın yaptığı açıklamalarla kamuoyunda birinci kez duyulan Mehmet Mustafa Ergen, Bodrum Yalıkavak Turizm ve Yat Limanları Yatırım A.Ş’nin ana hissedarı olduğu 2003 yılında Cefi Jozef Kamhi tarafından İstanbul’da PortBodrum ismiyle kurulan beş farklı şirkette de idare şurası lider yardımcısı görünüyordu.
Bitmeyen varlık transferleri
Mansimov her ne kadar kamuoyunda daha fazla Yalıkavak Marina ile ilişkilendirilse de dünyanın en zenginlerinin yer aldığı Forbes 500 listesine girmesini sağlayan işi gemicilik. Azerbaycan Devleti petrol şirketi SOCAR ve Rus güç devi Lukoil ile uzun vadeli nakliyat muahedeleri yapan Mansimov, Hazar Denizi ve Karadeniz’de Azeri ve Rus petrollerinin büyük bir kısmını taşıyordu.
Lakin siyasi bağlantılarını kullanarak aldığı uzun vadeli kontratlarla şirketlerini süratle büyüten Mansimov’un yaptığı bu muahedeleri kaybetmesi de süratli oldu. Rus petrol şirketi Lukoil’e bağlı Litasco, 2015’te Palmali Denizcilik ile ortalarındaki mukaveleyi feshetti. Palmali Denizcilik, ortalarındaki mukaveleyi bitim tarihinden evvel fesh ettiği için Lukoil’e tazminat davası açsa da dava reddedildi. Mansimov, Palmali’nin yükümlülüklerini ihlal ettiği gerekçesiyle 2018’de SOCAR ve SOCAR Grubu’na ilişkin şirketler tarafından açılan davalar sonucu ise 2020’de 49,5, 2021’de 240 milyon dolar tazminat ödemeye mahkum edildi.
Türkiye’de de iktidarla uygun bağlar içerisinde olan Mansimov, teze nazaran Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın isteğiyle Türk vatandaşı olmuştu. 2014’te Erdoğan’ın kardeşi Mustafa Erdoğan, oğlu Necmettin Bilal Erdoğan ve eniştesi Ziya İlgen’in ortak olduğu BMZ Group Denizcilik Şirketi’nin 10 adet gemi alımı için Palmali’den kredi aldığı, şirketin daha sonra bu gemileri Palmali’ye kiraladığı haberlere yansımıştı.
Avrupa araştırmacı gazetecilik ağı olan EIC tarafından 2017’de yayınlanan Malta Files ise Mansimov’un, Erdoğan’ın ailesiyle offshore şirketler üzerinden ticari münasebetleri olduğu argümanlarını gündeme getirmişti.
Birinci şirketini 1998’de kurdu
Mansimov, Türkiye’deki birinci şirketini 27 Ekim 1998’de “Palmali Gemi Hizmetleri ve Acentelik” ismiyle kurdu. Gemicilik faaliyetlerini bu şirket üzerinden yürütüyordu. Ancak 29 Aralık 2009’da “Pal Gemi Hizmetleri ve Acentelik” isminde bir firma kurup toplam kıymeti 7.842.659,68 TL (o zamanki kıymetiyle 5 milyon 280 bin dolar) olan 12 adet mal varlığını birebir sermaye olarak bu şirkete aktardı. Bu varlıklar ortasında Türkiye’den beş, Rusya’dan dört, Ukrayna ve Gürcistan’dan da birer firma var.
Farklı ülkelerde şirketlerine dava açılırken Mansimov, Türkiye’de yeni şirketler kurmaya devam etti. Dokümanlara nazaran Mansimov, Türkiye’de Palmali ismindeki son şirketini 28 Mayıs 2018’de kurdu. Bu süreçler bitmeyen bir sermaye ve varlık transferine işaret ederken 7 Ekim 2021 tarihli kararla Mansimov’un Türkiye’deki mal varlıklarına el konuldu.
Gülen yapılanmasına üyelikten yürütülen soruşturma kapsamında 15 Mart 2020’de gözaltına alınan Mansimov, 17 Mart’ta tutuklandı. Evvel konut hapsine çevrilen tutukluluk hali, beş yıllık cezasının onanmasından sonra İstanbul hudutlarını terk etmemek kaydıyla isimli denetim önlemine dönüştürüldü.
Yalıkavak Marina’dan açıklama
Avukatları aracılığıyla ulaştığımız Mübariz Mansimov, DW Türkçe’nin sorularını cevapsız bıraktı. Yalıkavak Marina ise çeşitli kollarda yatırımları bulunan özel bir milletlerarası sermaye şirketinin yatırımı olduğunu belirtirken şirket siyaseti gereği kapalı finansal bilgileri açıklamalarının mümkün olmadığına işaret etti.
Yalıkavak Marina tıpkı vakitte medyada yer alan haberlerin hiçbirinin gerçeği yansıtmadığını belirtip bu hususlarla ilgili olarak Türkiye Cumhuriyeti yargı mercilerine intikal eden davaların tamamının şirketlerinin lehine sonuçlandığını bildirdi.
