ABD Savunma Bakanlığı Pentagon tarafından fonlanan Kanada merkezli şirket Medicago, Covid-19 aşısını geliştirdiklerini ve Amerikan İlaç ve Gıda İdaresi (FDA) onayını almaları halinde ayda 10 milyon aşıyı üretmeye başlayabileceklerini duyurdu.
Euronews'den Sertaç Aktan'ın haberine göre koronavirüsün genetik sekansını elde eder etmez 20 gün içinde aşıyı geliştirdiklerini söyleyen Medicago CEOsu Bruce Clark genetik kodun özel bir yöntem ile elde edildiğini ve bu yöntemin de FDA tarafından onaylanmasına ihtiyaç duyduklarını kaydetti.
Clark bürokratik engeller ortadan kaldırılırsa aşının Kasım ayında hazır olacağını açıkladı.
Bunun yanı sıra İsrailli bir firma da aşıyı geliştirmeyi başardıklarını ileri sürdü.
Medicago CEOsu Clark ise kendi yöntemlerinin bu şirketten daha etkili ve güvenilir olduğunu iddia ederek şunları söyledi:
“Aşıyı geliştirdiklerini öne süren birkaç firma daha var ancak bunlar farklı teknolojiler. Bazıları, bırakın Kovid-19'u, henüz hiçbir konuda kendini kanıtlamamış olan RNA veya DNA bazlı aşı türleri. Umarım başarılı olurlar tabi.”
Bitkisel yöntem sayesinde hızlı geliştirildi
Clark, kendi ekibinin başarısını ve bu kadar hızlı şekilde bir aşı geliştirilmesini kullandıkları metod ile açıklıyor. O da; aşı proteinlerini geliştirmek için biyolojik reaktör olarak geleneksel tavuk yumurtası değil bitki kullanılması.
Geleneksel aşılar için çok fazla sayıda yumurta gerekiyor. Aşı geliştiricileri bu yumurtalara virüsü enjekte ederek deneme yanılma yöntemi ile ilerliyor.
Ancak bu süreç hem çok uzun sürüyor hem de pahallı. Bunun yanında sonuçları da mükemmel olmaktan çok uzak. Mutasyonlar da aşıyı etkisiz kılabiliyor.
Zaman kaybetmeden aşı safhasına geçilebiliyor
Medicago firması canlı virüs üzerinde çalışmak yerine son 10 yıldır geliştirilmekte olan bitki yöntemi ile çalışıyor.
Bu süreçte virüsün genetik kodu amaca uygun şekilde genetiği dizayn edilmiş agrobakteri içine enjekte ediliyor. Agrobakteri bitkilerde tümöre sebep olan ve bunun için yatay gen transferi kullanan bir cins Gram- negatif toprak bakterisi.
Bu bakteri tütün benzeri bir bitki tarafından bünyeye alınıyor ve aşıda kullanılacak olan proteinleri bitki kendi otomatik olarak üretmeye başlıyor. Eğer virüs, Covid-19'da beklendiği gibi, mutasyon geçirirse üretim yeni bitkiler kullanılarak güncelleniyor.
İşte bu da yumurta ile çalışan üreticiler ile bitkiler ile çalışan üreticiler arasındaki temel farkı oluşturuyor. Bitkiden gerekli proteini alan üretici beklemeden direk olarak aşı safhasına geçiyor.
DARPA'dan Medicago'ya milyonlarca dolarlık fon
Pentagon'un Gelişmiş Savunma Araştırma ve Proje Ajansı'nın (DARPA) bu yeni yöntem nedeni ile Medicago'yu desteklediği ve bunun için 'Mavi Melek' programı çerçevesinde 100 milyon dolar bütçe ayırdığı belirtiliyor. Bu bütçenin aslan payının Medicago firmasının Kuzey Carolina eyaletinde kurulan yeni laboratuarı için harcandığı aktarılıyor. 20 günde geliştirilen aşı da bu laboratuarda üretildi.
Tarihteki ilk vegan aşı olabilir
Medicago CEOsu Clark'ınyaptığı açıklamalara göre şu noktada ihtiyaç duydukları tek şey FDA onayı almak için zorunlu olan 'klinik deney' safhalarına doğrudan insanlarla başlayabilmek ve üretime geçebilmek.
Eğer hayvan deneyleri de atlanır ve direk insan testlerine geçilmesine müsade edilirse Medicago'nun ürettiği aşı tarihteki ilk baştan sona vegan aşı olma özelliğine sahip olacak.
Başka kimler aşıyı geliştirmeye yakın?
ABD Ulusal Alerji ve Enfeksiyon Hastalıkları Enstitüsü Direktörü Dr. Anthony Fauci de Perşembe günü yaptığı açıklamada -firma ismi vermeden- birkaç hafta içinde bir aşının insan testleri için hazır olabileceğini duyurdu.
Ancak en hızlı süreç de dahi büyük miktarlarda üretimi ve kitlelere ulaştırılmasının 12 ila 18 ay arası bir zaman alacağını sözlerine ekledi.
Belçika'nın Leuven Üniversitesi de virüs için fareler üzerinde test aşamasına geçildiğini duyurdu. İlk sonuçların olumlu çıktığını açıklayan ve bu sebeple hayvan deneylerine geçtiklerini belirten virolojist Johan Neyst birkaç hafta içerisinde bu aşamanın da tamamlanabileceğini ancak yine de aşının onay alıp kitlesel düzeyde üretilmesinin en az 18 ay alacağını kaydetti.