Siyaset bilimci Prof. Dr. Ahmet Demirel, AKP ve MHP’nin Meclis’e getirdiği seçim kanunu teklifine ait olarak, “MHP’nin milletvekili sayısı azalabilir, seçim teklifi kanunu nasıl kabul etti, merak ediyorum” yorumunu yaptı.
Demirel, HaberTürk gazetesi müellifi Kübra Par’ın sorularını yanıtladı.
-Türkiye’de geçmişte uygulanan seçim sistemlerine kıyasla bu değişiklik nasıl bir fark getirecek?
Orijinal radikal bir sistem değişikliği değil bu fakat kıymetli farklılıklar yaratacak. En kıymetli nokta 2018’de getirilen ittifak sisteminin avantajlarını büsbütün ortadan kaldırıyor olması. İttifakların artık hiçbir manası kalmıyor. 2018’de getirilen sistemde alınan oylara ittifaklara nazaran bakılıyordu. Yani Cumhur İttifakı’nı oluşturan AK Parti ve MHP’nin oyları ne kadar, Millet İttifakı’nı oluşturan CHP, YETERLİ Parti ve Saadet Partisi’nin oyları ne kadar diye hesaplanıyordu. Milletvekili sayıları ittifakın toplam oyu üzerinden dağıtılıyordu.
Artık ittifakın toplam oyu uygulaması ortadan kalkıyor. Milletvekilleri artık bir partinin seçim bölgesinde tek başına aldığı oy oranına nazaran belirlenecek.
Örneğin A partisinin 100, B partisinin 50, C partisinin 70 oyu varsa ve A ve B ittifak yapıyorsa onların toplam oyu 150 olduğu için B partisi az oy almasına karşın milletvekili çıkarabiliyordu. Artık bu mümkün olmayacak.
Hülasa her koyun kendi bacağından asılacak. İttifak kurmanın bundan bu türlü tek bir yararı var; o da küçük partilerin yüzde 7 barajına takılmaması. İttifak halinde yüzde 7 üzerinde oy alınmışsa hepsi barajı aşmış sayılacak. Bu açıdan bakıldığında büyük partiler için ittifak kurmanın çok bir yararı yok. Küçük partiler için de yegâne yararı baraj pürüzünü ortadan kaldırması.
İttifak sistemi olmadığı periyotta (2018 öncesinde) küçük partilerin milletvekili çıkarabilmesi için oylarının muhakkak bölgelerde ağırlaşması gerekiyordu. Örneğin BBP’nin oyları Sivas’ta ağırlaştığı için oradan bir vekil çıkarabiliyor. Yahut Saadet Partisi Konya’da güçlü. Ancak bunun üzere örnekler çok az.
“Küçük partiler büyük partiler için yük olacak”
-Soru: Bunu aşmalarının tek yolu büyük partilerin listelerinden aday olmaları mı?
Evet motamot o denli. Fakat bunun büyük olan partiye hiçbir yararı yok. Diyelim bir vilayette CHP 75 bin, Deva Partisi ise 10 bin oy aldı. Toplamı 85 üzerinden hesap yapılmayacağı için CHP’ye bir yararı yok. Küçük partiler büyük partiler için yük olacak. Kendi listelerinden milletvekili çıkarmak yerine onlara vermiş olacak.
Lakin Deva Partisi “Ey seçmenim ben seçime girmiyorum, siz benim yerime CHP’ye oy verin” derse, bunun karşılığında da belirli sayıda vekil isterse o vakit Deva’nın oy oranı CHP’ye toplamda eklenerek Türkiye geneli oyunu artırabilir. Mesela CHP’nin ülke geneli oyu yüzde 25’ten yüzde 28’e çıkabilir.
“Belki de MHP kimi yerlerde AK Parti listelerinden girmeyi düşünüyor olabilir”
Soru: Pekala bu değişiklik AK Parti ve MHP’yi nasıl etkileyecek?
Şayet kamuoyu araştırmaları doğruysa MHP’nin oylarında son periyotta düşüş var. Bunu gerçek varsayarsak MHP’nin milletvekili sayısı azalabilir. MHP’nin AK Parti ile ittifak yapması sayesinde çıkardığı milletvekilleri vardı. Artık büsbütün kendi oylarının belirli bölgelerde toplanması gerekecek. MHP’ye yarardan çok ziyan getirir. MHP bu sistemi nasıl kabul etti ben de merak ediyorum. Tahminen de MHP kimi yerlerde AK Parti listelerinden girmeyi düşünüyor olabilir.
Vilayet ve ilçe seçim şuralarının tamamı ile YSK’nın beş üyesi, “sandıkta yargı teminatının budandığı” tartışması eşliğinde değişiyor
TIKLAYIN | AKP ve MHP’nin seçim kanunu teklifi Meclis’e sunuldu: Baraj, yüzde 7’ye düşecek
TIKLAYIN | AKP ve MHP uzlaştı; işte Meclis’e sunulan Seçim Kanunu teklifinin tam metni
Seçim barajını düşüren tekliften, ittifak atılımı çıktı: Yeni teklif en çok AKP’ye yarıyor, muhalefeti strateji belirlemeye zorluyor
Eski İstanbul Barosu Lideri Turgut Kazan’dan yeni seçim teklifine sert reaksiyon: Yargı teminatında seçim uygulamamıza büsbütün son verme girişimi!
