Uşşaki Tarikatı lideri Fatih Nurullah’ın 12 yaşındaki bir kız çocuğuna cinsel istismarıyla birlikte Türkiye’deki tarikat ve cemaat yapılanmaları yeniden tartışılır hale geldi.
Tarikatların eğitimdeki rolüne ilişkin çalışma hazırlayan Prof. Dr. Esergül Balcı, Türkiye’deki tarikat gerçeğine ilişkin önemli açıklamalarda bulundu. Balcı, Türkiye’de bir milyon civarında çocuğun tarikatların elinde olduğunu söyledi.
Tarikatların eğitimdeki rolünü araştırdığı “Eğitimde Tarikat ve Medrese Gerçeği” adlı çalışma nedeniyle hakkında Dokuz Eylül Üniversitesi Rektörlüğü’nce soruşturma açılan ve emekliliğini isteyen Prof. Esergül Balcı, Cumhuriyet‘ten İpek Özbey’e çalışma ile ilgili önemli açıklamalarda bulundu.
“Terör kadar ciddi bir ulusal güvenlik sorunu”
Tarikat çalışması için bir yıl hazırlık ve inceleme yaptıklarını, tarikat yurtlarında kalan öğrenciler ve aileleriyle de görüştüklerini belirten Balcı şunları söyledi:
Özbey’in tarikatlara ilişkin soruları ve Prof. Balcı’nın yanıtlarından öne çıkan bölümler şu şekilde:
Türkiye’de aşağı yukarı kaç çocuk tarikatların elinde?
“Yaptığımız araştırmaya göre, Türkiye’de bir milyon civarında çocuğun tarikatların elinde olduğu sonucuna ulaştık. Çoğunluğu yoksul ailelerden geliyor. Çaresizler. Özellikle büyük şehirlerin varoşlarında yaşayan, kırsaldan gelen, dinsel ve geleneksel değerlerle çocuklarını koruyabileceğini zanneden ailelerin çocukları.”
Hangi saiklerle tarikatlara veriliyorlar?
“Öncelik ekonomi. Kalabalık ailesinin karnını zar zor doyuran ebeveynler çocuklarını tarikata verince, bir boğaz eksiltmiş oluyor. Sonra “Oğlum-kızım büyükşehirde kapılıp gider, kötü yola düşer, dininde imanında büyüsün” diye düşünenler var. Bir de geldikleri çevredeki hemşerilerinin yönlendirmesi söz konusu. Bu insanlar kentte tutunamamanın ezikliğini ve ekonomik yetersizliklerinin sıkıntısını “hiç değilse çocuğumuz parasız eğitiliyor” düşüncesiyle azaltmaktadırlar. Bu durum bir yerde “çaresizliğin çaresi” halini almıştır.”
Aldıkları eğitim ne?
“Eğitimlerin çoğu Arapça ve Kürtçe. Tavizsiz bir itaat ve metafizik bir hayal âlemiyle soslanmış eğitim veriliyor. Hiçbir bilimsel ve rasyonel öğenin bu eğitimde yeri yok. Hiçbir şey sorgulanamaz. Peygamberlere özgü mucizeleri olduğunu iddia ediyorlar. Sohbetlerde çocuklara anlatılan ya da izlettirilen propagandalarla bu durum perçinleniyor. Dinimiz gerçekleri ile ilgisiz bir eğitim.”
Kaç tarikat var Türkiye’de?
“Türkiye’de belli başlı 30 tarikat silsilesi ve bunların 400 kolu bulunuyor. Sadece İstanbul’da 448 tekke faaliyetlerini açıktan sürdürüyor. Çoğunluğu İstanbul, Siirt, Diyarbakır, Mardin, Adıyaman, Batman, Van, Hakkâri, Şırnak, Ağrı, Muş, Bitlis, Gaziantep ve Şanlıurfa olmak üzere 800’ün üzerinde faal medrese var. Üstelik büyük şehirlerde kaç apartman medresesinin faaliyette olduğu bilinemiyor.”
Peki, ne yapılmalı?
“Tarikat ve cemaatler, kapatılsın demek en kolayı ancak “Tekke ve Zaviyelerin Kapatılması” yasası halen yürürlükte, yani zaten kapalı olmaları gerekiyor. Sorun Türkiye’deki pek çok konuda olduğu gibi uygulamada. Devlet görüp de görmezden geliyor, çoğu dernek ve vakıf çatısı altında olduğu için. Üstelik şeyhlerin çoğu röportaj veriyor, devlet adamları ile görüşüyor. Öncelikle yasaların uygulama sorunu giderilmelidir.
Tarikat ve cemaatler, özellikle devletin yetersiz kaldığı alanlarda ortaya çıkıyorlar. Doğa boşluk kaldırmaz, hemen başkaları tarafından doldurulur. Ortaya çıkan boşluğu devlet, doldurmalıdır. Eğitim politikaları savrulmalardan kurtarılarak herkese eğitim hakkı, yurt, burs olanağı sağlamalı; laik, çağdaş, bilimsel, sorgulayıcı, özgür düşünceye sahip insan yetiştirilmelidir. Kısaca, anayasamızın 42. maddesi ile 1973 tarih ve 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu gerçek anlamda uygulanmalıdır. Tabii her şeyden önemlisi, din-siyaset-eğitim ilişkisine son verilmelidir.”
Röportajın tamamına buradan ulaşabilirsiniz…
