Köy Enstitüleri Günleri aktifliğine katılan Prof. Dr. İlber Ortaylı “Herkes cumhurbaşkanı seçiyor. Fakat bizim kadar aciz hale getiren var mı? Ben doğdum doğalı cumhurbaşkanı seçemedi bu memleket” dedi.
Balıkesir’de Ayvalık Belediyesi tarafından düzenlenen Köy Enstitüleri Günleri aktifliğinin birinci gününde tarihçi-yazar İlber Ortaylı konuk oldu.
Ortaylı da köy enstitülerinin 1940 yılında kurulduğunu hatırlatarak, “Tabi artık Kemal Atatürk hayatta değildi. Ancak oluşum onun zamanındadır. Hasan Ali Yücel’in teorisidir. Sonradan kurulmuştur. O periyot CHP zamanıdır. Tek parti periyodudur. CHP çok partili hayata geçince de köy enstitülerinin sonu getirilmiştir” dedi.
“Türkiye’nin yakın tarihine müspet yahut olumsuz ortak olma hakları yoktur”
Türkiye tarihinin eksik öğretildiğini savunan Ortaylı, “Bu eksik öğretilme de çok yanlış amaçlarla tespit ediliyor. Şunu söyleyeyim, mevcut siyasi partilerin hiçbir biçimde Türkiye’nin yakın tarihine müspet yahut negatif ortak olma hakları yoktur. Yani ne bu zevatın, ‘Biz çok güzel şeyler yaptık ve biz bunu belgeliyoruz’ deme hakkı vardır. Ne de, ‘Bunlar çok makûs işler yaptılar. Biz de onlarla savaştan geliyoruz’ diyebilmeye hakları vardır. Bu biraz tuhafa gelecek ancak olağan olarak bu iş bu türlü yapılır. Köy Enstitüleri bunun için bir esastır” sözlerini kullandı.
“Türkiye’de bu sistemi direkt doğruya Kemalizm yaptı”
Atatürk’ün edebiyat ya da filozof fakültesini kurmadığını vurgulayan İlber Ortaylı, “Çünkü bu türlü bir şey esasen vardı dünyada. Lisan, Tarih ve Coğrafya Fakültesi kurmak ise Atatürk’ün icadıdır. Yani o bir deha problemidir ve özgündür. Köy Enstitüleri bir muhtaçlığı karşılayabilmek için kurulan eğitimdir. Osmanlı İmparatorluğu dağılırken, bu eğitimin benzerleri Bulgaristan ve Romanya’da kurulmuştur. Türkiye’de bu sistemi direkt doğruya Kemalizm yaptı. Yani direkt doğruya köydeki öğretmeni yetiştirmek ve köy öğretmenini köy başkanı yapmaktı. Olağanüstü değerli bir projeydi” dedi.
“Siz minimum müştereklerde anlaşamıyorsunuz”
Türk hayatının en büyük sıkıntısının, siyasetçilerinin palavra söylemekten de öte çocuk üzere prensip sahibi olmamaları olduğunu savunan Prof. Dr. Ortaylı, şunları söyledi:
“Prensip sahibi olsalardı zati, bugün en azından cumhurbaşkanı adayı tespit etmekte daha makul ve daha tertiplice gideriz. Herkes cumhurbaşkanı seçiyor. Ancak bizim kadar aciz hale getiren var mı? Ben doğdum doğalı cumhurbaşkanı seçemedi bu memleket. İhtilal çıkarılır, darbe yapılır. Bu durum prensipsizliklerle ilgili bir şeydir. Yani siz minimum müştereklerde anlaşamıyorsunuz.
“Stalinist Rusya değil bunu yapan”
Mesela oruç tutan, tutuyor. Tuttuğu kadar. Tutmayan, tutmuyor. Tutanın güzel görülmemesi diye bir şey varsa, o durum Atatürk Lisesi’nde de var. Lisan, Tarih Coğrafya Fakültesi’nde de var. Kimseye iftar saatine nazaran bir şey yapılmıyor. Fakat ortada da bir gevşeklik var.
Stalinist Rusya değil bunu yapan. Takip edeyim falan, yok bu türlü bir şey. Artık şimdi bu türlü bir his uyduruyorlar. Adeta Stalin Rusya’sı çiziliyor tek parti devrinde. Bu türlü bir şey yok. ‘Nereden çıkarıyorsunuz bunu?’ diye soruyorum. ‘Annem anlatıyor’ diyor. Senin annen ne bilir ki? Bunlar işin irfanıyla bağdaşmıyor.”
“O periyotta hiç kimsenin sağcılarla ya da solcularla büyük hengamesi yoktu”
Kurtuluş Savaşını yapan kumandanların maceraperest adamlar olmadığını savunan İlber Ortaylı, “İş yapmak isteyenlerdi. Hiç kimse o denli din savaşına girip, bilmem ne medeniyet savaşı, iktisadi savaş üzere işleri halletmeye kalkmaz. Mümkün değil. Yani ne İsmet Paşa böyledir, ne Kemal Atatürk böyledir. Hatta beş vakit namaz kılan Fevzi Paşa böyledir. Akıl var irfan var. O devirde hiç kimsenin sağcılarla ya da solcularla büyük hengamesi yoktu” diye konuştu.