Ormanların zaten tutuşması için sıcaklığın 200 dereceye çıkması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Doğanay Tolunay, “Şayet bir ormana yıldırım düşmemişse, yangın mutlaka insan yanılgı, ihmal yahut kasıtlı davranışı nedeniyle çıkar” dedi.
Türkiye’de yangın felaketine ait başlayan tartışmalar devam ederken, felaketin oluş sebebine ait farklı savlar da gündeme getirilmeye devam ediyor. Orman konusunda en kıymetli uzmanlardan biri kabul edilen İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay, adeta ‘bilgi kirliliği yangını’ da yaşandığı ikazında bulundu.
“Bir ormanda yangın çıkması için kesinlikle insan yanılgı yahut ihmalinden kaynaklı kıvılcım gerekir” diyen Prof. Dr. Tolunay, şu görüşleri lisana getirdi:
“Türkiye’deki yangınların yüzde 89’u insan kaynaklı kusur yahut ihmallerden, yüzde 11 ise yıldırım düşmesinden kaynaklanıyor. Elimizdeki resmi istatistiklere nazaran bir yılda meydana gelen ortalama 3 bin yangının fakat 5-6 tanesi terör saldırısından çıkıyor. Şayet bir ormana yıldırım düşmemişse, yangın kesinlikle insan yanılgı, ihmal yahut kasıtlı davranışı nedeniyle çıkar. Kaldı ki, yüksek tansiyon çizgilerinden kaynaklı kıvılcım ve yangınlar da, insan kusuru dediğimiz yüzde 89’luk dilimin içindedir. Yıllardır uyarıyoruz; çobanımızdan, idare takımına kadar tüm toplum kesitleri ve yönetici takımların yanlışları kelam konusu. Yangın tertibatını almayan yönetici, ormanda mangal yahut çay keyfi için ateş yakan çoban, ağaçları bilinçsizce kesen köylüler, yatırım mazeretiyle orman talanına girişen iş insanları ekosisteme ziyan verdi. Yangını çıkartan da, yangını söndürecek tedbiri almayan bizim toplumumuzun fertleri” dedi.
“200 derece olması gerek”
(Prof. Dr. Doğanay Tolunay)
Milliyet’te yer alan habere nazaran ortada dolaşan yanlış bilgi ve argümanlara da değinen Prof. Dr. Tolunay, ikazlarını şöyle sıraladı:
“Sahadaki meslektaşlarımızla görüşüyorum. Yangının birçok yerde yerleşim yerlerine sıçraması nedeniyle, gruplar yüklü olarak yerleşim yerlerinde söndürme faaliyetlerine giriştiğini, bu nedenle ormanlara kâfi ve vaktinde müdahale yapılamadığını belirttiler. Vatandaşların büyük kısmı 45 dereceyi aşan sıcaklık kıymetleri nedeniyle ormandaki çalı, çırpının alev aldığını ve rüzgar tesiriyle yayıldığını düşünüyor. Bunun olması için hava sıcaklığının 200 dereceye çıkması gerekir. Birçok kişi sarp doruklara bakıp yangının nasıl çıktığını anlamaya çalışıyor. Türkiye’de insanın olmadığı ve girmediği ormanlık alan kelam konusu değil. Her yerde insan kaynaklı yanlış, kirlilik, ihmal kelam konusu.”
“Bilgi kirliliği var”
“İstatistiklere nazaran sabotaj kaynaklı orman yangınlarının oranı yüzde bir bile değil. Son yangınların sabotaj olup olmadığını aydınlatacak olan güvenlik üniteleri yahut ilgili kurumlar. Şimdiye kadar hükümet ve yetkililer tarafından terör saldırısı olduğu istikametinde bir açıklama yapılmadığını belirtmek isterim. Ortada birçok kirli bilgi dolaşıyor. Terör örgütleri kendi reklamını yapmak için de yangınları üstlenebilir.”
“Bayramdan evvel ihtar yapmıştık”
“Yunanistan’da son iki günde 58 yangın çıkarken, İtalya ve Portekiz’de de benzeri tablolar oluştu. İklim değişikliğinin yangınlara tesiri tartışılıyor. Kurban Bayramı’ndan evvel yangın uyarısı yapmıştık. Ege ve Akdeniz bölgesinde çok sıcak hava dalgası oluşmuş durumda. Beşerler yangınların neden artık çıktığını, Haziran yahut Temmuz’un birinci yarısında yangın görülmediğinden hareketle kimi gerçekleri kabul etmek istemiyorlar. Öncelikle Haziran ve Temmuz’un birinci yarısındaki sıcaklık bedelleri ile bugünkü kıymetler ortasında 10 dereceden fazla fark var. Üstelik bitki örtüsü daha yeşil, yapraklar ise şimdi tam kurumamış vaziyetteydi. Temmuz’un başından bugüne kadar neredeyse bir aydan fazla mühlet hiç yağmur düşmeyen yerlerde son 10 günlük süreçte otsular kuruyup tutuşmaya hazır hale geldi.”
“Bir öbür sorun da güç nakil sınırlarının artması. Bu artış yangınların artışına da neden oluyor. Elektrik nakil çizgileri birbirine temas ederek kıvılcım çıkartabiliyor. Orman yamaçlarından geçirilen sınırları görüyoruz. Şu an Artvin ormanlarındayım. Dün akşam yerden gelirken önümdeki araç izmariti camdan attı. Allah’tan Artvin’deyiz. Bu davranışı Antalya’da, Marmaris’te yaptığında yangın çıkıyor.”
“Sıcaklık harladı”
“Ormanlara girişler valilikler kararıyla yasaklansa da, sorun kontroller eksik, yetersiz. Yaşadığımız felaket nedeniyle Ağustos ayının sonuna kadar tüm ormanlar gerekirse çobanlardan, orman köylüsüne kadar insan girişine kapatılarak çok sıkı biçimde denetlenmeli. Ormanları bir müddet terk etmemiz koşul. Bunu yapmadan yangınların önüne geçemeyiz. Hafta sonu, emin olun, birçok yerde mangal yapan beşerler göreceğiz. İğneyi de çuvaldızı da kendimize batıracağız. Bu gerçeği kabul etmediğimiz sürece olayın özünü kaçırırız. Pandemi nedeniyle özelikle mesire ve ormanlar daha fazla kullanılır hale geldi. Mangaldan tutun, cam kırıkları, plastik yanıcı atıklara kadar her yeri kirlilik ürettik. Geçen yıl ülke genelinde 3 bin 400 yangın çıktı. Kış aylarında hiç yangın olmadığından, yaz periyodunda günde ortalama 50 yangın aslında görülüyordu. Artan sıcaklık kıymetleri adeta ‘harlamış’ oldu.”