Sayıştay’ın İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) 2020 Yılı Düzenlilik Kontrol Raporu’nda taksi ve dolmuş plakalarının mühletine dikkat çekildi. Raporda yönetim tarafından geçmiş devirlerde tahsis edilen ve hala aktif olarak kullanılan taksi ve dolmuş plakaları mevzuata muhalif biçimde süresiz bir hak olarak kullanıldığına vurgu yaptı.
Gazete Duvar’dan Ferhat Yaşar’ın haberine nazaran Sayıştay denetçileri, raporda İstanbul genelinde en son taksi plakası tahsisinin yapıldığı 1998 yılına kadar, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 12 ve Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 18’inci hususları yeterince çeşitli Vilayet Trafik Kurulu kararları ile 17 bin 395 ticari taksi plakası verildiğini, bunlardan kimileri 86/10553 sayılı Bakanlar Konseyi Kararı doğrultusunda ihale ile lakin süresiz olarak verildiğini ve hala faaliyetlerini sürdürdüğüne, oburlarının ise, Vilayet Trafik Komitesi kararları doğrultusunda noter huzurunda çekiliş yapılması üzere çeşitli hallerde verilip faaliyetlerini sürdürdüğüne vurgu yaptı. Öte yandan rapor, en son tahsisin yapıldığı 2006 yılına kadar çeşitli Vilayet Trafik Komitesi kararları ile 6 bin 460 adet ticari minibüs plakası verildiğini belirtti.
Bu plakalardan kimileri 86/10553 sayılı Bakanlar Şurası Kararı çerçevesinde yahut UKOME yetkisi dahilinde ihaleli fakat süresiz olarak verilmiş ve hala faaliyetlerini sürdürüyor. Öbür plakalar ise, 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 12 ve Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 18’inci unsurları mucibince Vilayet Trafik Komitesi kararları doğrultusunda noter huzurunda çekiliş yapılması üzere çeşitli hallerde süresiz olarak verilmiş ve faaliyetlerine devam ediyor. Sayıştay, belediye hudutlarında, taksi yahut dolmuş ile yolcu taşıma faaliyetinde bulunulması da belediyelerin vereceği müsaade yahut hakka bağlı olduğuna vurgu yaptı.
“Devlet İhale Kanunu’na uygun yapılmamıştır”
Taksi plakalarının geçim kaynağı sürücülük mesleği olanlara müddeti ve koşulları belirtilmek suretiyle ihale edilmesi gerektiğine vurgu yapılan raporda şu tabirlere yer verildi:
“İstanbul hudutları içinde Vilayet Trafik Kurulu tarafından verilen taksi ve dolmuş plakalarında hak sahipliği için rastgele bir mühlet belirtilmemiştir. Kelam konusu mühlet belirtilmeksizin yapılan plaka tahsisleri ise 86/10553 sayılı Bakanlar Şurası Kararı’na ve yürürlükte olan 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na uygun yapılmamıştır. Yönetimin hesap ve süreçlerinin incelenmesi sonucunda; kelam konusu 17 bin 395 taksi ve 6 bin 460 dolmuş plaka sahibinden rastgele bir imtiyaz bedeli yahut yıllık kira bedeli üzere bir fiyat tahsil edilmediği tespit edilmiştir.”
“Kira mühleti on yıldan çok olamaz”
“…İl Emniyet Müdürlüğü tarafından Belediyeye devredilen kayıtlarda kelam konusu toplu taşıma araçları ile ilgili plakalarda mühlete yahut ihale kaidelerine ait rastgele bir karar bulunmadığı tabir edilmişse de; taksi plakalarının verilmesine destek olan Bakanlar Şurası Kararında müddet hususu bulunduğu üzere, 5393 sayılı Kanun’un 15’inci hususuna nazaran imtiyaz olarak verilen haklarda dahi azamî müddet 49 yıldır. Ayrıyeten 1983’ten beri yürürlükte bulunan ve kamu haklarının kiralanmasına yahut satılmasına dair temel mevzuat olan 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun ‘Kiralarda kontrat süresi’ başlıklı 64’üncü hususunda yer alan, ‘Kiraya verilecek taşınır ve taşınmaz malların kira müddeti, on yıldan çok olamaz…”
“Süresiz biçimde kullanılması mümkün bulunmamaktadır”
“Büyükşehir Belediyeleri Uyum Merkezleri Yönetmeliği’nin 29’uncu unsurunda; ‘Büyükşehir belediyeleri dâhilinde daha evvel vilayet trafik kurulları yahut valiliklerce alınan karar yahut müsaadelerle elde edilmiş haklar saklıdır’ denilmekle birlikte, korunacak olan kelam konusu haklar, yordamına uygun olarak elde edilmiş haklar olup ilgili karar ve müsaadelerin mühleti boyunca korunacaktır. Üstte açıklanan mevzuat uyarınca, kelam konusu hakların süresiz bir biçimde kullanılması mümkün bulunmamaktadır” denilen raporda denetçiler şöyle devam etti: “5393 sayılı Kanun ile 5216 sayılı Kanun gereği, Yönetimin yürütmekle yükümlü olduğu bir hizmeti şahsen yerine getirmeyip üçüncü bireylere gördürmesi mümkündür. Lakin, mevzubahis kamu hizmetinin üçüncü şahıslara gördürülmesi, hizmet alanının kamu hizmeti olma niteliğini ortadan kaldırmadığı üzere bu bahiste belediyenin vazifesinin sona ermesine yol açmamakta ve bu hizmetin yerine getirilmesi tarafından sorumluluğu devam etmektedir. Toplu taşıma hizmetinin bu niteliği gözetildiğinde, bir kamu hakkının süresiz bir halde üçüncü bireylere devredilmesi hukuka uygun değildir.”