Sayıştay’ın Ulusal Eğitim Bakanlığı’nda (MEB) 2020 yılında gerçekleştirdiği kontrollerden çarpıcı sonuçlar ortaya çıktı. Geçen günlerde istifa eden Ziya Selçuk’un başkanlığında yapılan incelemelerde çok sayıda yöntemsiz süreç tespit edildi. Yapılan kontrollerde piyasa fiyatının 3 – 4 kat fazlasına gereç alımı yapıldığı belirlenirken, doğalgaz dağıtım şirketlerine ‘güvence bedeli’ ismi altında milyonlarca lira ödendiği öğrenildi.
Sözcü’den İsmail Şahin’in haberine nazaran, ilçe ulusal eğitim müdürlüğü takımlarına mevzuatta öngörülen atanma kurallarını taşımayan 49 kişi asaleten atandı. Bakanlık, bu durumun insan kaynağı yetersizliğinin getirdiği zorunluluklardan kaynaklandığını söz etti. Sayıştay ise bu durumun mevzuatın dışına çıkılmasının münasebeti olamayacağını belirtti. Sayıştay, eğitim sisteminin tesirli, inanç duyulan ve yasal çerçevesi ile uyumlu bir biçimde yönetilmesinin teminat altına alınmasını sağlamak emeliyle ilçe ulusal eğitim müdürlüğü takımlarına yapılan atamalarda yasal düzenlemelere riayet edilmesini, mevzuata alışılmamış atamaların iptal edilmesini ve bundan sonra yapılacak atamalarda yasal düzenlemelere uygun olmayan uygulamalara müsaade verilmemesini istedi.
“Şartlar oluşmadığı halde pazarlık”
Sayıştay’ın bulgularına nazaran Ulusal Eğitim Bakanlığı, 2020 yılında gerekli kaideler oluşmadığı halde birtakım üretim işlerinde pazarlık metodu (21/b) ihaleler yaptı. Bu ihalelerde rekabetin gereğince sağlanamaması sebebiyle ihale/sözleşme bedelinin işlerin yaklaşık maliyetine çok yakın gerçekleştiği ve münasebetleri açıklanamayan kimi uygulamaların yapıldığı tespit edildi.
Bakanlığın Hayat Uzunluğu Öğrenme Genel Müdürlüğü tarafından yapılan;
– Hızlandırılmış Eğitim Programı Kırtasiye Setleri Alımı (ihale tarihi 18.03.2020)
– Halk Eğitim Merkezleri Paklık Gereci Alımı (ihale tarihi 23.07.2020)
– Hızlandırılmış Eğitim Programı Kırtasiye Setleri Alımı (ihale tarihi 28.07.2020)
ihalelerinin 21/b kapsamında kıymetlendirilerek ihale edilmesinin mümkün olmadığını söz eden Sayıştay denetçileri, paklık ve kırtasiye gereçleri üreten ve pazarlayan firmalar yerine, yolcu nakliyeciliği, filo kiralama, ilaç ve tıbbi aygıt, bilişim ve yazılım üzere ilgisiz alanlarında faaliyet gösteren firmalardan, hem yaklaşık maliyetin hesaplanmasına temel piyasa araştırması yapıldığını hem de ihaleye davet edilerek alımlar yapıldığını belirledi.
Firmalar ihalelerden çabucak evvel kurulmuş
İhalelere teklif vermeye davet edilen yahut alımın yapıldığı kimi firmaların, ihale tarihinden yaklaşık bir ay evvel kurulduğuna dikkat çeken denetçiler, bu firmaların hangi özelliklerinden ötürü ihaleye davet edildiği konusunda her hangi bir münasebet ileri sürülemediğini raporuna yazdı. Paklık materyali alım ihalesinde ihaleye teklif veren 3 firmadan 2’sinin adreslerinin de tıpkı olduğu görüldü.
Üç kat fiyatla sattılar
Sayıştay’ın raporunda ihalelerle ilgili şu tabirler yer aldı:
“Temizlik ve kırtasiye gereçleri alımlarının yaklaşık maliyet ve ihale fiyatları gerçek piyasa fiyatlarını yansıtmadığı görülmüştür.
Kelam konusu alımların ihale tarihlerindeki fiyatlarına ait Ankara Ticaret Odası’ndan resmi yazı ile rayiç fiyat tespiti istenilmiş; gelen karşılıkta alımların ihale tarihindeki fiyatları (sözleşme fiyatları) toplamı ile Ankara Ticaret Odası rayiç tespit fiyatları toplamı ortasında büyük farklar olduğu tespit edilmiştir.
Bu fark paklık gereci alım ihalesinde 3,25 kat olup alımların belirlenen Halk Eğitim Merkezlerine nakliye dahil teslim fiyatı olması da ortada bu derece yüksek fiyat farkı olmasını gerektirmemektedir.
Teknik şartnameleri teğe bir birebir olan Mart ve Temmuz ayında yapılan kırtasiye setleri alım ihalelerindeki birtakım kalemlerde, yaklaşık maliyet ve ihale fiyatlarında yaklaşık 3-4 kat fiyat farkı olup, hem yaklaşık maliyet hem ihale fiyatlarının gerçek piyasa fiyatlarını yansıtmadığı görülmektedir.”
“Hibeler takip edilmedi”
Sayıştay’ın kontrollerine nazaran Ulusal Eğitim Bakanlığı, bütçe dışı kaynaklarla finanse edilen projelerle sağlanan eğitim hizmetleri ile yapılan yatırımlar için merkezi bir izleme, raporlama ve takip sistemi kurmadı.
Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği ve UNESCO üzere yapılardan gelen hibelerle 2020 yılında 2 bin 241 proje hayata geçirildi. Burada kullanılan kaynağın büyüklüğü 2 milyar 38 milyon liraydı.
Sayıştay, bakanlığın taşra teşkilatlarında kullanılan fonlara ait tüm süreç ve uygulamaların ortak bir platformda kayıt altına alınmasını ve tüm dataların ulaşılabilir olmasını, projelerin bölge ve vilayetler ortasında istikrarlı dağıtılmasını istedi.
Doğalgaz dağıtım şirketlerine teminat
Sayıştay incelemelerinde, özgür olmayan tüketici pozisyonunda olan Ulusal Eğitim Bakanlığı eğitim kurumları ile dağıtım şirketleri ortasında imzalanan doğalgaz kullanım mukaveleleri kapsamında 2018-2020 yılları ortasında toplam 94 milyon lira meblağında doğalgaz teminat bedeli ödendiğini tespit etti. Uygulamanın adapsız olduğunu belirten Sayıştay denetçileri, doğalgaz kullanım kontratlarının kamu faydası gözetilerek düzenlenmesi ve dağıtım şirketlerine doğalgaz teminat bedeli ismi altında ödemede bulunulmaması gerektiğini vurguladı.
