İstanbul’da kayıtlı olmayan sığınmacıların kayıtlı oldukları illere gönderilmesi, hatta bazı sığınmacıların sınır dışı edilmesi, Türkiye’de yaşamaya çalışan sığınmacıların kaygılarını artırıyor. Üstelik bu kaygıyı sadece Suriyeli sığınmacılar değil, İranlı, Afganistanlı, Türkmenistanlı, Afrikalı sığınmacılar de taşıyor. İstanbul Çağlayan’da konuşulan sığınmacı işçiler “Devletten hiçbir şey beklemeden var olma mücadelesi veriyoruz. Ama artık korkumuzdan işçi pazarında bile bekleyemiyoruz” diyor.
Hasret Kanat‘ın Evrensel’deki haberine göre İbrahim 4 yıldır Türkiye’de yaşıyor. 17 yaşındayken Suriye’den geldiğinde Çanakkale’ye gitmiş, bu yüzden Çanakkale’de kimlik çıkarmış. Ama yaklaşık 4 yıldır İstanbul’da. Çanakkale’de Suriyelilere iş verilmediği için İstanbul Çağlayan’da tekstil atölyelerinin yolunu tuttuğunu söylüyor. Burada bir pansiyonda oda tuttuktan sonra yaşamını kurabilmiş.
Tekstil atölyelerinde iş öğrenmiş, 17 yaşında makineci olmuş. İbrahim dili döndüğünce anlatıyor:
“Ben ailemi bırakıp geldim, akrabalarım ve ailemden çok insan kaybederek geldim. Sırf yıllarca savaşa karşı asker olmamak için. Esad eskiden 7 yıl askerlik yaptırırken şimdi 9 yıl yaptırmak istiyor. Bizleri Suriye’ye gönderecekleri takdirde hapsedecekler. Türkiye kimliği yetmiyor İstanbul’da yaşamak için, aynı zamanda İstanbul kimliği olmak zorundaymış. Ben Çanakkale’ye dönsem kimsem yok. Burada arkadaşlarım oldu artık. Türkiye’de çok yabancı var, sadece Suriyeliler değil. Mısırlı, Afganistanlı, İranlı var…”
Siren sesiyle irkiliyor
Bir an sokaktan gelen polis arabasının siren sesiyle irkiliyor İbrahim. “İşte biz böyle yaşıyoruz” diyor: “Sabah evden atölyeye, atölyeden de eve gidiyoruz. Ben yerimde duramayan bir insandım, şimdi korkudan hiçbir yere gidemiyorum.” Okmeydanı ve Şişli’de Suriyelilerin toplandığını söylüyor İbrahim:
“Sıra bize de gelecek. Polis bulduğu an toplayıp gönderiyormuş. Nasıl gönderecek üzerimde para yok, bir şey yok.”
Mehmet de 24 yaşında… “Suriye’ye gitmek isterim ama burada yaşamak zorundayım” diyor ve şöyle devam ediyor:
“3 tane çocuğum var. Suriye’de Esad var. 6 yıldır İstanbul’da yaşıyorum. Tekstilde zor da olsa çalışıyorum. Kimliğimiz çıktı ama yine sigortasız çalışıyorum. Tıpkı Türkiyeliler gibi… Eskiden her yerde kimlik çıkaran istediği yerde yaşayabiliyordu. Benim İstanbul’da aldığım kimlik var ama kimliği olanları da gönderdiklerini söylüyorlar.”
Dilek Kürt bir işçi… “Savaşın ve askerin olduğu bir yerde kim yaşamak ister? Zamanında bize de yaptılar. Katliamlar, ölümler… Biz de gurbette yaşamak zorunda kaldık. Şimdi sıra sığınmacılarda” diyor.
“Bizi de gönderirlerse” korkusu
Çağlayan’daki tekstil atölyelerinde birçok milliyetten işçi çalışıyor. Türkmenistanlı bir işçi, yaklaşık 2 yıldır eşiyle birlikte İstanbul’da yaşadığını anlatıyor:
“3 tane çocuğum Türkmenistan’da. Memlekette iş olmadığı için buraya geldik. Memlekette çalışırsan çok az para veriyorlar. Tarım ve inşaat işleri var ama geçinemiyoruz. Mecbur buraya geldik. Burada bir sürü farklı insan var. Suriyelilerin gönderileceği söylendiğinde ‘Onları gönderirlerse bizi de gönderirler’ diye düşündük. Ne olacak bilmiyorum.”
“20 kişi bir evde kalıyoruz”
Afganistanlı bir işçi 1 yıldır İstanbul’da olduğunu söylüyor. Hikayesini şöyle anlatıyor:
“Bizim memlekette de iç savaş var. Çok kimse bilmiyor burada ama orası da çok yaşanacak gibi değil. İş yok, ama burada ne iş olsa yaptım. Günlük işlerde çalıştım. İşçi pazarında bekleyip oradaki işlerde çalıştım. Şimdi ilk düzenli işim bu atölyede. Burada arkadaşlarla birlikte yirmi kişi bir evde kalıyoruz. Kimimiz gündüz çalışıyor, kimimiz gece çalışıyor. Eve bu şekilde uyumaya yatmaya gidiyoruz. Başka bir yerde tanımadıklarımızla kalmak istemiyoruz. Suriyelilerin gönderileceğini biz de duyduk. Eskiden iş beklediğimiz işçi pazarına korkudan biz de gitmiyoruz. Orada Moğolistanlı, Afganistanlı, İranlı, Mısırlı… Her yerden gelen işçiler iş bekliyordu. Bazen akşama kadar bekliyorduk. En çok inşaatta çalışmak için gidiyorduk. Bir de parklarda, bahçelerde çalışıyorduk. Önümüze hangi iş gelse onu yapıyorduk. Bizi de gönderirler diye korkudan kimse gitmiyor. Kimse kimseye güvenmediği için adres de bırakmıyor.
“Devletten beklentimiz olmadan yaşıyoruz”
Kenya’da doğan Diara, yaklaşık 11 yıldır İstanbul Tarlabaşı’da yaşıyor. Biz de saat satmaya çalışırken Çağlayan’da bir kafede tanışıyoruz. Uzun süre Türkiye’de olduğu için Türkçeyi iyi konuşuyor. Üstelik artık kendini Sivaslı olarak tanıtıyor. Nedenini sorduğumuzda, İstanbul’da Sivaslıların kalabalık olduğundan söz ediyor ve artık bunun esprisini yaptığını söylüyor.
34 yaşındaki Diara buradaki çalışma koşullarını ve hayat mücadelesini anlatmaya başlıyor:
“11 yıl önce eşimle birlikte geldim. Memleketimde ne yazık ki iş yoktu, buraya çıkıp gelmek zorunda kaldım. Arkadaşlarım saat satarak para kazandıklarını söyleyince ben de bu işi yapmaya çalıştım. Tekstilde de çalıştım. Fakat saatten kazandığım paradan çok daha az verince mecbur saat satmaya devam ettim. Her gün başka mahalleleri, ilçeleri gezerek saat satıyorum. Her gün için saat satacağım yer belli. Gezerek satıyorum çoğu kez. Bazen de kalabalık olan yerde saatleri yere sererek satmaya çalışıyorum. Sabah 7’den gece 12’ye kadar dolaşıyorum.”
“Herkesten sırayla nefret etti buradaki insanlar”
Tarlabaşı’da oturdukları ev 800 lira… 3 yaşında da bir çocuğu olduğunu söylüyor Diara.
Var olma mücadelesi vermeye çalışan Diara şunları söylüyor:
“Eskiden bize karşı nefret ettiklerini o kadar çok duyardık ki. İlk zamanlar saat satmak için gezemezdik. Son birkaç yıldır geziyoruz kafeleri, kıraathaneleri. Stant açtığımız yerde o saatlerin satılmasını bekliyorduk. Siyah olmamızdan kaynaklı dalga da geçildi, küfür de edildi. Ama bizim gibilerin gidecek yeri olmadığı için ses edemedik, susmak zorunda kaldık. Bizlere alışırken başka yabancılar da geldi. Herkesten sırayla nefret etti buradaki insanlar. Çok kötü ama yaşamak zorunda herkes. Bunun için keşke yasaklar olmasa ve herkes yaşayabileceği yeri seçebilse ama maalesef durum böyle. Bizim bu zamana kadar bir zararımızı görmedi Türkiye devleti. Ama bizi de göndermek istiyorlarmış. 11 yıl yaşadım ben burada. Çocuğum bile Türkiyeli artık. Kendimiz yaşamaya çalışırken devletten beklentimiz olmadan yaşıyoruz. Bize karışmasınlar yeter. Başka bir şey istemiyoruz.”
