14 Mayıs 2023 Seçimleri’nin değerli aktörlerinden birisi haline gelen Türkiye Personel Partisi, geçmişte de az milletvekili ile tesirli muhalefet yapan bir partiydi. 1965 Seçimleri’nde 15 milletvekili kazanmayı başaran TİP, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde temsil edilen birinci sosyalist parti olmayı başarmıştı.
Adaylarıyla Ses Getiren Türkiye Emekçi Partisi’nin Tarihinde Bir Seyahat Yapmaya Hazır Mısınız?
1961 Anayasası’nın oluşturduğu özgürlükçü iklim sayesinde kurulan Türkiye Personel Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi ve Adalet Partisi üzere büyük partilerin yanında pek baht verilmeyen bir siyasi hareketti.
İşçi Sınıfıyla aydınları buluşturma emeli taşıyan bu parti, tüm ülkede süratle örgütlenerek 1965 genel seçimlerine hazırlandı. Demokrat Parti devrinde bilhassa sol hareketlere yönelik baskıların çok ağır olduğu düşünüldüğünde, sosyalist bir siyasi partinin seçimlere katılması taraflı tarafsız herkesi heyecanlandırdı.
10 Ekim 1965 Genel Seçimleri’nde 350 bin oy almayı başaran Türkiye Personel Partisi, kullanılan oyların yaklaşık %3’lük kısmını hanesine yazdırmayı başardı.
Elde ettiği bu sonuçla ve o periyottaki seçim sistemi sayesinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne 15 milletvekili sokmayı başardı TİP.
O devirde 450 şahıstan oluşan parlamentoda 15 milletvekili ile temsil edilmek büyük bir temsil başarısı olmasa da; Türkiye tarihinde birinci defa bir sosyalist partinin Parlamento’ta bulunacak olması büyük bir sembolik kıymet taşıyordu.
15 kişilik TİP kümesinin içinde Türkiye’nin sol geleneğinin değerli temsilcileri yer alıyordu. Bunların içinde Mehmet Ali Aybar, Behice Boran, Çetin Altan üzere tanınmış isimler de vardı.
Sayısı az lakin niteliği yüksek olan bu küme, TBMM’ye renk getirdi.
Genel Kurul’da kendilerine özel bir bölge verilmediği için topluca ayakta duran, kendilerine mahsus aksiyonlar yapan TİP milletvekilleri, özgün siyasi duruşlarıyla hem CHP’li hem de AP’li milletvekilleri tarafından ilgiyle takip edildiler.
Türkiye’de 1960’lı yılların sonundan itibaren sosyalist akımların güç kazanması, TİP’i daha fazla cazibe merkezi haline getirdi.
Ancak bu cazibe merkezliği, TİP’i tıpkı vakitte da gayeye koyuyordu.
TİP’in %3 oy oranıyla meclise 15 vekil sokması, seçim barajı tartışmalarını da o günlerde getirdi.
TİP’li milletvekillerinin dokunulmazlıklarının kaldırılması istendi, Çetin Altan darp edildi.
Anayasa Mahkemesi’ne TİP’in kapatılması için dava açıldı lakin bu dava reddedildi.
12 Mart 1971 Darbesi sonucu TİP’in 5 buçuk yıllık Parlamento macerası sona erdi. Sıkıyönetim kanunları ile TİP kapatıldı. Milletvekilleri tutuklanıp mahpusa atıldı.
12 Mart sonrası büyük baskılara maruz kalan, başkanları tutuklanan TİP; parti içi bölünmelerin de getirdiği yeni krizlerle daha fazla saldırdı.
1965’de %3 oy alan parti, 1977’de yalnızca %0,20 oy alabildi.
TİP’in dramatik öyküsünün tekrar canlanması içinse 40 sene geçmesi gerekecekti.
Türkiye Personel Partisi, 7 Kasım 2017 tarihinde Erkan Baş liderliğinde tekrar kuruldu. Erkan Baş’ın yanı sıra HDP’den istifa eden Barış Atay ve Ahmet Şık ile CHP’den istifa eden Sera Kadıgil’in bu partiye katılmasıyla TBMM’de dört TİP milletvekili olmuş oldu.
Tıpkı 58 sene evvel olduğu üzere bugün de TBMM’de az kişi olmalarına karşın yaptıkları yüksek tondan muhalefet ve iktidara karşı sert tenkitleri ile daima gündemde yer bulan bir parti TİP.
Ancak bilhassa seçim sürecinde, partilerinden milletvekili adayı olan tanınmış isimler ile konuşuluyorlar.
Oyuncu Mehmet Aslantuğ, gazeteci İrfan Değirmenci, tiyatrocu Serhat Özcan üzere isimler Türkiye Emekçi Partisi’nin milletvekili adayları olacak.
TİP tanınan isimler ile kamuoyunda daha çok yer bulurken; partinin üyeleri de son periyotta hayli arttı. Bilhassa CHP’nin boş bıraktığı söz edilen ‘sol cenahta’ TİP’in varlığı bu toplumsal demokrat ve sosyalist kitlelerde bir heyecan uyandırdı.
Ancak TİP’in bilhassa toplumsal medyada bulduğu karşılığın sandık sonuçlarına yansımayacağını düşünenler de vardı. Bu görüşlere nazaran TİP, Emek ve Özgürlük İttifakı’ndan farklı olarak kendi listeleriyle seçimlere girme kararı verdiği kentlerde böleceği oylarla iktidara milletvekili kazandırabilir.
Özellikle HDP kanadından TİP’e bu tarafta reaksiyonlar yükselmeye devam ediyor. Toplumsal medyada HDP’liler, TİP’in kimi kentlerde HDP ile ortak listede seçimlere katılmamasını eleştiriyor.
TİP ise bu tenkitlere karşı; “bizim kendi özgül yükümüz var. HDP’nin oy alamadığı kentlerde biz oy alabiliriz. HDP’nin güçlü olduğu kentlerde aday çıkartmayacağız.” tabirleriyle bu tenkitleri yanıtlıyor.
Alınan son kararların akabinde TİP ve HDP; birtakım kentlerde ortak birtakım kentlerde başka listelerle seçimlere katılacak.
1965 Seçimleri’nde %3 oy alarak Meclis’e 15 milletvekili sokan TİP’in, 14 Mayıs 2023’te nasıl bir sonuç alacağını ise daima birlikte göreceğiz.