Fehmi Koru*
‘Beyaz Rus’ tabirini duymuş muydunuz?
Birinci büyük savaş (1914-18) periyodunun çabucak akabinde yaşanan bize dönük renkli sayfalara ilişkin bir tabir bu. Savaş sırasında (1917) Rusya’da meydana gelen ihtilal Çarlık idaresine son vermiş, ihtilalcilere sıcak bakmayan, ihtilalcilerin de kendilerine sıcak bakmadığı, varlıkları Çar ve Çarlık idaresi ile çok yakından ilintili bir küme Rus, ülkelerini terk etmek zorunda kalmışlardı.
Onların ismidir ‘beyaz Rus’…
Sayılarının 150 bin kadar olduğu sanılan Çar’ın yakını olan prensler, prensesler, Çarlık ordusunun yüksek rütbeli subayları, Rus devletinin en üst seviye bürokrasisinden beşerler, pılısını pırtısını bile toplamaya fırsat bulamadan ülkelerini terk etmiş, soluğu İstanbul’da almışlardı.
Çar ve ailesinin infaz edilmesi onlara öteki deva bırakmamıştı.
Kaynak: Library of Congress arşivi..
Beyaz Ruslar en son sığınakları olan Kırım’ın da komünist birliklerin eline düşeceğini anlayınca Sivastapol’dan gemilere binerek işgal altındaki İstanbul’a gerçek yola çıkmışlardı (1920).
İstanbul’a vardıklarında silahları ellerinden alındı.
Onların kentteki varlığı, o sırada nüfusu 1 milyonun çok altında bulunan İstanbul ahalisi üzerinde birçok olumsuz değişik tesirlere yol açtı.
Reklam
Yakın tarihle ilgili kitaplar o günleri renkli tabirlerle anlatır.
Mevzuyu bana ne hatırlattı?
Vladimir Putin’in Ukrayna seferi Rusya’da tarihin o devrine emsal bir etkiyi günümüzde yarattı. Önderin halkı kendileri üzere Slav olan akran bir ülkeyi işgale kalkışması, Rusya’da faal pozisyonlarda bulunan hayatın değişik alanlarından çok sayıda insanı ürkütmüş olmalı.
O beşerler hayal kırıklığı içerisinde kitleler halinde ülkelerini terk etmekteler.
Birinci duraklarının da İstanbul olduğu anlaşılıyor.
[Putin birinci iş başına geldiğinde, 22 yıl evvel, bilhassa o devrin şimdilerde hayal kırıklığı yaşayan yeni yetişen gençlerinin karşısına umut verici bildirilerle çıkmıştı. Görüş açıklama, inanç ve basın özgürlüklerini koruyacak, her uygar toplumda olandan Rus halkının da en geniş biçimde yararlanmasını sağlayacaktı. Bugün Rusya halkı bütün özgürlüklerden yoksun.]
Gazetelerimiz Batılı güçlerin Rusya’yı cezalandırmak hedefiyle uyguladıkları yaptırımlardan en fazla etkilenen dolar milyarderi Ruslar’ın –‘oligark’ denilenlerin- ülkemize ilgisini haberleştirmekle meşgul. Kimler el konulmak istenen yatlarını ülkemize kaçırmış, kim hangi futbol kadrosuna talip, bunlar haberleştiriliyor.
[ABD adalet bakanlığı Rus oligarkların servetlerini yaptırımlardan kaçırmak için türlü çeşitli yollara başvuracakları beklentisiyle ‘Task Force CleptoCapture’ ismiyle bir özel ünite oluşturmuş. Onlara kol kanat gerenler, paralarını aklamaya kalkışan ve varlıklarını müdafaa altına alanları da tespit etmekteymişler.]
İngiliz Guardian gazetesi dün ülkemize gelen daha farklı art plana sahip kaçkınlarla ilgili detaylı bir yazı yayımladı. Soğuk Savaş sonrası yetişmiş, memleketler arası seyahatlerle kendilerini küresel topluluğun kesimi haline dönüştürmüş, birçok farklı alanlarda başarılı profesyonel beşerler bunlar… Ortalarında gazeteciler, sanatkarlar da var; Rusya’nın övüncü sayılan pek çok mühendis ve bilim insanı da…
[Bir öteki kaynak, yeniden dün, sayılarının 50-70 bin ortasında olduğu düşünülen IT alanında çalışan mühendisin son vakitlerde ülkelerini terk ettiğini bildiriyordu. Birebir kaynak, Rusya ve Ruslar’a karşı sıkı sıkıya yaptırım uygulayan Batı ülkelerini bedelli insan kaynaklarına kucak açma konusunda ikazda bulunmaktaydı. ‘‘Putin’e ve Rusya’ya yaptırıma evet, ancak Rusya’dan gelebilecek kıymetli insanlara kapıyı kapatmaya hayır’’ diyerek.]
Ülkelerini gözü dönmüş bir başkanın başlattığı anlamsız bir savaş yüzünden terk etmek zorunda kalmış insanların Türkiye’yi tercih etmelerinin anlaşılabilir bir sebebi var: En yakın ülke, sınırdaş Türkiye… Ayrıyeten, tanımlanan cinsten Ruslar yıllardır tatillerini ülkemizde geçiriyor ve insanlarımızı tanıyorlar.
Savaş başladıktan sonra buraya gelen Ruslar’ın birden fazla İstanbul’da kalsa bile daha evvel tatil geçirdikleri kentlere gidenleri de oluyor besbelli; zira birtakım kentlerde kiralar onların ilgisi yüzünden tavan yapmış durumda.
Öteki kentlerimize gidenler biraz daha ehli keyf sayılabilir; lakin İstanbul’u şimdilik süreksiz olarak mesken tutanlar ekseriyetle profesyonel tipler ve ülkelerine geri dönmek yerine kendilerini kıymetlendirecek yer arayışına girişmeleri doğal.
Muhalif bilindiklerinden başlarına bir şey gelmeden evvel kaçmayı göze aldıkları için, savaşla birlikte Putin’in bankalara mevduatlarla ilgili günde 200 dolardan fazla ödeme yasağı koyması yüzünden istedikleri uzak ülkelere gidebilmelerini sağlayacak fazla bir paraları da olmayabilir.
Velhasıl, kaçakların birçok İstanbul’da bir müddet kalacaklardır.
Herhalde ‘beyaz Ruslar’ konusunu neden hatırladığımı yazımın burasında anlamış olmalısınız. 1920’lerde yeni kurulmakta olan Türkiye Cumhuriyeti’nin Rusya’dan göçmüş 150 bin ‘beyaz Rus’ ile yakından ilgilenecek hali yoktu. Ayrıyeten Rusya’nın yeni yöneticileriyle de makus olmak istenmiyordu. Bu yüzden hem onlar hem de ‘beyaz Rusları’ konuk eden İstanbul halkı o periyodu düzgün değerlendiremedi.
Pek çok yanlışlık yaşandığı biliniyor.
Bu kere o denli olmamalı.
Yanı başımızdaki bir öteki savaş içindeki ülke olan Suriye’den milyonlarca göçmeni konuk ederken, Türkiye, o beşerler ortasındaki ülkemize bedel katabilecek özelliklere sahip olanları Batılı ülkelere kaptırdı.
Birebir durum Rusya’dan gelenler için de yaşanmamalı.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.