Malezya’dan Hollanda’nın Roterdam kentine doğru yolculuğu sırasında geçtiği Süveyş Kanalı’nı tıkayan Ever Given adlı gemi, bir haftadır devam eden kurtarma çalışmaları sonrası yüzdürülmeye başlandı. Bu bir haftada ne oldu, sonrasında ne olacak?
Japon Shoe Kisen Kaisha firmasına ait olan ve Tayvanlı Evergreen tarafından işletilen Ever Given adlı kargo gemisi, 23 Mart’ta rotadan çıkarak yan dönmüş ve bir süre sonra karaya oturmuştu.
Yaklaşık 275 metre genişliğindeki kanalda karaya oturan 400 metrelik gemi Malezya’da Hollanda’ya doğru gidiyordu.
20 bin konteyner taşıma kapasiteli yük gemisi, Paris’teki Eyfel Kulesi’nden 76 metre daha uzun, New York’taki özgürlük heykelinin 4 katı, Empire State Binası’ndan ise 43 metre kısa.
Süveyş Kanalı’nın ne zaman normale döneceği hâlâ net değil
Yaklaşık bir haftadır devam eden kurtarma çalışmaları sonrası Süveyş Kanal Otoritesi, Ever Given’ın kısmi olarak yüzdürüldüğünü duyurdu. Ancak uzmanlar, gemi düzeltilse bile geçiş trafiğinin çok yoğun olacağını söylüyor. Dolayısıyla küresel nakliyatın yüzde 10 ila 12’sinin işlediği Süveyş Kanalı’nın ne zaman normale döneceği hâlâ net değil.
Independent Türkçe, Süveyş Kanalı Krizinde neler yaşandı, sonuçları neler olacak derledi…
1- Evergreen Marine Corp nedir?
Dünyanın en büyük yedinci yük konteyneri şirketi Evergreen Marine Corp., 2016’da yaşamını yitiren eski denizci ve iş insanı Chang Yung-fa tarafından 1968’de kuruldu.
İş hayatına 15 yaşındaki bir kargo gemisiyle başlayan Chang’in şirketi, 1985’e gelindiğinde konteyner taşımacılığında dünyanın en büyüklerinden biri oldu.
50 yılı aşkın hikayesinde zincir otellerden, kara ve hava taşımacılığına kadar pek çok sektöre yayılan Evergreen Group’un Evergreen Marine Corp. markasının yanı sıra, oteller zinciri Evergreen International Hotels, güvenlik şirketi Evergreen Security Corp., çelik üreticisi Evergreen Steel Corp. ve 1991’de ilk uçuşunu gerçekleştiren, Tayvan’ın ilk ve tek özel uluslararası havayolu şirketi EVA Air markası da var.
114 ülkeye lojistik hizmeti sunuyor
Bugün tüm dünyada 114 ülkeye lojistik hizmeti sunan Evergreen Marine Corp., doğu-batı hattında pek çok ülkenin ticaretini birbirine bağlıyor. Bunlar arasında Hong Kong, Tayvan, Çin, Kore, Japonya ile ABD’nin batı yakası, Güney Amerika ve Avrupa var.
“Konteyner gemilerimiz Asya’yı Afrika’ya, Güney Amerika’yı Avrupa’ya bağlıyor” diyen şirketin 2019 sonu itibarıyla 201 gemisi, bin 844 çalışanı ve 2 milyar dolara yakın sermayesi bulunuyor.
2- Kanalı nasıl kapattı?
Evergreen’den yapılan ilk açıklamada Ever Given ile iletişimin kanala girdikten 6 kilometre sonra kesildiği söylenmişti.
24 Mart’ta yapılan açıklamaya göre hızı saatte 75 kilometreye kadar varan şiddetli rüzgâr, geminin rotadan sapmasına neden olmuş ve gemi karaya oturmuştu.
Kanal kenarlarına sıkışan geminin üzerindeki yüzlerce konteynırın, yelkenli etkisi yapmış olabileceği üzerinde duruluyor.
Süveyş Kanal Otoritesi’nden 27 Mart’ta yapılan açıklamada hava koşullarının esas neden olmadığı söylenmiş, insan hatası ya da teknik bir problemin karaya oturmasına sebep olabileceği belirtilmişti.
3- Kaç gemi etkilendi?
Geminin dar kanalda enlemesine sıkışarak geçiş yolunu kapatması sonucu kanalda uzun gemi kuyrukları oluştu.
28 Mart Pazar günü kanalın girişlerinde bekleyen gemi sayısı 320’yi geçmişti. Bekleyenler arasında gıda, petrol ve LNG taşıyan kargo gemileri de var.
Gemiyi kurtarma çalışmalarına katılan Hollandalı şirketi Boskalis’in CEO’su Peter Berdowski’nin “gemiyi oturduğu karadan kurtarmak haftalar alabilir” demesinin ardından bazı gemiler, yolu uzatarak Ümit Burnu etrafını dolaşmayı tercih etti.
Süveyş Kanalı’ndan geçmek yerine Ümit Burnu’nu dolaşarak Avrupa’ya ulaşmak yolculuğa en az iki hafta ekliyor.
Vessels Value’nun verilerine göre Tayvan’dan kalkan bir geminin, saatte 30 kilometre hızda esen bir rüzgârla birlikte Hollanda’ya ulaşması Süveyş Kanalı üzerinden 25 günde tamamlanıyor.
Rota, Ümit Burnu etrafından çizilirse, 18 bin 500 kilometrelik yol 25 bine, 25 günlük yol 35 güne çıkıyor.
4- Ever Given nasıl kurtarıldı?
Süveyş Kanal Otoritesi, gemiyi kurtarmak için üç plan hazırlamıştı. Bunlardan ilk ikisi Mısırlı ve Hollandalı ekiplerin desteğiyle hayata geçirildi.
Hayata geçirilen planlardan biri geminin baş kısmı altında kalan toprak ve çamurun temizlenmesi.
Diğer plan ise geminin hareketine alan açmak için baş kısmının bulunduğu suyun altında kalan kumun vakumlanarak çıkartılması.
Hafta sonu itibarıyla geminin serbest kalması için çıkarılan kum ve çamurun miktarı 20 bin tonu geçti.
Bir yandan bu iki plan devam ederken, diğer yandan onlarca römork, gemiyi itip çekerek serbest bırakmaya çalışıyordu.
Süveyş Kanal Otoritesi Başkanı Usame Rabi, hafta sonu yaptığı açıklamada üçüncü planın yüklerin boşaltılması olduğunu söylemişti.
Ancak bu planda da iki risk var. Birincisi, 20 bin konteynır kapasiteli geminin taşıdığı 13 bin konteynırın indirilmesi sırasında yaşanabilecek dengesizlik. İkinci risk ise bu konteynırların 52 metre gibi bir yükseklikten indirmenin zorluğu.
Boskalis CEO’su Peter Berdowski, geçen hafta yaptığı açıklamada mevcut planların yanı sıra yükünün azaltılması ve gemideki yakıt ve suyun boşaltılması gibi ek operasyonlara ihtiyaç olabileceğini söylemişti.
5- Süveyş Kanalı’nın küresel ekonomideki yeri nedir?
Küresel ticari nakliyatın yüzde 10 ila 12’si ve petrol sevkiyatının yüzde 2,5’i 193 kilometre uzunluğundaki Süveyş Kanalı’ndan geçiyor.
Kızıldeniz ve Akdeniz’i arasında yer alan kanal, Asya’yla Avrupa arasındaki en kısa yol. 2019’da 19 bin geminin taşıdığı yaklaşık 1,2 milyar ton bu kanaldan geçti; bu rakam o yıl deniz yoluyla taşınan tüm malların yaklaşık 8’de biri.
Gemi nakliyatı konusunda haftalık yayın yapan Lloyd’s List dergisinin değerlendirmesinde göre Batı’ya giden trafiğin değeri günlük 5,1 milyar dolara, doğu yönü trafiğinin değeri yaklaşık 4,5 milyar dolara ulaşıyor.
İngiltere merkezli enerji danışmanlığı şirketi FGE’nin verilerine göre Asya’dan Batı’ya yapılan ihracatın yüzde 60’ı Süveyş Kanalı’ndan geçiyor.
