Merkez Bankası’nın faiz artışı tartışmaların odağında yer alıyor. Faiz kararı, sokaktaki satıcının telefonundan, okulu tatile giren çocuğun karne parasına kadar piyasalara taraf veriyor. Geçen yıl ‘önemsizleştirilen’ Merkez Bankası faizi bu yıl Lider değişimiyle yine heyecanlandırıyor. Faizlerin ‘rasyonel’e dönüşle tekrar kur ve enflasyonla temas kurmaya başlayacağı düşünülürken, vatandaşa tesirleri de en çok tartışılan kısım oluyor. Konut ve muhtaçlık kredilerinde tesirleri şimdiden görülürken, son periyotta yükselen mevduat faizleri de kadraja giriyor.
Merkez Bankası siyaset faizi 2021 Eylül ayında yüzde 19 düzeyinden indirimlere başlayarak son olarak 2023 Şubat ayında yüzde 8,5 düzeyine çekilmiş, son 3 aydır da bu düzey tutuluyordu.
Çok tartışılan faiz istikrarında, seçimlerin akabinde değişen iktisat idaresinden gelen bildirilerle birlikte yeni Merkez Bankası Lideri’nden artış istikametinde bir atak bekleniyor. Bu da piyasa ile tekrar bağ kurulması manasına gelirken, bu bağdan vatandaşın hissesine ne düşüyor?
Faiz, istikrarı son yıllarda Türkiye’de en çok tartışılan hususlardan biri oldu. Merkez Bankası’nın piyasa fonlamasını düzenleyen siyaset faizindeki düşüş, piyasadan kopuş yarattı.
Bankaların kredi ve mevduat faizleri yer yer aykırı tarafta etkilendi, yer yer de TCMB’nin düzenlemeleriyle birebir yolda devam etti. Faiz artışına hazırlanırken, uzmanlar da tesirleri inceledi. Ekonomim’den Şebnem Turhan, bankalar ve vatandaşın nasıl etkileneceğini araştırdı.
Piyasalarda beklenti yüzde 20 düzeyinde ortalama buluyor. Lakin uzun vakittir görülmeyen geniş bir beklenti aralığı olduğu da dikkatlerden kaçmıyor.
Mevduat, kredi ya da tahvil faizleri üzere piyasa şartlarında belirlenen düzeyler siyaset faizinden ayrışmış olsa da gereksinim ve ticari kredi faiz limitlerinin arttığı, hali hazırda artmış görünen yüzde 35-40 düzeylerinde bulunan mevduat faizlerindeyse pek bir değişiklik beklenmediği belirtiliyor.
Merkez Bankası faiz kararının yanında vereceği bildirilerin tesirli olması bekleniyor.
Ticari kredilerde Merkez Bankası EVDS sisteminde görülen akım data yüzde 14-15 aralığında olsa da bu düzeyden kredi kullanmak çok mümkün olmuyor ya da limitler düşük oluyor.
Diğer yandan da ihtiyaç ve ticari kredi faizlerinde referansla limitler belirlendiğinden, menkul değer tesis (tutma/alma) mecburiliği var.
Ekonomist İnanç Sözer, faizin düzeyinden çok, kelamlı yönlendirmelerin ve ‘kredi büyümesini olağanlaştıracak deregülasyonlardan vazgeçilmesi’nin olağanlaşma yaratacağını öngörüyor. ODTÜ Öğretim Vazifelisi Doç. Dr. Atılım Murat ise faiz artışıyla bilhassa kamu bankalarının elindeki sabit faizli tahvillerin oluşturacağı bilanço risklerine dikkat çekiyor.
İhtiyaç kredisi limitlerine sınırlama.
Merkez Bankası’nın geçen aylarda bankalara gönderdiği talimatla gereksinim kredilerinde üstü örtülü limit uygulamasıyla 70 bin limit hayata geçmişti. Faiz artışının beklendiği ortamda birtakım bankalar bu limiti 50 bin TL’ye çektiği sav edildi. Kimi bankaların da ‘hazır kredi’ limitlerini kapatarak müşteriye yönelik ‘selektif’ uygulamalar yaptığı görüldü.
Sosyal medyada da 50 binlik gereksinim kredisi limiti gündem oldu.
👇
👇
2021’de faiz indirimleriyle başlayan iktisat modelinde mevduat ve konut kredi faizlerine eski banka yöneticisi Prof. Dr. Şenol Babuşçu dikkat çekerken, biz de ayrışmaya baktık.
Ayrışmanın 2022 sonunda sertleşmesi, faiz indirimlerinden daha çok düzenlemelerin tesiri olarak görülebiliyor.
KMH dahil yüzde 27, KMH hariç gereksinim kredisi faizinin yüzde 40 düzeyinde olması da dikkat çeken bir öge olarak görülüyor.
Merkez Bankası eski ekonomistlerinden Bloomberg ekonomisti Selva Baziki de paylaşımında faiz artırımı yanında bankalar üzerindeki menkul değer tahsis zorunluluğunun ve kredi sınırlamasının kaldırılmasını bekliyor.
Ekonomi gazetecisi Barış Soydan da Baziki’nin söylediklerinin gerçekleşmesi halinde, borsada banka paylarına yarayacağını öngördü.
Faiz artırımı sizce ne kadar olur? Sizi nasıl tesirler? Yorumlara bekliyoruz.