Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi son yıllarda küresel güneş paneli üretiminin en önemli merkezlerinden biri haline geldi ancak iddialara göre bu üretimin büyük bölümünü Çin’in çalışmaya zorladığı Müslüman Uygurlar tarafından gerçekleştiriliyor.
Birleşik Krallık’taki Sheffield Hallam Üniversitesi Helena Kennedy Merkezi’nin yayımladığı yeni bir rapora göre, Sincan’da güneş paneli üretimi Uygurların ve diğer etnik azınlıkların sömürüsünü temel alıyor olabilir.
Uygurlar sömürülüyor
“Gün Işığında: Uygurların Zorla Çalıştırılması ve Küresel Güneş Paneli Tedarik Zinciri” başlıklı raporda, iklim değişikliğiyle mücadelede önemli rol oynayan güneş panellerinin bazı parçalarının Sincan’da kömür kullanılarak ve Uygurların sömürüsüyle gerçekleştiğine dair bilgilere yer verildi.
Sincan’da güneş paneli yapımında kullanılan polisilikon gibi maddelerin üretiminde Uygurların zorla çalıştırıldığına dair haberler daha önce basına yansımıştı, ancak son raporda panel üretiminin hammaddelerinden biri olan kuvarsın çıkarılması ve işlenmesinde de benzer bir sömürünün var olduğuna dikkat çekildi.
Profesör Laura Murphy ve analist Nyrola Elimä tarafından kaleme alınan raporda şirketlerin ve hükümetlerin açıklamalarına, basından haberlere, sosyal medya paylaşımlarına, sektör raporlarına, uydu görüntülerine ve 30’dan fazla güneş paneli parçası üreten şirketle ilgili araştırmalara yer verildi. Dünya güneş paneli üretiminin önde gelen bazı şirketlerinin de sömürüye dayalı bu ürün tedariği sürecinde rol oynadığı öne sürüldü.
İşçi transferinin ucuz işgücü anlamına geldiğini kaydedilen raporda, “Güneş enerjisine olan küresel talep, Çinli şirketleri iklim sorumluluğumuzun mümkün olduğunca ucuz olması için yol alma konusunda cesaretlendirdi ancak tedarik zincirinin temelinde çalışan işçiler için bunun bedeli çok ağır” denildi. Rapora göre zorla çalıştırma koşullarını kabul etmeyenler, tutuklanma tehdidi altında.
“Gözaltı kamplarının bulunduğu bir bölgeye yatırım yapmak etik değil”
Profesör Murphy, Uygur köylerinde yaşayanların çalışmak üzere zorla sanayi tesislerine yerleştirildiğini belirterek “Sincan’da gerçekten fanatik bir ırkçılık olduğunu anlamanız gerek” dedi.
Uzun yıllar Sincan’da yaşamış olan raporun yazarlarından Elimä da, “Önceden evlerimiz vardı ve ailemizle yaşıyorduk. Şimdi biri başka şehirde, anne babası bakım evinde, çocuklar yetimhanede. Neler oluyor?” diye konuştu. Elimä, uluslararası şirketlerin gözaltı kamplarının bulunduğu bir bölgeye yatırım yapmaya devam etmesinin etik olmadığını ifade etti.
Danışmanlık hizmeti veren Horizon Advisory’nin daha önce yayımladığı raporda da, GCL-Poly, East Hope Group, Daqo New Energy, Xinte Energy ve Jinko Solar gibi büyük güneş enerjisi şirketlerinin, fabrikalarında Uygur Türkleri ve diğer etnik azınlıkları zorla çalıştırdığı iddia edilmişti. Çin basınında Uygur Türklerine güneş sistemiyle ilgili eğitim verildiği ve bu kişilere kalacak yer sağlandığıyla ilgili haberlerin yer aldığına işaret edilen bu raporda, bu olumlu haberlerin etnik azınlıklara yönelik zulmü saklamak amacıyla yapıldığı belirtiliyordu.
Çin’e olası yaptırımlar, ABD’nin gündeminde
Çin hükümeti, uzun süredir Sincan’daki insan hakları ihlalleriyle ilgili suçlamaları reddediyor. Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Hua Chunying, önceki gün yaptığı açıklamada güneş enerjisi şirketleriyle ilgili haberler için “Bazı Batılı ülkeler ve Çin karşıtı güçler, Sincan’daki pamuk üretim endüstrisiyle ilgili sözde zorla çalıştırma iddialarını uydurmak için her yolu denediler, şimdi de güneş enerjisi endüstrisine döndüler” dedi.
Beyaz Saray iklim temsilcisi John Kerry ise, güneş enerjisi üretimine dair iddialar nedeniyle Joe Biden yönetiminin Çin’e yönelik olası yaptırımları değerlendirdiğini açıkladı. Sincan’da etnik azınlıkları zorla çalıştırdığı iddia edilen şirketlerden ithalatın yasaklanmasını öngören bir tasarı da, ABD Kongresi’nin gündeminde.
ABD’deki Güneş Enerjisi Endüstri Birliği (SEIA), ülkedeki şirketlere Sincan’dan ürün tedarik etmeme çağrısı yapmıştı. Uzmanlara göre, Sincan ve Çin dışındaki tedarikçiler, iklim değişikliğiyle mücadelede güneş panellerinin kullanımı artırmayı hedefleyen ABD ve Avrupa’nın talebini karşılayabilecek kapasiteye sahip ancak Çinli şirketlere göre daha pahalı.