Türkiye İnsan Hakları Vakfı bünyesinde çalışan bilim insanları ve akademisyenler (TİHV Akademi), Üniversitelerarası Kurul’un Dr. Mehmet Baki Deniz’in yurtdışında aldığı doktora için yaptığı denklik başvurusunu tez içeriğini münasebet göstererek reddetmesine yazılı bir açıklamayla reaksiyon gösterdi. Açıklamada, “Yurtdışında yazılan doktora tezlerini sansürlemeye yönelik bu kararı en sert biçimde kınıyoruz” denildi.
Dr. Mehmet Baki Deniz’in ABD’de State University of New York (New York Eyalet Üniversitesi) Sosyoloji Bölümü’nde aldığı doktora derecesi, Üniversitelerarası Heyet (ÜAK) tarafından tez konusu ve içeriği münasebet gösterilerek reddedilmişti.
Mevzuyu basın açıklamasıyla kıymetlendiren TİHV Akademi, bir tezin akademik olarak başarılı ya da başarız olduğuna yalnızca doktora heyetinin karar verebileceğinin altını çizdi.
“ÜAK yöneticilerinin tavrı sarsürdür”
Yurtdışındaki üniversitelere kazanılan doktora derecelerinin Türkiye’de geçerli sayılabilmesi için ÜAK’nın yetkilendirildiği, fakat ÜAK’ın bu bahisteki yetkisinin doktora derecesini veren üniversitenin Türkiye’de tanınıp tanınmadığı ve derecenin örgün eğitim yoluyla alınıp alınmadığı üzere formel koşulların tespitiyle hudutlu olduğu belirtilen açıklamada, “ÜAK yöneticilerinin bu hududun ötesine geçerek, yurtdışında alınan doktora diplomalarının Türkiye’deki geçerliliğini ‘konu ve içerik’ kontrolüne tabi tutmaları açıkça sansürdür, akademik özgürlüğe ve tabir özgürlüğüne her bakımdan terstir” denildi.
“Otosansür ve Türkiye’ye dönmemek ortasında tercih yapmak zorunda kalacaklardır”
Açıklamada, “ÜAK’ın yurtdışında yazılan doktora tezlerini ‘konu ve içerik’ kontrolüne tabi tutmaya başlamasını ülkemizde akademik özgürlüğe yönelik baskı ve sansür pratiklerinin yeni bir seviyeye ulaştığını göstermesi bakımından son derece korku verici buluyoruz. Bu türlü bir kontrol bilhassa toplumsal ve beşeri bilimlerde özgün ve eleştirel yaklaşımların baskılanmasına, vasatlığın ve otosansürün teşvik edilmesine yol açacaktır.
Yurtdışında doktora yapan Türkiyeli araştırmacılar ÜAK’ın makbul bulacağı vasat tezler yazmak için otosansür uygulamak ile doktora sonrasında Türkiye’ye dönmemek ortasında tercih yapmak zorunda kalacaklardır. ÜAK’ın yurtdışı üniversitelerde doktora yapan araştırmacıları bu türlü bir tercihe zorlaması hiçbir biçimde kabul edilemez” sözleri kullanıldı.
ÜAK’ın kararının söz özgürlüğüne ve akademik özgürlüğe tümüyle muhalif olmanın yanı sıra Anayasa’nın teminat altına aldığı çalışma hakkına ait olarak da gayri legal bir kısıtlama getirdiği belirtilen açıklamada, yurtdışında aldığı doktora derecesine keyfi olarak denklik tanınmayan bir akademisyenin Türkiye üniversitelerinde öğretim üyesi olarak çalışma imkanından mahrum bırakıldığı lisana getirildi.
Akademik topluluğa davet
Açıklamada şunlar tabir edildi: “Üniversitelerarası Konsey bir sansür organı olmamalıdır! ÜAK yöneticileri yurtdışında yazılan doktora tezlerini sansürlemekten vazgeçmeli ve akademik özgürlüğün gereklerine uygun davranmalıdırlar. Ulusal ve memleketler arası akademik camiayı Dr. Mehmet Baki Deniz’in Danıştay nezdinde başlattığı hak arama gayretini desteklemeye ve Üniversitelerarası Kurul’un bu utanç verici uygulamasını tüm platformlarda açıkça kınamaya davet ediyoruz.“