Tüm Taleplere Rağmen ‘Hayvan Hakları Yasası’ Neden Çıkmıyor?

Türkiye'de hayvanlara yönelik şiddet ve işkence haberleri son dönemde büyük bir artış gösterirken kamuoyunda da infiale neden oluyor.

2004 yılında kabul edilen ve halen yürürlükte olan ancak yetersiz bulunan 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’na göre hayvanlara karşı suç işleyenlere düşük idari para cezaları uygulanıyor. Çünkü hayvanlar “can” olarak değil “mal” olarak değerlendiriliyor. 

Hayvan Hakları Federasyonu (HAYTAP) Başkanı ve aynı zamanda bir hukukçu olan Ahmet Kemal Şenpolat bu konuda şunları söylüyor:

“Kapalı alanda sigara içen ya da yere tüküren bir insana nasıl adli mekanizmalar tarafından ceza verilemiyor ve idari para cezalarıyla geçiştiriliyorsa; hayvanlara tecavüz etmek, öldürmek, zehirlemek de kabahatler kanunu kapsamında değerlendiriliyor. Dolayısıyla kabahat olan herhangi bir şey mahkeme önüne gelmiyor. Hayvanlar mal olarak kabul edildiğinden sadece sahipli hayvanlar söz konusu olduğu zaman, o da sahibinin şikayet etmesi halinde adli mekanizma devreye giriyor.”

Hayvanların bir “mal” olarak değil de “can” olarak kabul edilmesi bundan iki yıl önce bir yavru köpeğin uğradığı işkence ile gündeme gelmişti.

Sakarya’da 2018 yılında gördüğü işkence sonrası hayatını kaybeden ve toplumda büyük infial uyandıran yavru köpek olayının hemen ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan hayvan haklarıyla ilgili ciddi yaptırımlar içeren yeni yasanın bir an önce çıkacağını belirtmişti.

Geçen süre içinde Meclis’teki bütün partiler araştırma komisyonu çatısı altında bir araya gelerek günlerce çalıştı ve ortaya Türkiye'nin siyasi tarihinde çok da sık yakalanamayan bir uzlaşı çıktı. 

Komisyon’un 55 maddelik sonuç raporu hayvanı “mal” olmaktan çıkararak, “can” olarak kabul ediyor ve hukuki olarak da hayvanlara işkence edenlere cezalar getiriyordu.

Yasanın, komisyon raporunun içeriği doğrultusunda çıkması halinde hayvanlar için yeni bir sayfa açılacağı belirtiliyordu.

Raporla önerilen yeniliklerin bazıları şöye;

• Hayvanlar mevcut yasada ‘mal ve eşya’ olarak tanımlanırken, komisyon raporunda ‘can’ olarak değerlendiriliyor. Bu, hayvanların karşı karşıya kaldığı şiddet olaylarının cezalandırılabilmesi için önemli bir zemin oluşturacak.

• Hayvana uygulanan şiddetin ceza yasası kapsamına alınması bekleniyor. Buna göre hayvana şiddetin cezasının 2 yıl 1 ay olması, cezanın ertelenmemesi, para cezasına çevrilmemesi ve suçu işleyenin sabıka siciline işlenmesi öngörülüyor.

• Hayvanlarla cinsel ilişkiyi cinsel istismar kapsamına alan komisyon raporu, hayvanını terk edene de 10 bin liraya kadar para cezası verilmesini öneriyor.

• Sahipli-sahipsiz hayvan ayrımına son veriliyor.

• Apartmanda hayvanla yaşama önündeki çeşitli engellerin önüne geçiliyor.

DW Türkçe'nin aktardığına göre sayısız girişime ve siyasetçilerin istekli görünmesine rağmen hayvan hakları yasasının çıkmamasının çeşitli nedenleri bulunuyor.

Bunlardan ilki hayvana şiddet olaylarının Kabahatler Kanunu değil de Türk Ceza Kanunu’na göre cezalandırılmasının zaten dolu olan cezaevlerini daha da doldurması endişesi. Adalet Bakanlığı’nın bu nedenle yasanın bu maddesine çok da olumlu bakmadığı belirtiliyor.

Bir başka neden ise hayvanlara tecavüz vakalarının kırsal kesimlerde yaygın olarak görülmesi ve bazen bu durumun oy kaygılarıyla görmezden gelinmesi. Halbuki bütün uzmanlar seri katillerin ya da insanlara karşı suç işleyenlerin önce hayvanlardan başladığı noktasında birleşiyor.

HAYTAP Başkanı Şenpolat, bu yasanın çıkması için yaklaşık 10 yıldır mücadele verdiklerini, toplumun büyük oranda bilinçlendiğini ve yasayı istediğini belirterek, TBMM’nin yasa için neden frene bastığını ise şöyle açıklıyor:

“Tarım ve Orman Bakanlığı bu yasaya yeteri kadar sahip çıkmıyor. Bir diğer neden ise hayvanlarla ilgili olan tecavüz, öldürme, zehirleme gibi kötü fiiller o kadar fazla ki Adalet Bakanlığı bunun farkına vardı ve adliye mekanizmasının çökeceğini düşünüyor. Ama bu bir bahane olabilir mi?”