İzmir’de pandemi sürecinde toplu ulaşımdaki biniş sayıları ortalama yüzde 50 düşerken, 20 ayda 734 milyon TL’lik hasılat kaybı ortaya çıktı. İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer, toplu ulaşım hizmetlerine KDV ve ÖTV muafiyeti getirilmesi daveti yaptı.
Türkiye’yi Mart 2020’den itibaren tesiri altına alan Covid-19 salgınıyla birlikte sokağa çıkma kısıtlılıklarının da uygulanmasıyla İzmir’de toplu ulaşım araçlarına biniş sayıları aylar boyunca yüzde 80 oranında düşük gerçekleşti
Pandemi öncesi devirde günlük ortalama 1 milyon 900 bin olan biniş sayısı, 200 binlere kadar geriledi. Aşılamaların başlaması, 1 Temmuz’dan itibaren kısıtlılık uygulamalarının sona ermesi ile günlük ortalama biniş sayıları tekrar artmaya başladı ve son haftalarda 1 milyon 600 binleri gördü. 1 Mart 2020-31 Ekim 2021 ortası 20 aylık periyotta pandemi öncesine nazaran ortalama biniş kaybı yüzde 49,93 olarak gerçekleşti. Tüm toplu ulaşım araçlarına evvelki 20 ayda yapılan biniş sayısı yaklaşık 894 milyon iken, bu periyotta yaklaşık 447 milyona düştü. Birebir süreçte hasılat kaybındaki düşüş ise yüzde 49,12 ile 734 milyon 268 bin TL oldu. Evvelki 20 ayda toplam hasılat 1 milyar 494 milyon 757 bin TL olarak gerçekleşmişti.
Denizdeki ÖTV muafiyeti de bitti
Öte yandan İZDENİZ’in yararlanabildiği, akaryakıtta ÖTV muafiyeti avantajı ise eylül ayında sona erdi. Türk denizciliğinin gelişmesi ve karayolu yüklü dahili nakliyeciliğin denizyoluna kaydırılması hedefiyle 2003’ten bu yana uygulanan muafiyet kapsamında deniz nakliyatı kuruluşlarından ÖTV alınmıyordu. Mayıs 2018’de devreye giren EŞEL Taşınabilir Sistemi (EMS) kapsamında akaryakıta gelen artırımların vatandaşa yansıtılmaması için ÖTV’de artırım oranı kadar indirim yapılmaya başlandı. Üst üste gelen artırımlar sonrası ÖTV ölçüsü büsbütün eriyerek sıfıra indi. Böylelikle İZDENİZ de açıklanan pompa fiyatları üzerinden motorin almaya başladı.
ÖTV avantajının ortadan kalkması ve 2021 Ocak-Kasım periyodunda motorine yapılan arka arda artırımlar sonrası İZDENİZ’in akaryakıt maliyeti bir anda yüzde 85 artmış oldu. 2021’de 10 milyon litre motorin için KDV, ÖTV ve fiyat farkı hariç 23 milyon 800 bin TL bedelle kontrat yapılmıştı. Tıpkı ölçüde akaryakıtın 2022’deki alımı için yapılan ihalenin kontratında ise KDV ve ÖTV hariç 61 milyon 594 milyon TL’ye imza atıldı.
“Kamu menfaati bunu gerektiriyor”
İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer, pandemi sürecinin neden olduğu aksiliklerin yanı sıra akaryakıt artırımlarının toplu ulaşım hizmetlerini sürdürülebilir olmaktan çıkarma noktasına yaklaştırdığını vurguladı. “Bıçak kemiğe dayandı” diyen Soyer, ortaya çıkan inanılmaz yükün taşınabilmesi için hükümetin de kesinlikle taşın altına elini koyması gerektiğini söyledi. Soyer, şöyle konuştu:
“Toplu ulaşımda pandemiyle gayretin tüm mali yükleri belediyelerin sırtına yüklendi. Yolcu biniş kısıtlamalarına ve biniş sayılarındaki düşüşlere karşın halk sıhhatini korumak ismine tüm toplu ulaşım araçlarımız aylarca tam kapasite çalıştı. Sayın Cumhurbaşkanına, ilgili bakanlıklara birkaç defa yaptığım çağrıyı bir defa daha tekrarlamak istiyorum. Lokal idareler bünyesinde kamusal toplu ulaşım hizmeti veren kurum ve kuruluşların kullandığı elektrik ve akaryakıt bedellerindeki KDV ve ÖTV meblağlarının kesinlikle sıfırlanması gerekiyor. Devleti yönetenler toplumun en geniş kısmını oluşturan dar gelirli ve çalışanları düşünüyorsa bu kararları almak zorundadır. Kamu menfaati bunu gerektiriyor.”